Dialekt

Aus Wikipedia

Dialekt, heit oft aa Mundoat, gweanli a 'oatsvaschidnats' Gred oda Gsoad, guit ois a Varietet von ana Sproch, de wo in iran Afkumma, i da raimlichn Asdeanung un im Vaschwinna sozial u historisch o bstimmte Sidlungsraim bundn is.[1] Universiter hoaßt ma d raimliche Dimension vo da Sproch, oiso daß s raimle vaschiin is, aa Diatopik. Generej git s vuj Definizona u Diskussiona, wos de Grenz zwischn an Dialekt un oana Sproch is. In Praktischn moant ma owa min Dialekt meara des wos a bstimmta Assproch hod u duach Isoglossn definiat wiad, z. B. ob ma bspw. ned oda niad sogt. Mid da Sproch moand ma meara des Sistem, oiso de Gmoasamkeitn u de Grammatik, wos dohinta steat. Af d Heakunft u Vawendung vo den vadeitschtn Begriff wiad im Atikl Mundoat einagonga.

Definiziona[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Des wos a Dialekt is, wiad ned oiwei velli gleich definiad. Es finna se u. A. de foingadn Definiziona:

Coseriu[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Eugenio Coseriu zatoalt d Dialektt af drei Gruppn, d primera, d sekundera u d terziera. A primera Dialekt is primer scho doa gweng un agrad gnau aso oit oda aa ejta wos de Haptsproch (Gemeinsprach), wia z. B. a s Astur-Leonesisch u s Navarro-Aragonesisch gengiwa n Kastilischn. A sekundera Dialekt is iwa d Joahundat antstonna vo da Hapt- oda Houchsproch, wia z. B. es Andalusisch Spanisch as n Kastilischn. A terziera Dialekt warad de Fuam vo da exemplarischn Standardsproch, bspw. de Bsundaheitn von Standardspanischn z Andalusia gengiwa a Bsundaheitn woaondasts.[2]

De Aftoalung is owa aa kritesiad u hintafroagt wuan; u. A. zwengs dem, wos ma wiakle olla drea Phenomen "Dialekt" nenna u zammagruppian wuj, zumoi di terziern Dialekt i da jeweiling Region als Standarssproch i schoarfa Opposizion zen Dialekt gseng wean; oda aa wei de Bstimmung vo de primern Dialektt af zwoa Hypothesn grindt: Zen Oana a paralleja Entwicklung vo de heiting primern Dialektt u zen zwoatn d Festlegung vo da Haptsproch (Gemeinsprach) af d moderna Nazionojsproch. Dodaduach genga vuj ondane Faktoan vo Sprochkontakt vo Joahundatn, z. B. duach Substrat, Wondarung, Assimilazion, Prestige- u Handlssprochn, u generej de Komplexität von Kontakt mid meara u wenga vawontnen Varietätn, a bissl unta.[2]


Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. Handbuch der Linguistik - Allgemeine und Angewandte Sprachwissenschaft, Nymphenburger: Minga 1975, S. 86.
  2. 2,0 2,1 Thomas Krefeld: «„Primäre“, „sekundäre“, „tertiäre“ Dialekte – und die Geschichte des italienischen Sprachraums». In: Lexikon, Varietät, Philologie. Romanistische Studien. Günter Holtus zum 65. Geburtstag. Hrsg. von Anja Overbeck, Wolfgang Schweickard, Harald Völker. Walter de Gruyter, Berlin 2011, ISBN 978-3-11-026228-5, S. 137, 141f.