Arabisches Oiphabet: Unterschied zwischen den Versionen

Aus Wikipedia
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Zinomr (Dischkrian | Beidräg)
Zein 422: Zein 422:
* [http://www.uga.edu/islam/arabic_windows.html Linksãmmlung Arabisch fia Windows]
* [http://www.uga.edu/islam/arabic_windows.html Linksãmmlung Arabisch fia Windows]
* [http://www.informatik.uni-stuttgart.de/ifi/bs/research/arab.html ArabTeX] Arabischa Schriftsåtz fia [[TeX]]
* [http://www.informatik.uni-stuttgart.de/ifi/bs/research/arab.html ArabTeX] Arabischa Schriftsåtz fia [[TeX]]
* [http://www.myarabickeyboard.net/ Arabic Keyboard] with QWERTY and AZERTY layouts
* [http://www.arabic-keyboard.org Arabische Tastatua] – Im Netz ohne arabische Tastatua Arabisch schreim
* [http://www.arabic-keyboard.org Arabische Tastatua] – Im Netz ohne arabische Tastatua Arabisch schreim
* [http://www.omniglot.com/writing/languages.htm#arabic Deteus zu arabischbasiade Alphabete]
* [http://www.omniglot.com/writing/languages.htm#arabic Deteus zu arabischbasiade Alphabete]

Version vom 4. Aprü 2013, 21:06 Uhr.

Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.
Auf Arabisch gschrimne Gedichtln
Arabische Kaligrafie in Vogifoam

S'arabische Alphabet (arabisch: الأبجدية العربية‎ al-abdschadiyya al-ʿarabiyya) is s'Alphabet vu da arabischn Språch und wiad in untaschialiche Variantn aa fia's Peasische, Uigurische, Urdu, Paschtu und ãndare Språchn heagnumma. D'Variantn vu da arabischn Språch kimmt mid 28 Buchståm aus, ned midgrechnt san då de Hüifs- und Vokalzeichn und s'Zeichn fia'n Köihkopfvaschlusslaud. Bis auf 6 Ausnãhmen gibt's fia an jedn Buchståm via Schreibweisn, je nåchdem ob a alloa steht oda nåch links, rechts oda beidseitig mid am ãndan Zeichn vabundn is. De ãndan Buchtståm hãm zwoa Schreibweisn: a isoliade und a nåch rechts vabundene Foam. De vaschiedenen Schreibweisn san zum Teu gãnz ähnlich, zum Teu åwa immens untaschiadlich. Gschrim wiad s'Arabische wia aa d'Hebräische Schrift und ãndare vawãndte Systeme vu rechts nåch links.

S'arabische is nåch'm lateinischn s'wöidweid am zweithäifigstn vawendete Alphabet. Außaentwückid håd si si voa ungefäa anahåibtausnd Joa, wia bei de ãndan Alphabetschriftn aa liegt da Uasprung åwa nu weida zruck, nämli bei'm Alphabet vu de Fönizia, des um 1500 voa'm Christus entstãndn is. S'arabische Alphabet hängt ståak mi'm Islam zsãmm: Duach'd Ausbreitung vu dem Glaum is mi'm Koran aa des Alphabet in da Wöid bekãnnt und oft üwanumma woan. Weu de Moslems glaum, dass da Koran im Hümmi schãu featig gschrim gwesn is, håd de Schrift aa an religiösn und sakraln Charakta, weu's s'Mittl gwesn is, mid dem si da Gott (da Allah) an de Menschn gwãndt håd. Dass d'Schrift fia de Moslems a eingne Kunstrichtung is, hängt damid zsãmm, dass ma im Islam koane Leid åbüidln deaf.

S'arabische Alphabet, wås jå a semitischs Alphabet is, wiad aa in Språchn heagnumma, de ned semitisch san wia zum Beispüi s'tuakische Uigurisch und s'indoeiropäische Peasisch. Weu de Språchn åwa zum Teu Laute kennan, de ma im Arabischn ned findt, is s'arabische Alphabet fia de Språchn åbgwãndlt und ãupasst woan. Im Lauf vu da Gschicht hãm aa mearare Språchn d'arabische Schrift wieda bleim låssn, weu ãndare Alphabete bessa zu dea Språch passn. S'Kasachische zum Beispüi kennt nei vaschiedene Söibstlaute, s'Arabische åis semitische Språch kimmt mid drei aus.

S'arabische Standard-Alphabet

S'standardmäßige arabische Alphabet, wia ma's fia'd arabische Språch vawendt, bestehd aus de foigadn 28 Buchståm. Greßtnteus kãu ma fia's Arabische sång, dass de Laute und de Schriftzeichn si ziemli eindeutig zuaoadnen låssn; s'arabische Alphabet is fia d'arabische Språch åiso a ziemlich fonetische Schrift. Des güit åwa in easta Linie nua fia s'Hocharabische, in de zåihreichn arabischn Dialekte gibt's haufatsweis untaschiadliche Ausspråchvariantn.

De arabischn Buchståm kinan auf mea wia oa Åat soatiad wean. Des heidige System fãngt Zeichn, de anãnda ähnlich han, zsãmm, wiad fia's alphabetische Soatian zum Beispüi in Telefonbiacha gnumma und hoaßt hidschā'ī (هجائي‎) oda aa abtathī / أبتثي‎ nåch de eastn Buchståm vu dea Reihung. D'öidare und uasprüngliche Åat hoaßt abdschad (أبجد‎) und soatiad de Buchståm nåch eanam Zåihweat, den ma in da Spåitn gãnz rechts siachd. S'Woat Abdschad setzd si aus de eastn via Buchståm vu da Abdschad-Soatiarung zsãmm, is åiso mid ABC, Alphabet und aa Abtathi zum vagleichn. So wia im Lateinischn a X fia de Zåih 10 stehd, is im Arabischn am jedn Buchståm a bestimmta Zåihweat zuagoadnet, nåchdem si de Zeichn aa oadnen låssn. A jeds arabische Woat stehd åiso aa fia a Zåih, nämli da Summ vu de Weate vu de Buchståm, aus de s'Woat bestehd. De Zuaoadnungen san åwa ned einheitlich – es gibt nämli mea wia des Zuaoadnungsschema, des in dea Taböin ãugfüahd is, des wås åwa s'geläifigste is. In Klãmman siachd ma d'Zåihnweate, wia's im Maghreb vawendt wean. A dritte Soatiarung, muʿdscham / معخم‎ gnennd, reiht de Buchståm nåch eanam Artikulazionsoat (vu glottal bis labial):

