Oabeka

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Hausrukfiatlarisch gschriem worn.
gfabde Osdaoa, barat zan beka

S'Oabeka (oda a Aiabeka, Oaduschn, Oierhiartn, Aiadupfn, Ostereiertitschen, usw.) is a Brauch den ma zu Osdan mocht und dea bsondas in Bayern und Estareich fabrait is, owa a in da Deitschschwaiz, im Rheinlaund und a in Ostairopa bis aini noch Ruslaund. In da kristlichn Fosdnzeid foa Osdan, oiso fum Oschamidwoch bis zan Osdasondog, iss eigentli ned ealaubt, das ma Oa ist. Dafia wean am Osdasondog und in de Dag drauf um so meara Oa gessn. Und mid soichane Osdaoa, de hoat kocht woan san und maisdns gfabt, oda sogoa kunstfoi augmoind, duad ma daun Oabeka, befoa mas ist. Dabai muas da oane mid da schbizn Seitn fu seim Oa (in Schbiz) auf de breadane Seitn (in Oasch) fum Oa fum aundan drauf haund und dauno umkead. Wem sei Oa zeascht hii fiad, hod faloan. De genaun Rögin, de bain Oabeka gödn, han owa fu Region zu Region a weng faschidn.

Wia funkzioniad des?[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Dstrategischn Zonen fum Oa

Bain Oabeka schbün oiwai zwoa Leit genganaun. Oi zwoa neman a hoat kochds Osdaoa und daun haud ma mid'n Schbiz fum oan Oa, aufn Schbiz fum aundan Oa. Oa oa hod danoch fost oiwai an Depscha. Komischawais iss owa bai de Oa aso, das waun zwoa aufanaunda bekt wean, ois oiwai neta oans hii und des aundane hod koan Groza. Waida geds in da zwoatn Rund mid Oasch auf Oasch, oiso mid da broadn Seitn fum Oa auf de aundane. Oiwai Schbiz auf Schbiz und Oasch auf Oasch. Waun daun oan Oa oiwai nu koan Depscha hod, daun hod dea dem des ghead gwunga.

De Rögin fum Oabeka han ned iwaroi glaich und fu Region zu Region und oft a fu Familie zu Familie untaschiadli. Es schbün a ned oiwai neta zwoa Leit genganaund. Im da owapfoiza Schdod Mitterteich im Laundkroas Tirschenrait gibts sogoa a richdigs Oabek-Tuania, oda „Oierhiartn“ wias doat dazua song. Dabai drefan si an Haufn Leit am doating Johanisbloz und waun a schens Weda is, kaus schau bassian, das 50 oda mea Leit genganaunda Oierhiartn.

Fria woas a da Brauch, das da Faliara bain Oabeka, sei Oa in Siga gem miassn hod. A kochds Oa woa domois a kloana Luxus und neamt hed zu an gwungam Oa na gsogt. Haid iss owa oft aso, das d'Leit aloa schau fum Osdasondogsessn a so augessn san, dass fro san, wauns ned nu a zwoats Oa essn miassn. Oabeka duad ma owa drozdem, zwengam Brauch und wais a Gaudi is.

Wia sogt ma zan Oabeka nu?[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Zwoa Beaschn baim Oierhiartn in da Owapfoiz

Nochdem ma as Woat "Oa" auf ole meglichn Oatn song kau, ois "Oi" idn de oi-Mundoatn, oda ois "Ai", waun mas eha Hochdeitsch song wü, und nochdems a nu an haufn faschidane Dialektweata gibt fia "beka", "zaumduschn", "titschn", "depschn" und "dupfn", gibts a an Hauf faschidane Variantn fu Bezaichnungen wia ma za dem Brauch song kau. In Bayern sogt ma in maunche Gegendn "Oierhiartn" oda "Oiastoußn" und a "Oiapecken". Im Soizbuaga Lungau hoast dea Brauch „Oalala tutschen“ und in da Schweizsogt ma „Eiertütschen“.

Am mearan fawent is owa d'Bezaichnung "Oabeka" oda a weng mea hochdeitsch "Aiabeka". In aundane Lenda gibts den Brauch owa a, sogoa in Amearika. Doat sogt ma in Nei-Englaund zan Baischbü "egg dumping" oda "egg jarping". A in Lenda am Balkan gibts so an Brauch, zan Baischbü in Kroazien, in Seabien, in Bulgarien und in Rumenien.

Wia gwingt ma bain Oabeka?[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Es gibt natiali an Haufn Driks und faschidane Dechnikn, wia ma baim Oabeka gwinga kau. Es hengt natiali dafau o, wia ma s'Oa hoit und natiali san a ned ole Oa glaich fest. Es hoast, das in da Schoin fu Oa fu jingane Hendl mea Protein drin is und de desweng fesda han, wia soichane fu oide Hendl. Ausadem mochts an Untaschiad wia as Oa baim kocha im Wossa gleng is. Wai baim kocha entschded oiwai a kloane Luftblosn inen drin und wond de genau untam Schbiz oda untam Oasch is, daun griagt des Oa fü laichda an Depscha. Waun ma owa baim kocha ned söwa dabai woa, daun woas ma natiali ned, wo de Luftblosn sei kant.

Waun ma auf Numa sicha gee wü, daun kau ma a a ausblosns Oa mid Gips aufün und drikan lossn und daun kau ma eigentli goa neama falian, bain Oabeka. Schdod an Gips hod ma fria a nu oft a Bech heagnuma und so a unzadepschboas Oa griagt. Bai soichane Driks muas ma daun neta aufbassn, das koana auf den Schwindl drauf kimt.

Schau aa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]