Angkor Thom

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.
Angkor Thom
A Toa vo Angkor Thom
Schlochtnrelief

Angkor Thom woa de oide Haubtstood vo de oidn Khmea in Kambodscha. Eigentli woans merare Städ, de ned weid ausanaunda aglegt woan. Den merare Kini hom se a neiche Stod beim Tonle-Sapsee baud mid de Tempön und große Wossaschpeicha und umadum woan de Hittn vom Voik. De oidn Zentren san owa ned afgebn wuan, de Leid hom jo weida doat glebd und so hod se a oazige Stood mid oan Umfaung vo 35 km² eagem. Des is owa a de Gschicht vo de Khmea vom easchtn Großkini Jayavaraman II. bis za eanan Untagaung 1431/32 unta eanan leztn Kini Jayavarman Paramesvara.

Vuagschicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In Indochina (Südostasien) is scho im easchtn Johundat v. Kr. a gross Reich entstaundn. Des woa im 3. Johundat, zeitweilig so machtig das vom Mekongdöta (heid im Südn vo Vietnam) bis in Noadn, Südthailaund und Südburma (Myanmar) bheascht hod. Noch oide kinesische Afzeichnungan homs des Laund Funan ghoassn. Dea Nam kimt vamutli vo da Lautumschreibung vo de Wuat Bia und Nam vo dea oidn Khmeasproch. Und de Wuat hom vamutli Beag bdeit, spada hod des daun Phnom ghoassn.

Eana Haubtstod homs Vyadharapura gnend, se is bis Heid nu ned gfundn wuan. Ma vamuat se owa in da Nachn vo da heitign Haubtstod Phnom Penh gleng is. De Leit vo Funan hom a Mon-Khmea Schproch gred und de Schprochfamüli ghead zua Owafamüli dea Austroasiatischn Schprochn. Uaschprüngli san de Leid mid de Schprochn ausn heitign Südchina kema. Uma 550 n.Chr. hod se a ehemoliga Vasall vo Funan unobhängig. Es woa des da Stoot Chenla, im heitign Südlaos. Und dea is so stoak wuan, das a den Stoot Funan ausglöscht hod.

Sailendra Dynastie[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nochn Untagaung vo Funan widas a wengl unsicha mid da Gschicht. Es gibd oanige Deitungan, owa de Gsichadsde wias weidagaunga is de mid de Sailendra.

Ois Funan vo Chenla eaowat wuan is, hom se vamuatli a Teu vo de Südfunana noch Java ogsezt. Se haum doat vom Piratnkini Sanjaya in Süd-Zentraljava des Fiaschtntum Mataram eaowat.

Des Seefoatimperium vo Srijvijaya hod aus maerare Fiaschtntima bstaundn und de Sailendra won ane davo. Duach Hozadn mid de Nochboan sans owa oiwei machtiga wuan. Des Imperium hod a daun den Südn vo Indochina kontroiliad und mid Kina (Tang und Song Dynastin) Haundlsvaträg ogschlossn. Se hom de Campa uma 800 bsiagt und a Chenla is eana Vasall wuan. Da de Sailendra Südindochina beheascht hom is a eileichtand, das an eanan Hof af Java a junge kambotschanische Odlige ghoid hom. Ob zua Schulung oda a ois Geisln, vamuatli Boads. Und zu de Buam hod a da Jayavarama ghead.

Jayavarama II.[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Jayavarama (uma 770- 835/850, do gibts nua Uneinigkeit) is a af Java ausbüt wuan. Und ea muas a gaunz a wiffa Kopf gwen sei. Den ea is nu vua 790 vo de Sailendra ois Stodhoita vo Chenla eigsezt wuan. Da hod a daun a junge Odelige namans Hyang Amrita aus ana Fiaschtnfamüli gheirat de uma Angkor dahoam woan. Ea hod se owa ned mid seina Stöllung ois Vasall begniagt, sundan ea hod nochanaunda de regionaln Fischtntüma vom Mekongdöta bis in Noadwestn eaowad und daun hod a si a vom Reich da Srivijaya losgsogt.