Numma im
Hidschāʼī
Nãum s'Zeichn
isoliad
vabundene
Foam(en)
Umschrift Transliterazion
vu da DMG
Ausspråch Unicode/HTML IPA Zåihweat
(Abdschad)
01. Alif ا ـا a, ā, i, u a, ā, i, u lãngs a oda kuazs a, i, u am Wortãufãng ا a, aː, ɒ, ɒː, i, ɨ, u 1
02. ب بـبـب b b b ب b 2
03. ت تـتـت t t t ت t 400
04. Thā ث ثـثـث th stimmloses englischs th wia in „think“ ث θ 500
05. Dschīm ج جـجـج dsch ǧ stimmhåfts dsch ج ʤ, ʒ1, ɡ2 3
06. Ḥā ح حـحـح h schåafs, „ghechlts“ h ح ħ, ʜ3 8
07. Chā خ خـخـخ ch håats, raus ch wia in „ach“ خ χ, x 600
08. Dāl د ـد d d d ãn de Zendt د d 4
09. Dhāl ذ ـذ dh stimmhåfts englischs th wia in „this“ ذ ð 700
10. ر ـر r r Zungen-r ر r 200
11. Zāin ز ـز z z stimmhåfts s ز z 7
12. Sīn س سـسـس s s schåafes, stimmloses s س s 60 (300)
13. Schīn ش شـشـش sch š deitsches sch ش ʃ 300 (1000)
14. Sād ص صـصـص s emfatischs s ص 90 (60)
15. Dād ض ضـضـض d emfatischs d im Owagaumen ض 800 (90)
16. Ṭā ط طـطـط t emfatischs t ط 9
17. ظ ظـظـظ z woachs, emfatischs th oda s ظ zˁ, ðˁ 900 (800)
18. ʿAin ع عـعـع ʿ ʿ kehliga Reiwelaut mid Vokalqualität a, i, u ع ʕ, ʢ3 70
19. Ghain غ غـغـغ gh ġ Gaumen-r غ ɣ 1000 (900)
20. ف فـفـف f f f ف f 80
21. Qāf ق قـقـق q q tiafkehligs, emfatischs k ق q 100
22. Kāf ك كـكـك k k k ك k 20
23. Lām ل لـلـل l l l ل l, ɫ4 30
24. Mīm م مـمـم m m m م m 40
25. Nūn ن نـنـن n n n ن n 50
26. ه هـهـه h h h ه h 5
27. Wāw و ـو‎ w, ū, u w, ū, u englischs w oda lãngs u و w, u, uː 6
28. ي يـيـي y, ī, i y, ī, i englischs y oda lãngs i ي j, i, iː, ɨ, ɨː 10
Fuaßnotn
  1. in Noadafrika und im Levante
  2. in Ägyptn und im Südjemen
  3. lokale Variantn
  4. netta im Woat „Allah“

De Zeichn, vu denen's netta zwoa Foamen gibt (a isoliade und ane fia's End vum Woat) han in da Spåitn „vabundene Foam(en)“ rod makiad. Kimmt so a Zeichn in da Mitt vu am Woat voa, schreibt ma d'Foam fia's End und nimmt vum nextn Buchståm d'Foam fia'n Ãufãng vu am Woat ohne dass ma dazwischn an Åbstãnd wia zwischn zwoa Wöata låsst. De tüakis hintalegtn Buchståm han Sonnenbuchståm, bei denen d'Ausspråch vum bstimmtn Artikl (الـ‎ al-) an'dn foigndn Laud ãupasst wiad, zum Beispüi sågt ma النـ‎ ned al-n… sondan an-n…. Bei de ãndan Buchståm, de Mondbuchståm, wiad nix assimiliad; in de ãndan Språchn, de aa s'arabische Alphabet vawendn, brauchd ma de Untascheidung ned, weu's anaseits ned amåi in ålle Språchn an Artikl gibt und weu auf da ãndan Seitn s'Assimilian vum Artikl a spezifischs Phänomen vum Arabischn is. Dass's je 14 Sonnen- und Mondbuchståm gibt, is fia mãnche Araba da Beweis, wia peafekt eana System is.

S'Hamza, s'Zeichn fia'n Köihkopfvaschlusslaud, is fia vüi Leid da easte Buchaståb vum arabischn Alphabet, wiad åwa meaheitli ned åis oana vu de „echtn“ Buchståm ãugseng. S'Hamza håd im Gengsåtz zu de 28 Zeichn om aa kan zuagoadnetn Zåihweat. s'Hamza (ء‎) håd netta a Grundfoam, de entweda isoliad gschrim wiad oda üwa oda unta an Trägavokal, wobei s'Ya åis Trägavokal seina Punktal valiad: إ أ ؤ ئ‎. Wia ma s'Hamza in am bstimmtn Fåi zum schreim håd, des leng ziemli kompliziade Rögin fest. In de Umschriftn vawendt ma entweda a Apostroph (') oda wia'd DMG s'Hacksl ʾ. S'IPA-Zeichn is ʔ; im Deitschn kennt ma den Laud vu Wöata wia beåchtn (beʔachten). Uasprüngli woa s'Alif s'Zeichn fia den Laud, fia den heid s'Hamza stehd. Mid da Zeid is aus'm Alif åwa s'Zeichn fia a lãngs a woan und s'Hamza åis neichs Zeichn fia den Laud aus'm ʿAin entwückid woan.

