Vorlog Dischkrian:Hauptseite Südbairisch (Südtirolerisch)

Seiteninhalte werden in anderen Sprachen nicht unterstützt.
Aus Wikipedia

südboarisch/sidboarisch[Am Gwëntext werkeln]

Bei de Hauptseitn gibts an Reiter "südboarisch". Kon ma den auf "sidboarisch" umändern? Na daats glaab i besser zur sidboarischn Aussproch passn. --Roland 22:57, 23. Mär. 2009 (CET)

Bessa? :) --Kazu89 ノート 19:44, 24. Mär. 2009 (CET)

Sorry, des hob i wieda returgnumma, weil d' olla erste Hauptseitn in am Mittlboarischn Dialekt gschriem is und desweng 's ü bleim muass... Auf des haumma uns jo geinigt... Und es schaut aa bled aus, waunn zerst Südmittlboarisch steht und danoch Sidmittlboarisch --Mucalexx 21:59, 24. Mär. 2009 (CET)

Es ü (oder iwerhapps d Umlaut) hout ainggle nix extra min Mittlboarischn zon tou, sundern vül mejerer mit nai und olt, oder ånderscht gsågt, wej stork das'ma'se holt åns Standarddaitsche åglaicht. -- Sinnierer 23:01, 24. Mär. 2009 (CET)
So sig i des aa. Im Mittlboarischn derf as "i" bei "sid" scho bleim. --Roland 01:42, 25. Mär. 2009 (CET)
Mit da boarischn Grammatik is essölwe. Da Genetiv und de erschte Vagångahait, af dej schauts nu, ower af de åndern boarischn Såchan nemmer. I hålt'me ån de öltern Lait, niat ån de jingern, wal dej kenna orch vül von Boarischn nemmer. Naa, i bi niat konservativ - in Gechatol - ower Boarisch is fir mi Boarisch und Daitsch is Daitsch. -- Sinnierer 23:11, 24. Mär. 2009 (CET)
Es is longe Zeit vui verdrängt und schlecht gredt worn und ietz is a Mischung aus Standarddeitsch, Mediendaitsch, Boarisch und ondre Dialekte ibrigblim. (Mit daitsch moanst as Standarddaitsche, gej?) --Roland 01:42, 25. Mär. 2009 (CET)

D' erste Hauptseitn is jo auf Oid-Soizburgarisch gschriem worn (weng da Gleichberechtigung vo WEst- und Ostmittlboarisch)... I waas owa ned, ob im Ostn vo Östareich 's ü aa zu i wird? Is des a so? Sogt ma do aa Sidn, Estareich usw.? Mucalexx 08:16, 25. Mär. 2009 (CET)

De midn "ü" und "i" is bei uns relativ inkonsequent, do heast is aane wia des aundare. "Estarreich" kummt ma meah westlich vua.--Zwentibold 09:35, 25. Mär. 2009 (CET)

I glab niat, das des a Unterschid zwischan Westn undn Ostn is. I ho ja glesn, wos das d Sprouchwissnschåftler song. In Kloana Boarischn Sprouchatlas stejt, af da Saitn 37: »Die Entrundung betrifft nicht nur den Großteil Bayerns, auch im übrigen Süddeutschland, in Österreich (mit Ausnahme von Vorarlberg) und im ostmitteldt. Raum ist sie überwiegend durchgeführt worden.« (von 13. bis 16. Jourhundert å). Aa in åndere Werk wird von Owerdaitschen und von Boarischn gschrim, one das zwischa Bayern und Esterraich trennt wird. Intressant is dou aa des, wos d Sprouchwissnschaftler Hyperkorrektion hoissn: Das d Lait frejers ban Schraim niat gwisst hom, ob in an Wort mit e oder i ejtz a e oder a ö, a i oder a ü aineghejert, wal gsprocha hom'se's ålle mit e und i, su hom d Lait iwerhapps bål in gånzn Sidn und in mittlern Ostn bis ins 19. Jourhundert aine gredt, aa in da Houchsprouch. Nou hom's holt efters groun, und in Zwaiflsfol hom'se's mit aran ö oder ü gschrim, und åndere hom's waiter ogschrim, drum hout de daitsche Standardsprouch haintzatoch etle Werter, dej wou urspringle koan Umlaut niat ghått hom. Frejers hout's a nu a owerdaitsche Schraibsprouch (in Siddaitschlånd und in Esterraich) gem, dou is es gschlossane e (= é) iwerhapps åls ö gschrim worn, wal durtmols is koaner af d Idee kumma, das des d Leser åls an Umlaut sea kanntn. Aa in Dialekt frejers is ö gern fir é gschrim worn. Lests en El Bes sain Artikl, der kennt'se dou ar as. D Siddaitschn und d Esterraicher han saitn spejtn 18. Jourhundert "af Praissisch zwüflt" worn (des is in Bayern in da Schöl tolwais nu vor 30 Jouer su gwen!). Wos mir ba Esterraicher åm ejerschtn affållt, is es hölle a (= à), i moa durn, wou in de Dialekt a offas o (= ò) gsprocha wird. How'e sölwer ghejert in El Bes saine Sendunga (Wos varreck is Boarisch?, af Boarisch): Dou wird as Spròòch vo oan Soz afn åndern Sprààch, und as Bããn a Bààn. Nix fir unguat, ower a su a Mischmasch as an nordhouchdaitschn hölln a (niat ner a weng afghöllt a å) und an boarischn offana o hejert'se fir mi schejch å. Dou is ar a Folng, wou da El Bes mit ara Mitarwaitere ban Kloana Boarischn Sprouchatlas redt: Dej daklert eam, das heream in Waldlerischn es a stork vadunklt wird, ower dream in Esterraich gånz höll gsprocha werad. Da El Bes widerspricht irer, und zölt a por Werter in sain Dialekt af. Dou siast, das des iwerhölle a in da esterraichischn Ålltogssprouch (wou in Dialekt a offas o stengad) iwerhapps in Bayern affållt. -- Sinnierer 19:38, 25. Mär. 2009 (CET)