Sei easchte Haubtstod hod ea in Hariharalaya südwestli vom Tonle-Sapsee eabaut. Daun hod ea se a neiche Haubtstod baut, Mahendraparvata (Beag vom grossn Indra). Spada isa owa wida zruckgsidlt. Im Joa 802 hod a se söwa zan vagöddlichtn Kini eanaunt, und Posthum is ea a ois a Inkanazion vom brahmanischn God Shiva (ois Paramesvara) vaeat wuan. Vamutli is ea 835 gstuam und sei Suhn und nu zwoa Andere san eam daun nu nochgfoigt.

Yasovarman I.[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In Jayavaraman II sei viata Nochfuiga da Yasovarman I hod sei Haubtstod noch Angkor valegt. Ea hod se Yashodharapura gnennd. Fia de hod ea a de Wossafasugang fia de Laundwiatschoft sichan miassn. Und so hod ea den estlichn Baray baun lossn. Dea Baray Yashodharapuratatakas woa a gwoitigs Wossabeckn mid oana Breitn vo eppa 1,8 Km und ona Leng vo uma 7 Km .

Rajendravarman[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Wia dea Yasovarman I. gstuam is, hods unta seine Nochfuiga Wickln gem. Es hod daun an Heaschafamülinwechsl gebm. Und so is da Rajendravarman Kini wuan. Dea hod des ausanaundafollande Reich wiada goant. Ea hod a Krig gegan de eigfoina Cham (Südvietnam) gfiat. Ea hod sei Haubtstod a wengl estlicha vo Angkor auglegt. Obwoe ea a Hinduist woa, is unta eam da Buddhismus in Kambodscha eizogn.

Jayavarman V[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Ea woa da Suhn vom Rajendravarman. Und da Jayavarman V hod sei Haubtstod Jayandanagari wida a wengl westlicha in Angkor valegt. Unta seina Heaschoft hods en scheanst Kunststü gem.

Suryavarman I.[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Suryavarman I woa a Fischt ausn Noadostn. Ea woa megligawoas koa Khmea sundan Malai und a aa Buddhist. Und ea hod an Biagakriag augfaungt den ea a noch 9 Joa gwuna hod und so is ea da nachste Kini wuan. Im heitign Thailaund hom seine Soidotn vo de Mon de Buag Lavo eaowad, de ea ois Khmeafeschtung ausbaut hod. Ea hod se ois Buddhist a oa Hindu Tempöaulog im heitign Grenzgbiad vo Kambodscha und Thailaund baun lossn. Und um de Mauan wa boid a Kaumpf zwischn de heitign Stootn ausbrocha, afanaunda gschossn haums scho.

Udayadityavarmann II[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Ea woa da Suhn vom leztn Kini .Ea hod vo 1050 bis 1066 regiat. Unta eam is des westliche Baray und da wundascheane Tempö Bahpuon baut wuan. Mearare Kriag san a gfiad wuan. Eam is no sei Bruada Harshavarman II nochgfoigt dea vo 1066 bis uma 1080 Kini woa.

Jayavarman VI[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Scho bei seine Fuagenga hods oiwei Wickln im Reich gem und a merare Kriag gegn de Champa. Ea woa a Fiascht ausn heitign Thailaund und dahea a aus ona aundan Famüli und hod de Dynasti vo de Mahidharapura grindt. Ois ea 1107 gstuam is, is sei Bruada Dharanindravarman I sei Nochfoiga wuan.