A zuasätzlichs Zeichn is s'Ta marbuta, des wås's netta am End vu am Woat gibt und wia a Ha mid zwoa Punktal drüwa ausschaud (ة‎), wobei de Punktal ned imma gschrim wean. Ausgsprochn wiad's entweda gåa ned oda åis t.

S'Arabische is wia aa de ãndan semitischn Schriftn a Konsonantnschrift. Fia de Vokale a, u und i gibt's, wãun's Lãngvokale han, zwåa jeweus a Schriftzeichn. Zwoa davãu åwa, s'Waw und s'Ya, san netta Håibvokale, de aa fia an Konsonantn steh kinan (s'Waw fia a w und fia a lãngs u, s'Ya fia a j und fia a lãngs i). Aa s'Alif håd nu ãndane Funkzionen aa; vaoanzlt stengan de Lãngvokalzeichn aa fia wås ãndas wia ma si's dengad: Bei'm Voanãum ʿAmr / عمرو‎ bleibt s'Waw stumm und dient netta zua Untascheidung vu ʿUmar / عمر‎; bei Salah kãu ma's lãnge zweite a ned netta åis Alif sondan aa mid Waw schreim (صلوة‎, صلاة‎); s'Alif in mi'at / مائة‎‎ /„hundat“ is stumm.

Vokale, Vokal- und Hüifszeichn

d'Schahada, s'islamische Glaubmsbekenntnis, mid rod außaghomne Alifs (kloa, alloa, mid Hamza drüwa oda drunta, åis Lam-Alif)

S'Arabische untascheidt kuaze und lãnge Vokale. Fia de lãngen gibt's jeweus an eignen Buchståm (s'Alif, s'Waw und s'Ya), fia de kuazn åwa ned. Fia de san Hüifszeichn zua Vokalisazion entwückid woan, de üwa oda unta den Konsonantn gschrim wean, nåch dem da kuaze Vokal kimmt. De drei Zeichn san s'Fatḥa, s'Kasra und s'Ḍamma. Wia ålle ãndan Hüifszeichn aa wean aa de drei ned imma oda eigntli kaum amåi gschrim, hauptsächli findt ma's im Koran. A viats Hüifszeichn zum Vokalisian is s'kloane Alif (alif chandschariyya), des fia a lãngs a stehd, des im Woat ned duach a „großes“ Alif makiad is. Oa Beispüi fia so a Woat is „Allah“ (اﷲ‎).

Am Woatãufãng deaf fia an Vokal nua s'Alif steh, des dãun Trägavokal vu am Hamza sei muaß. Soit da easte Laut a a oda a u sei, dãun kimmt s'Hamza üwa's Alif, fia a i unta's Alif. Ausnãhmen fia de Rögi san Wöata wia da Artikl al- (ال‎) und s'Woat fia „Sohn“, ibn (ابن‎‎), – bei de Wöata is im Alif a Wasla drin (ٱ‎). Kimmd so a Alif mid Wasla nåch am Vokal, wiad's ned ausgsprochn (ذو الفقارDhu [a]l-faqar), in ned vokalisiate Texte muaß a Wasla åwa ned gschrim wean.

Steht am Ãufãng vum Woat a lãnga Vokal oda a Diphthong, schreibt ma nåch'm Alif mid Hamza s'passnde Lãngvokalzeichn. Damid ma åwa ned zwoa Alif hintaranãnda schreim muaß, gibt's fia's lãnge a am Woatãufãng a extrigs Zeichn, nämli s'Alif mid Madda (آ‎). Des nimmt ma aa hea, wãun mittn im Woat a Hamza üwa am Alif und a lãngs a aufanãndatreffn. Im Gengsåtz zu de ãndan Vokalzeichn kãu ma s'Madda ned oafåch weglåssn sondan ma muaß's schreim, weu jå aa a Hamza drin steckt. A lãngs a am End vu am Woat wiad mãnchmåi åis Alif maqsura gschrim, des wia a Ya ohne Punktal ausschaut (ى‎). Bei de vokalisiatn Texte schreibt ma fia an lãngen Söibstlaud s'Zeichn fia'n dazuagheradn Kuazvokal üwa des Zeichn, dea ma vokalisian wüi, und nåchhea in Lãngvokal, åiso ــَا‎, ــَى‎, ــِي‎ oda ــُو‎. Nåch dem Schema wean aa de Doppisöibstlaute ai und au gschrim, nämli åis Fatha-Ya fia's ai (ــَي‎) oda åis Fatha-Waw fia's au (ــَو‎).

de arabischn Sondazeichn: 1: Schadda, 2a: Sukun, 2b: Dschazma, 3: Fatha, 4: Alif chandschariyya, 5: Damma, 6: Dammatan, 7: Hamza, 8: Madda, 9: Wasla

De Zeichn Damma, Fatha und Kasra kinan aa doppid steh und hoaßn daun Dammatan (ــٌـ‎), Kasratan (ــٍـ‎) und Fathatan (ــًـ‎). De wean vawendt zua Nunazion, da Kennzeichnung vum unbestimmtn Artikl, fia den ma im Arabischn a Nåchsüim nimmt, weu's ka extra Woat fia eam gibt. Aussprecha tuad ma de Zeichn wia de oafåchn, åwa mid am n (Buchståb Nun) nåche, wohea aa de Bezeichnung Nunazion kimmt. S'Fathatan gibt's netta üwa'm Alif, Alif mid Hamza, mi'm isoliadn Hamza und mi'm Ta marbuta.

