Zimbrisch

Aus Wikipedia
Zimbrisch
Zimbrisch gaprècht
Gred in Noadostitalien
Gred vo unta 1000 Muadasprochla
Klassifikation
  • Zimbrisch
Offiziella Status
Amtssproch
Sprochcode
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3 cim

Zimbrisch (af zimbrisch: Zimbrisch gaprècht, Zimbrische zunga, Zimbrisch, italienisch Cimbro) is a boarische Sproch, de wo im Noadostn vo Italien gredt wead.

Bis zan End vom 18. Joarhundad wors de Amtssproch vo da Republik vo de Siebn Gmoana.

Heit gibts nua no im Doaf Lusern im Trentino Muadasprochla und des san umara 1000 Sprecha.[1]

Gschicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

As Zimbrische geht woarscheinle af boarische Siedla zruck, de wo im 12. und 13. Joarhundat ausn oban Lechroa in Bayern und aus Tiroi zuagwandad san.[2] Daduach dass in da kloan Republik vo de Siebn Gmoana Amtssproch wor, hod sa si a Zeidlang guad ghoidn.[3]

Wia da Napoleon de Republik vo de Siebn Gmoana aglest ghobt hod, hod se de Italienisiarung vo dem Gebiet mehr und mehr duachgsezt.

Textbeispui: Vodaunsa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Des Textbeispui zoagt en woxadn Eihfluss vom Italienischn im Laff vo da Zeid.

Z Gapeet von Gotte me Hèeren (As Vodaunsa af Zimbrisch), Siebn Gmoana, ausn Zimbrischn Katechismus vo 1602 und em Zimbrischn Katechismus vo 1813[4]

Zimbrischer Katechismus vo 1602 Zimbrischer Katechismus vn 1813 Messbuach vo 1979
Vater unzer derdo pist in die himele, Ünzar Vaatar von me Hümmele, Ügnar Bàatar, ba pist in hümmel,
gheaileghet ber dain namo, sai gahéart aür halgar naamo; zai gahòlighet dar dain naamo,
zukem dain raik. khèmme dar aür Hümmel; as khèmme dar dain Regno,
Dain bil der ghesceghe sai gatànt allez baz ar bèlt iart, zai gamàcht bia du bill,
also bia ime himele also in der erden. bia in Hümmel, asò af d èerda; bia in hümmel, azò in d’éerda.
Ghibuz heute unzer teghelek proat. Ghèt üz haüte ünzar pròat von altaaghe; Ghitzich hòite ’z ügnar pròat bon allen taghen,
Vnt vorghibe uz unzere sunte un lazzet üz naach ünzare schulle, borghit ozàndarn d’ügnarn zünte
also bia bier vorgheben unzer soleghern. bia bar lazzan se naach biar dén da saint schullikh üz; bia bràndare borghéban bèar hatzich offéndart,
Vnt vuer uz net in vursúkonghe. haltet üz gahüütet von tentaziuun; mach as bar net bàllan in tentatziùum,
Sonder erluosuz von vbel. un höövet üz de üübel. ma liberàrzich bon allen béetighen.
amen. Asò sai z. Also sei’s.

Schau aa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Video[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. Deutscher Dialekt in Italien: Jeder Zimber zählt auf Spiegel Online vom 17. September 2011
  2. Hans Tyroller (2003)
  3. Remigius Geiser (2011)
  4. Deutscher Dialekt in Italien: Jeder Zimber zählt auf Spiegel Online vom 17. Septemba 2011