Des is owa aa nur bei dem Pidgin-Daitsch wos gewisse Laid reen (oiso des pseudo Hochdaitsch...) Obwoih se de Aufhellung scho noch Soizburg ziagt, weil de jingane Genarazion teilweis as ò scho zu å aufhellt... z. Bsp. der Sotz: „Nò des waaß i òwa nèd, ob ma des so måchn kã“, oda „In unsam Stååt“ aunstott „in unsam Stòòt“ so wias bei meina Genarazion no üblich is, oda „I kånn des schã söiwa“ anstott „I kã des schã söiwa“Des is owa a Fenomen wos erst seid d' letztn Joar imma mear kummt... Eingtlich is do recht a Ähnlichkeit wia's in Bayern ausgsprochn wird, owa warum se des so waundlt? Vielleicht aa weng da offanen Grenz und weil jo do vüi Bayern umakumma noch Soizburg und do herüm Frainde und Fraindeskreis haum? Mucalexx 19:54, 25. Mär. 2009 (CET)

Hmm, i glaab daß friara drent und herent da estraichischn Grenz weniger sprochliche Unterschied gebm hot wia haint. I hob glesn, daß as aufghellte å friara nur westlich von Minga firkemma is. Urspringli werds woi aus'm alemannisch-schwäbischn kemma sei und spaata hot se' ollawei mehrer ausbroat (wei's näher am standarddaitschn is??) Bei de Richtungsadverbien schaugts ähnlich aus "nei- rei, nauf, rauf" hot se z'erscht westlich von Minga "ausbroat". Zejm hot ma a poor schwäbisch/lechroanische Sprochelemente ibarnumma. Nochdem "nei -rei, nauf, rauf" näher on da modernen Standardsproch und Umgongssproch is broat ses aa estlich von Minga aus ... "num - rum" broat se dafir nimmer mehr noch Ostn aus. Es is ned Standarddaitsch gnua (nüba - rüba, niba - riba) hot's do leichta. --Roland 22:25, 25. Mär. 2009 (CET)

@Sinnierer: Du host ma scho vü weidaghoifn genaröö, owa wosd jetzn aum Schluß gsogt host, how i net gaunz vastaundn :-I -Wos maanstn midn höön und dunklan "a", wos maanst genaröö - brings biddschee fiar an Voideppm wia mi aufn Punkt ;)--Zwentibold 23:59, 25. Mär. 2009 (CET)

Des hob i aa scho glesn, dass Rupertiwinklarische friara a eigana Dialekt gwesn is und dass ma z. Bsp. in Freilassing, Laufm, Berchtsgon usw. in söim Dialekt wia z. Bsp. in Soizburg, Berghoam, Owandorf usw. gredt hod. Mucalexx 09:44, 26. Mär. 2009 (CET)
@Zwentibold: 's helle und dunklare a und de Obstufungen kåst guad mid de Wörta aussafindn:
  • helles a: Kàspal - do is as vurdare hella wias hintare, oda z. Bsp. Grammàtik oda Kààs usw. do gibts an untaschied. In Bayern kummt no a a dazua, des in Östareich ned gibt z. Bsp. Stååt und vgl. Stòdt. In Östareich is 's Stòòt und Stòdt. Mucalexx 09:44, 26. Mär. 2009 (CET)
Des how'e ower niat gmoant, ålso niat en Unterschid zwischa Bayern und Esterraich, sundern zwischa de esterraich-boarischn Dialekt und da esterraichischn Umgångssprouch. In da daitschn Wikipedia hout'mar amol a Esterraicher gsågt, das'a ungern in da boarischn mitschraibt, wal dou koa richticher Dialekt niat gschrim wird, sundern a Mischmasch zwischa de boarischn Dialekt und da daitschn Umgångssprouch in Esterraich. Des is in Bayern niat ånderscht, ower in Esterraich schaints niat besser. -- Sinnierer 20:13, 27. Mär. 2009 (CET)

Na des is ned recht vüi bessa... De ursprünglichn Dialekte vaschwindn zuanehmends... I nimm mi do gor ned aus, weil de Artike de i in am richting Pongaurisch gschriem hob san jo dünn gsaht... Und Soizburga Dialekt is jo üwaregional und eingtlich scho a Umgångssproch, des vom Hochdaitschn jo ned machtig weid wegga is. Weidas schwappt des üwaregionale sowieso oiwei mehra üwa... z. Bsp. in Owaöstareich hod ma vur zwoanzg Joar ned „des waass i ned gsogt“ richtige Boarisch-Östareichische Werta wia Kukuruz, Paradeisa usw. usw. wern vo de jüngan üwahaupt nimma mehr benützt, bzw. kennans gor nimma... Owa wia gsogt, bei mir is jo aa ned åndas, weil gewisse Ausdrügg kenn i aa scho nimma mehr... Mucalexx 20:29, 27. Mär. 2009 (CET)

Af http://sprachatlas.bayerische-landesbibliothek-online.de/ kinnts Enk åhejern, wej das des und söll in de Dialekt in Bayern asgsprocha wird. -- Sinnierer 18:10, 28. Mär. 2009 (CET)