Is a Buchståb ned zum Vokalisian, kãu ma üwa eam a Sukun (ــْـ‎, im Woatinnan) oda Dschazma (im Büidl rechts åis 2b dåagstöid, am End vum Woat) schreim. A letzts Hüifszeichn is dãun nu de Schadda (aa Taschdid gnennt; ــّـ‎), de zoagt, dass a Konsonant vadoppid is. Kimmt zu da Schadda nu a Vokalisazionszeichn, dãun kimmt des üwa oda unta d'Schadda, ned üwa oda unta'n Buchståm (a Kasra lãndt so åiso üwa'm Buchståm). A Beispüi zum Vaãuschaulichn vu da Schadda is aa då wieda s'Woat Allah, wo üwa'm zweitn Lam a Schadda und üwa da Schadda s'kloane Alif steht.

De gãnzn Zusåtzzeichn midanãnda wean åis Taschkil (تشكيل‎) oda Harakat (حركات‎) bezeichnt.

Ligatuan

Muhammad“ åis Ligatua und auf ana Grundlinie vabundn

Im da Arabischn Schrift gibt's a vapflichtnde Ligatua und an Haufn weidare Möglichkeitn, wia ma zwoa Buchståm in oam schreibt. De vapflichtnde Ligatua is s'Lam-Alif (isoliad ‎, am End ‎), des ma ståd da Zeichnkombinazion ﻟﺎ‎ schreim muaß.

De ãndan Ligatuan kinan zwoa zsãmmgfåsste Buchståm sei oda aa mearare wia a gãnzs Woat (zum Beispüi „Muhammad“ im Büidl rechts). Zwoarakombinazionen waratn beispüisweis ‎ fia's ﺑﺠ‎ (Ba-Dschim inizial), ‎ fia's ﻟﺦ‎ (Lam-Cha isoliad), ‎ fia's ﺗﻢ‎ (Ta-Mim isoliad) und ‎ fia's ﻓﻲ‎ (Fa-Ya isoliad). A Dreiakombi warat ‎ fia ﻟﻤﺤ‎ (Lam-Mim-Ḥa inizial). Es san sogåa mãnche Wöata im Unicode åis Ligatua kodiad (zum Beispüi s'llah in „Allah“: اﷲ‎ fia اﻟﻠﻪ‎; de Ligatua zoagt d'Vokalisazion, ohne dass ma's eigem muaß).

Ziffan

arqām hindiyya
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩

Nem am Abdschad-System gibt's bei de arabischn Zeichn a zweits System zum Schreim vu ana Zåih: Heid wiad aa im Arabischn meistns s'indische Zåihnsystem heagnumma. Weu de indischn Zåihn üwa d'arabische Wöid nåch Eiropa kemma han, haaßn's bei uns „arabische Zåihn“; ausschau dan de Zåihn vu Indien, Arabien und Eiropa åwa ålle teus a weng ãndas.

Wia in da westlichn Wöid stehd aa im Zåihnsystem vu da arabischn Schrift da greßte Weat links. De Schreibweis hãm de Araba vum indischn Devanagari-System üwanumma. De Araba söiwa nennan eana Zåihnsystem desweng de „indischn Ziffan“ (أرقام هندية‎‎ arqām hindiyya). So wia d'Araba aa bei eanare Woata vu rechts nåch links schreim, fãngan's aa bei de Zåihn rechts zum schreim ãu, åiso bei de kleanstn Ziffan.

In mãnche Regionen vu da arabischspråching Wöid, voa oim in Noadafrika, wean mittlaweile ståd de indisch-arabischn Ziffan desöiwn vawendt wia in Eiropa.

Weidare Zeichn

Mid de mi'm Hamza 29 Zeichn låssn si zwåa de Laute dåastöin, de s'Hocharabische kennt, fia de Laute, de's in ãndare Språchn wia im Arabischn gibt, hãm si de Leid åwa neiche Zeichn eifåin låssn miaßn. Aa im Arabischn braucht ma hia und då zuasätzliche Buchståm, zum Beispüi wãun ma a Woat aus ana ãndan Språch umschreim muaß oda weu's in am Dialekt ãndare Ausspråchrögin gibt. Im Großn und Gãnzn san de zuasätzlichn Zeichn ålle vum Standard-Alphabet ågleit, indem üwa oda unta an Buchståm zuasätzliche diakritische Makiarungen kemman wia Punktal, Strichal, a Kugal oda a Hamza.

im Arabischn söiwa

Im Arabischn gibt's a påa Zeichn fia Laute, de s'klassische arabische Alphabet ned kennt. De han ålle vu am Buchståm ågleit, dea fia an ähnlichn Laud wia den jeweuling unbekãnntn stehd.

  • پ‎ – Fia a p wiad oafåch s'Ba gnumma oda a Ba mid drei ståd oam Punktal drunta
  • ڤ‎ – Fia a stimmhåfts w wia im englischn Vienna (fia Wean) schreibt ma a Fa mid drei Punktal drüwa (ståd oam wia beim Fa)
  • ڠ‎ – A Ghain mid drei ståd oam Punktal kãu ma fia a g nemma
  • چ‎ – In Ägyptn, wo's Dschim ned fia's dsch sondan fia a g stehd, schriebt ma fia'n dsch-Laud a Dschim mid drei Punktal drunta

Im Magreb wean beim Fa und beim Qaf de Punktal ãndas gsetzt wia im Standard-Arabischn. In Ägyptn wean beim isoliadn Ya und beim Ya am End vu am Woat de Punktal ned gschrim, wesweng's dãun wia s'Alif maqsura ausschaud.

im Peasischn

Hauptartikl: Peasisches Alphabet

S'Peasische kennd a bissl mea Buchståm wia s'Arabische, weu's im Peasischn (ana indoeiropäischn Språch) Laute gibt, de wås ma im semitischn Arabischn ned kennt. Fia de Laute håd ma aus Zeichn, de im Arabischn fia an ähnlichn Laud stengan, duach zuasätzliche Punktal eigene Buchtåm gmåcht. Zum Teu san de aa in'd Schreibweis vu ãndare Språchn mid ana arabische Schrift eidrunga, wia zum Beispüi in's Urdu und s'Paschto. Im Gengsåtz zu de Zeichn aus'm klassischn arabischn Alphabet hãm de peasischn zuasätzlichn Zeichn koan Zåihnweat. D'Reihnfoige vu de Buchståm im Alphabet is grundsätzli wia im Arabischn, netta s'Ha und s'Waw san vadrahd; vu de zusätzlichn Buchståm is s'Pe nåch'm Be (Ba), s'Tsche nåch'm Dschim, s'Že nåch'm Ze und s'Gaf nåch'm Kaf eigoadnet, åiso eanara Foam und eanam Uasprung entsprechnd.