Surayavarman II.[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Surayavarman II (uma 1095 -1150) is 1119 krönt wuan. Ea woa a grossa Födhea und a aa Kunstfeadara. Unta eam is des Reich afbliad und ma hod Födzüg iwa Thailaund bis noch Burma (Myanmar) untanumma. Ea hod a aa Bündnis mid de Champa ogschlossn. Damid se midanaunda de Dai Viet bekriagn kenan. Des hod owa ned vü ghoiffa und so hom se de Champa vaobschiad. Af des affi hod ea deanan Reich Champa 1114 eaowad. Unta eam homs a wia de Wüdn baut. De wödbrühmte Tempöaulog Angkor Thom is a unta eam baut wuan.

Jayavarman VII.[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Jayavarman VII woa da Suhn vom DharanindravarmanII und vo 1181 bis 1206 oda a 1220 da Kini vo de Khmea. 1177 hom de Cham mid da Hüf vo kineschische Seeleid den Mekong affa und iwan Tonle-Sapsee Ankor Thom eaowat und ausplündat. Da Jayavarman VII hods daun mid seine Soidotn bsiagt und vadrim. Af des affi is ea 1181 zan Kini eawöt wuan.

Daun hod ea an Vagötungsfödzug gegn Cham gfiat und hods eaowat. Daun hod ea sein Schwoga ois Cham-Kini Süryajayavarmadeva eigsezt. De Cham hom se owa gegn de Zwoa afglehnt, wos wida bis 1203 Kriag ghoassn hod. Seine Feind san daun noch Dai Viet gflohn und so is Cham bis 1220 a Teu vom Khmeareich wuan. Unta eam hod des Reich de gresste Ausbroatung eareicht. Ea hod a Hochschuin baut und den Tempö Bayon. Ea woa da lezte grosse Kini, noch eam is midn Khmeareich beago gaunga.

Oklaung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Stoabautn woan nua fia de Gedda do. Eanane Palost, Haisa und Hittn woan aus Hoiz baut und deswegn find ma vo ena hechstns nu mea Pfostnstümpf. Owa waun ma se de weid ausanaundaligadn Tempöruinan auschaugt und se runumadum Hoizbautn vuastöd, daun kau ma se etwa de Weidleifigkeit vo dera Stod viastön. In an Atüke vom Spiegel vom 20.6.2012 schreims das Fuascha anhaund vo Laser-Skans de Flächn vo da Stod af 35 000 Km² schatzn.

Wei bei de zwoa leztn Kini so narrisch vü baut wuan is, hod ma vü Baam okoizt. Und des hod den Woid ned guad dau. Nu dazua hods im 14/15 Joahundat merare Dirreperiodn gem, was des Voik a recht gschwacht hod. De Kaneu san drucka gfoin und eigstizt, da Bodn is erodiat. Bodn de wos friaa drei Eantn heagem hom, woan af oamoi, wengan zweng Wossa, softlos.

Mid da Thronbsteigung vom Jayavarman Paramesvara gibts de ollalezte Inschrift iwa de Khmea-Kini. Eanana Stoot is 1431/32 vo Ayatthata eaowat wuan. Des woa a Stoot dea im heutign Siam-Burma-Myanmar dahoam woa. Und de Khmea san eanane Vasalln wuan. De Leid homd Stod valossn und san an de Flusslaif zogn.

Und mid da Zeit is de grosse Stod im Dschungl vaschwundn.

Literatua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Freeman, Michael and Jacques, Claude. Ancient Angkor. River Books. 2006. ISBN 974-8225-27-5.
  • Falser, Michael. The Pre-Angkorian Temple of Preah Ko. A Sourcebook of the History, Construction and Ornamentation of the Preah Ko Style. White Lotos Publication. Bangkok 2006. (200 pages, ISBN 974-480-085-2)
  • Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. New Haven and London: Yale University Press. pp. 8–9. ISBN 0-300-10518-5.

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Angkor Thom – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien
 Commons: Angkor Wat – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien
 Commons: Bayon – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien

Koordinaten: 13° 26′ 0″ N, 103° 50′ 0″ O