Nãum s'Zeichn
isoliad
vabundene
Foam(en)
Umschrift Ausspråch Unicode/HTML IPA ågleitt vum arabischn
Pe پ پـپـپ p p پ p ب‎ Ba
Tsche چ چـچـچ tsch (DMG: č) tsch چ ج‎ Dschim
Gaf گ گـگـگ g g گ g كـ‎ Kaf (nåch links vabundene Foam)
Že ژ ـژ ž stimmhåfts sch (Journal) ژ ʒ ز‎ Zay (stimmhåfts s)

De obing Laute wean im Arabischn bei Fremdwöata aus'm Peasischn duach Laute easetzt, de ma im Arabischn aa kennt: s'p duach a b, s'tsch duach a dsch, s'g duach a k oda q und s'ž duach a z.

de Farsi-Ziffan
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
۰ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹

Zwoa Buchståm vum arabischn Alphabet wean im Peasischn, wãun's isoliad oda am End vu am Woat stengan, ãndas gschrim wia im Arabischn: s'Ya und s'Kaf. S'Ya schreibt ma im Peasischn wia aa in Ägyptn am End vu am Woat oda isoliad ohne Punktal, woduach's mid am Alif maqsura vawexlt wean kãu, weu des gleich ausschaud. S'Kaf schreibt ma im Peasischn ähnli wia eana Gaf, nämli ک‎ (کـکـک‎). Gwisse Buchståm bezeichnan im Peasischn ned den söibn Laud wia im Arabischn, weu's den Laud vum Arabischn im Peasischn ned gibt. Des trifft auf s'Tha (im Peasischn ßa, [s]), s'Ḥā (He, [h]), s'Dhal (Sal, [z]), s'Sad (ßat, [s]), s'Dad (Sat, [z]), s'Ṭa (Ta, [t]), s'Za (Sa, [z]) und s'Ain (Ein, [ʔ]) zua. Da Buachståm stengan åiso im Peasischn ålle fia an Laud, dea im Laud vum arabischn Original nåhe kimmt, dea åwa eigntli oiwei schãu an eingnen Buchtåm hädat. Findn tuad ma de gãnzn Zeichn hauptsächli in Fremdwöata, denen eana Schreibweis ma aus'm Arabischn si åågschaud håd.

Im Gengsåtz zum Arabischn kãu in peasische Wöata de Duachkoppelung aa amåi untabrochn sei, wãun a Voa- oda Nåchsüim zu am Woat kimmd oda bei zsãmmgsetzte Wöata. Dafia gibt's a Unicode-Zeichn, in Ned-Vabinda ohne Breadn (‌), auf peasisch Fāseleh-ye sefr / فاصلهٔ صفر‎, mid dem ma d'automatische Duachkoppelung untabindn kãu (richtig mid Fāseleh-ye sefr: می‌خواهم‎; fåisch duachkoppid: میخواهم‎; fåisch mid Leazeichn: می خواهم‎).

In de peasischspråching Gengdn (Iran, Pakistan, Afganistan, Teile vu Indien) wean außadem teuweis ãndas ausschauade Ziffan vawendt, de „Farsi-Ziffan“. D'Peasische Schreibweis woa d'Grundlåg fia de Alphabete vu de weida östlich gsprochenen Språchn, de a arabischs Alphabet ãugnumma håm.

restliche Språchn

Hauptartikl: Listn vu arabische Schriftzeichn

Im Paschtunischn, des si an da peasischn Scheibweis orientiad, kennt ma mearare Zeichn mid am klan Ringal (hoaßt Pandak) drunta, des kennzeichnt, dass da jeweulige Konsonantn retroflex auszsprecha is (ڼ ړ ډ ټ‎); s'Gaf (ګ‎) håd aa a Ringal und is de paschtunische Variantn vum peasischn Gaf, des ma åwa in da Praxis aa findt. S'Hamza kãu im Paschto aa åis diakritischs Zeichn aa üwa Konsonantn steh (Dze: ځ‎, [dz]; ۀ‎, des is eingli a Ligatua), Zeichn mid zuasätzliche diakritische Punkte han s'Tse (څ‎), s'Xe (ښ‎, [ʂ]) und s'Ge bzw. Zhe (ږ‎, je nåch Region [g] oda [ʐ]). Beim Ye wiad a nåckads (ی‎, [j, e, aj, i]), a fe'li ye mid Hamza (ئ‎, [ə]), a schadsina ye mid am Strichal (ۍ‎, [əy]; nua am End vu am Woat), a pasta ye mid oam oda zwoa Punktal untaranãnd (ﯦﯥ‎, [e]) und a sachta ye mid zwoa Punktal nemanãnd untaschiedn (ي‎, [i]). Ståd'm pasta ye wiad in Pakistan aa s'aus'm Urdu kemmade bari ye vawendt. S'Paschto kennt außadem mi'm Zwarakay (ــٙـ‎, a wåågrechta Strich, auszsprecha åis a kuazs [ə]) a viats Vokalhüifszeichn, aa wãun im Paschtunischn de Vokalhüifszeichn nu söitna gsetzt wean wia im Arabischn. Im Kuadischn gibt's aa Lam mid am kloan V (ڵ‎), des fia a bsundare L-Variantn stehd und im Ormuri a Re mid Hamza, des fia den Laud stehd, fia den ma im Tschechischn a "r" mid Hatschek schreibt.

S'Urdu baut emso auf da peasischn Variantn vum arabischn Alphabet auf und håd zuasätzli auf da oan Seitn neiche Zeichn wia s'bari ye (ے‎), des fia'n Laud ɛː oda stehd, und bekãnnte Zeichn mid zuasätzliche diakritische Makiarungen. A drüwa gstöids ط‎ kennzeichnt de dentaln Konsonantn: s'ڑ‎ [ɽ], s'ٹ‎ [ʈ] und s'ڈ‎ [ɖ]. Beim h gibt's a weng a eings System: S'do cashmi he (ھ‎; de iniziale Foam aus'm Arabischn is då aa d'isoliade und d'mediale aa d'finale; d'isoliade aus'm Arabischn is s'tschoti he, a eigena Buchståb) stehd fia's Ãuhauchn vu am Laud, fia's normale h gibt's entweda s'bari he (ح‎) oda s'tschoti he (ہ ,ﮩ ,ﮨ‎). S'Sindhi, des wia's Urdu aa a indoarische Språch is, loand si ned wia de ãndan vawãndtn Spåchn an'd Schreibweis vum Urdu ãu. Im Sindhi, des üwa 50 Zeichn kennd, san fia de retroflexn Laute Buchståm mid zuasätzliche Punktal voahãndn, emso fia ãughauchde. Im Kaschmirischn wean im Gengåtz zu de ãndan indoarischn Språchn ålle Vokale (aa de kuazn åiso) gschrim. Dafia håd ma a wöinföamigs Hamza eafundn und a Ringal unta da Grundlinie eigfüahd, damid ålle üwa 15 Vokalvariantn eindeitig am Buchståm mid Diakritika zuagåadnet san. Dass in de ãndan indoarischn Språchn mid arabischa Schrift de Kuazvokale ned gschrim wean, passd ned sondalich guad zu de Eignheitn vu da Språchfamilie.

Im Jawi, im arabisch-basiatn Alphabet vum Malaysischn, kennt ma a Nga (ڠ‎), a Va (ۏ‎) und a Nya (ڽ‎). S'Gaf schreibt ma ãndas wia im Peasischn, nämli ڬ‎; emso is's beim Pa (ڤ‎). Im Xiao'erjing-Alphabet findn si a Ci (ڞ‎, [tsʰ]) und s'åis q transskribiate ٿ‎ [tɕʰ].

Zeichn fia Vokale in de Tuakspråchn
Söibstlaud a ä e i ı o ö u ü
im Kasachischn ا ٵ ه ٸ ى و ٶ وُ ٷ
im Kiagisischn ا ه ي ى و ۅ ۉ
im Uigurischn ا ه ې ى و ۆ ۇ ۈ

Im ehemåling osmanisch-tüakischn Alphabet und in de Alphabete fia'd Tuakspråchn gibt's a Ñef [ŋ], des ma ڭ‎ schreibt. Im osmanischn tüakisch und im Asabeidschanischn håd's ned fia ålle Vokale a Zeichn gem, de Schriftvariantn fia de zentralasiatischn Tuakspråchn håm si fia de vüin Vokale z'höifn gwusst, indem's Hamzas und/oda Vokal-Hüifszeichn eisetzn. Drei Beispüile siachd ma in da Taböin rechts, s'Uigurische valãngt bei am Vokal am Woatãufãng, dass davoa a Ya mid Hamza gschrim wiad (zum Beispüi ئا‎). Im Uigurischn und Kiagisischn gibt's außadem a Waw mid drei Punktal (ۋ‎) fia's v, fia des's im Kasachischn a Waw mid Hakal gibt (ۆ‎), des im Uigurischn wieda fia'n Vokal ö stehd. S'Ha aus'm original-arabischn Alphabet stehd in de meistn zentralasiatischn Tuakspråchn fia zwoa Laute: D'isoliade und d'finale Foam stengan fia an Vokal (fia wöichan siachd ma in da Taböin), dea ned nåch links weidavabundn wiad. D'initiale und mediale Foam ھ‎ stehd fia's h, wobei d'initiale Foam aa isoliad und d'mediale aa final gnumma wiad.

Im Hausa håd ma si aa neiche Vokalhüifszeichn ausdenkd; weu's åwa ka åigemein güitige Schreibweis gibt, findt ma aa bei mãnche Laute untaschiadliche Schreibvariantn. Mãnche Variantn brauchn kane neichn Zeichn, ãndare vawendn de Zeichn ٻ‎ fia's ɓ und ڟ‎ fia's ts, de's im Arabischn ned gibt Im Bosnischn san a dsch und a n, nåch dem a j gsprochn wiad, mid am klan Lambda drüwa makiad woan, a l hingeng mid am klan V. Beim tsch woa's umgekeahd: Då håd ma in Laud dãun mid am Lambda makiad, wãun nåchhea ka j kimmd. Zwoa Zeichn aus'm weißrussisch-arabischn Alphabet san im Unicode ned voahãndn: Des san a Dal und a Sad, jeweus mid drei Punktal drunta.

Gschicht

Hauptartikl: Gschicht vu da Arabischn Schrift
Stãmmbaum und Vawãndtschåft
(Auswåih)

Da Uasprung vum arabischn Alphabet låsst si im Fönizischn Alphabet findn, des a Abstrahiarung vum Protosemitischn Alphabet woa, 22 Buchståm kennd håd und aus dem quasi ålle Alphabetschriftn entstãndn san, de's heid gibt. A wichtiga weidara Schritt hi zum arabischn Alphabet woa d'Schrift vum Aramäischn.

S'arabische Alphabet håd si aus'm Nabatäischn Alphabet außa entwückid, des wås zum Vaschriftlichn vum nabatäischn Aramäisch gnumma woan is. De öidestn bekãnntn Texte im arabischn Alphabet san ausm spädn viatn Joahundat und san im heidign Süd-Jordanien (50 km östli vu da Håfnståd Akaba) gfundn woan. De öideste datiade Vawendung is a dreispråchige Inschrift vum Joa 512 aus Zebed in Sürien. Aus da voaislamischn Zeid kennd ma åwa netta a Hãndvoi Inschriftn, wås aa an dea Såch liegt, dass de Araba de Schrift east kuaz voa'm Mohammed seim Lem ãgnumma håm.

Kufi-Schrift ohne Punktal: Bismillāhi r-rahmāni r-rahīmi
De 18 rasm in isoliada Stellung und eanare Laudweate
rasm ا ٮ‎ * ح د ر س ط ع ڡ‎ ** ٯ‎ ** ل م ں‎ * ه و ‎ *
IPA ʔ b, t, θ ħ, x, dʒ d, ð r, z s, ʃ sˁ, dˁ tˁ, zˁ ʔˁ, ɣ f q k l, lˁ m n h w, uː j, iː
* bzw. ** → schaun am Woatãufãng und in da Mittn gleich aus

Zu dera Zeid is s'Arabische nu ohne diakritische Punktal gschrim woan. Des hoaßt, dass's fia de 28 Laute netta (je nåch Låg im Woat) 15 bis 18 vaschiedene Zeichn gem håd, weu s'Aramäische weniga Laute ghåbt håd und a påa im Aramäischn uasprüngli untaschiadliche Zeichn mid da Zeid gleich ausschauad woan han. De Zeichn ohne Punktal nennan si Rasm (رسم‎), de dazuaghearade ziemli geometrisch ausschauade Schriftfoam nennd si Kufi. Damid ma de Laute wieda untascheidn håd kina han de Punktal eigfüahd woan, de åwa a lãnge Zeid ned vapflichnd gwesn san. S'öideste Dokument mit de Punktal (إعجام‎ Iʿdschām, „an Söibstlaud mid diakritische Punktal makiarad“) is auf'n Aprüi 643 datiad und kimmt aus Ägyptn.

Schrift aus'm neintn Joahundat mid rode Punktal

Mid da Zeid is aa d'Umstellung vu da Abdschad-Reihung zum Hidscha'i-System kemma. Im Abdschad-System han de neichn Buchståm hint ãugreihd woan, im Hidscha'i han's wieda weida viri greihd woan – nämli zu dem Buchståm, vu dem si si netta duach d'Punktal-Zåih untaschein. Außadem han de eastn Vokal-Hüifszeichn und s'Hamza eafundn woan: In da zweitn Höiftn vum siebtn Joahundat is zum Vokalisian a zweits System mid Punktal eigfüahd woan, wobei Vokalpunktal rod sei håm miaßn, damid ma's ned mid de diakritischn vawexld. Des System – a Punktal üwa am Buchståm fia a a, ans drunta fia a i, ans auf da Linie fia a u, jeweus zwoa fia'd Nunazion – håd si ãngeblich da Umajadn-Heascha Haddschadsch ibn Yusuf ausdenkd.

Des neiche System woa åwa a ned optimal, weu ma de gãnzn Punktal leicht vawexln kãu und zwoa Fåam brauchd. Desweng is ma um de hundat Joa späda zum heiding System üwagãnga, des da Chalil ibn Ahmad al-Farahidi 786 featig gstöid håd.

S'Ta marbuta und s'Alif maqsura san entstãndn, weu si a Untaschied zwischn dm klassischn Arabisch und im Arabisch vum Koran entwückid håd. S'Ta marbuta is a Zwischnding zwischn dm klassischn t und am dialektaln h am Woatend, s'Alif maqsura is brauchd woan, damid ma's vu am noamaln Alif im Auslaud untascheidn kãu, wia's nu kane Diakritika ned gem håd: S'Alif maqsura imma fia an lãngen Vokal im Auslaud, a noamals Alif kunnt ãndare Funkzionen aa håm. S'kloane Alif åis Zeichn fia a ned ausgschrimnes lãngs a is entstãndn, weu d'Schreibweis vum Woat Allah aus da Zeid stãmmd, in dea s'Alif nu ned fia a a sondan fia'n Glottissschlåg gstãndn is. Ma håd de Schreibweis ned ãupassd åwa a Zeichn brauchd, damid ma de Woat richig vokalisiad; damid ma wieda a Zeichn fia'n den Knacklaud håd, is s'Hamza eadåchd woan.

D'arabische Schrift åis Kunst

Hauptartikl: Arabische Kalligrafie
Vaschiedene arabische Kalligrafiestile
D'Schahada in Moscheefoam

D'Schreibkunst is de tradizionelle Åat vu büidnda Kunst in da islamischn Kunst. Entwückid håd si d'arabische Kalligrafie aus'm Zusãmmenhãng, dass ma im Islam kane Leid åbüidln deaf und dass d'Schrift åis des Medium, mid dem si da Gott an de Menschn gwendt håd, an heiling Karakta håd. Innahåib vu da arabischn Kalligrafie hãm si mid da Zeid mearare Stile (Chatt) außaentwückid, de mid da Zeid modean woan san oda aa wieda aus da Mode kemma san.

D'öidestn Stile woan d'eckige Kufi-Schrift und d'kuasive Naschi-Schrift (auszsprecha åis Nas-chi). Aus de Richtungen außa hãm si dãun nåch und nåch ãndare Stile entwückid, de Thuluth, Taliq, Nastaliq, Riq'a, Diwani . Gschrim wean kalligrafische Texte tradizionöi mid am Qalam, ana Åat Roahfeda. Arabische Kalligrafien san oft aa Kalligramme (Figuangedichtln) – ma schreibt åiso so, dass nåchhand iagnda Foam außakimmd wia de vu am Vogi oda ana Moschee.

 Commons: Arabische Kalligrafie – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien

Vabreitung vum Arabischn Alphabet

Wo's arabische Alphabet heagnumma wiad (dunkigrea: oanzigs offiziöis Alphabet; höigrea: oans vu mearare)

Wia schãu beschrim stehd d'Ausbroatung vum arabischn Alphabet mid da Ausbroatung vum Islam in am Zsãmmenhãng. D'Schreibweis und s'Buchståmrepatoa is so guad's gehd imma an de jeweulige Språch ãpasst woan, woduach aus'm Abdschad-Alphabet teuweis a Abugida-System mid arabische Zeichn woan is. Fia de auf'm arabischn Alphabet aufbauadn Zeichnsätz fia westafrikaische Språchn gibt's an eingnen Begriff, ʿAdschami. Mearare Språchn, de friaha amåi arabisch gschrim woan san, wean heid lateinisch oda kirillisch gschrim.

Heidige Vawendung

Nem am Arabischn, des alloa in üwa zwoa Dutznd Lända in Noadafrika, Arabien und im Nåhen Ostn Ãmtsspråch is, san de wichtigstn Språchn mid am arabisch-basiatn Alphabet s'Peasische, s'Paschtunische, s'Urdu, s'Kaschmirische, s'Sindhi und s'Uigurische, åiso lauta Språchn, de ma in Asien redt. De wichtigstn Lända außahåib vum arabischn Språchraum, de arabisch-gschrimne Språchn hãm san da Iran, Afganistan, Pakistan, Indien und Kina, wobei s'Arabische ned imma d'oanzige Schreibweis vu de Lända is.

Språchn, de heid mid arabische Zeichn gschrim wean, han:

Nåha Ostn und Zentralasien
S'Kinesische gschrim mid arabische Zeichn
Süd-, Südost- und Ostasien
Arabisch gschrimnes Manuskript auf Taschelhit (a Beabaspråch)
Afrika

Wo ma friaha amåi s'arabische Alphabet gnumma håd

Dass ãndare Språchn auf amåi d'arabische Schrift vawendt håm, is oft damid zsãmmghängt, dass de jeweulige Språch voahea gåa ned vaschriftlicht gwen is. D'arabische Schrift is då oft d'easte Schrift gwen, mid dea de Leid Kontakt ghåbt håm. Aa d'Religion (da Islam) håd oft an großn Einfluss drauf ghåbt, dass ma si quasi fia's Arabische entschiedn håd, weu d'Sakralspråch (s'Arabische) jå aa mid dea Schrift gåaweit håd.

Im 20. Joahundat is s'Arabische am Balkan, in Afrika südli vu da Sahara und in Südostasien vum lateinischn Alphabet nåch und nåch vadrängt woan, in da Sowjetunion vum kirillischn Alphabet. D'Tiakei is 1928 zum lateinischn Alphabet üwagãnga und nåchdem d'Sowjetunion ausanãndabrocha is, hãm aa mearare ãndare Tuakspråchn s'kirillische Alphabet bleim låssn, damid's lateinisch schreim kinan. Im Tadschikischn, des jå mea oda weniga de söiwe Språch is wia s'Peasische, ealebt d'arabische Schreibweis duach engare Kontakte zum Iran an Aufschwung.

Afrika

De im Åbschnitt zua heiding Vawendung ãugfüahdn westafrikanischn Språchn hãm fia'd Literadua und im Büidungswesn s'Lateinische eigfüahd.

Eiropa
Nåha Ostn und Zentralasien
Südostasien

D'Arabische Schrift und d'Technik

Arabische Schreibmaschin

Da easte druckde arabischn Texd is a christlichs Gebetsbiachl fia Araba vum Joa 1514, des åwa kaum lesbåa woa; wiakli aufkemma is de Technik åwa east vüi späda. Duach d'Eifüahrung vu da Schreibmaschin und vum Buachdruck im 19. Joahundat hãm mãnche Buchståm eana Foam a weng vaändan miaßn. Bis zu dea Zeid hãm mãnche Buchståm valãngt, dass da nexde a weng tiafa stehd – weu ma des drucktechnisch ned lösn håd kina, håd ma de Buchståm åb dem Moment a weng ãndas schreim miaßn.

Mid arabische Tastatuan kãu ma oiwei aa lateinische Zeichn eigem, es san imma lateinische und arabische Zeichn auf de Tastn ãugem. Es san sowoi französisch-basiade (Maghreb) wia aa englischbasiade (Arabien) Lateinlayouts üblich. Wia und wöiche arabischn Zeichn auf da Tastatua san und wo sunstige Zeichn stengan, hängt voa oim vu da Språch und vu da Region, fia de de Tastatua gmåcht is, åå.

Im Unicode gibt's fia de arabischn Zeichn an eingnen Åbschnitt (U+0600 bis U+06FF) und drei zuasätzliche Bereiche fia bsundare Zeichn, Ligatuan und so Zeig (U+0750 bis U+077F, U+FB50 bis U+FDFF und U+FE70 bis U+FEFF). Da Basissåtz funkzioniad so, dass a Zeichn automatisch de passnde Foam kriagt (vabundn oda isoliad), insgesãmt findn si in de vaschiedenen Sätz de gãnzn anzlnen Foamen extra, dazua ålle möglichn ned-vapflichtndn Ligatuan, Extrazeichn fia de ãndan Språchn, de d'arabische Schrift nemman, de Hüifszeichn, Sondazeichn wia s'۞ (rub al-hizb) und mea. Wean de arabischn Zeichn in'd fåische Richtung (åiso vu links nåch rechts) gschrim, is des meistns a Zeichn daifa, dass ma ned d'neichaste Softwäa installiad håd.

Arabischs Tastatua-Layout

Literadua

  • Carl Brockelmann: Arabische Grammatik. Leipzig 1960
  • Yusuf Üretmek: Die Säulen des Arabischen. Lehrbuch des klassischen Hocharabisch. 2. Auflåg. Bealin 2007, ISBN 978-3-9809252-3-5

Im Netz

 Commons: Arabische Schrift – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien

Dea Artike kheat zua de berign Artikl in da boarischn Wikipedia.

Vorlog:Link FA Vorlog:Link FA