Wikipedia:Hoamseitn-Artike2016

Aus Wikipedia
Arbermandl
Arbermandl

Arbermandl is erschtns a Naturerscheinung und zwoatns a berihmta Text von da Elfie Pertramer zum Fuim Stimmen aus dem Zauberwald vom Martin Lippl.

Wenn s am Groußn Arba gschniebm hod, und des is scho zeite im Winta da Foi, dann hand de Baam und Straicha voi Schnee, und wenn dann da Behmwind ausn Ostn dazuakimmt, dann waht a vo da Seitn hea noamaoi an Schnee drauf. Dann scheint d Sunn und laint obaflächle ois a weng oo, und dann gfreat s wieda und da Raureiff kimmt dazua... weida lesn (Artike af Donauboarisch)


De Spinnarin am Kreiz
De Spinnarin am Kreiz

De Spinnarin am Kreiz (Spinnerin am Kreuz) steht im 10.Hieb (Favoritn) aun da Triesta Stroßn, es is a oiz Woazeichn in an gotischn Stüü des a jeda kennt, der scho amoi durtn voabeikumman is, wauna in de Stod eine oda ausse hod miassn. Gwiß is, doss an dera Stöö scho vuam Joa 1446 a „Staananes Kreiz“ gstaundn is. Es kaunn oba weda de Grenz vom Weana Burgfriedn auzaagt haum, de is goa ned soweit gaugan, no de Grenz vom Weana Laundesgrichtssprengl, wäu dea wor weida draußt.

Woascheinlich is de Säun durtn gstaundn, wäu glei danem de Hiirichtungsstättn gwesn is... weida lesn (Artike af Weanarisch)


Da Oedipus und d'Sphinx
Da Oedipus und d'Sphinx

A Muadabuali oda Mamabua (dt. Muttersöhnchen, engl. mother's boy, momma's boy etc.) is a Bua oda a Mo, dea wo a bsondas engs Vahejtnis zua seina Muada hod.

Da Muada is des moast nit bewusst, dass ian Suhn damit schodd. Im Gegntei tendian Fraun dazua de Schwächn, de wo daduach entschtenga ois Tugadn vo eanan Buam z intapretian (z. B. Sensibilitet, Iwaempfindlichkeit). De Muadabualis sejm realisian aa nit, dass s Mamabuam san.... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


H.C. Artmann
H.C. Artmann

Da H. C. Artmann (* 12. Juni 1921 in Wean-Bradnsee; † 4. Dezemba 2000 in Wean) woar a österreichischa Dichda, Schriftstöla und Iwasetza. Bekaunt woan is ea duach an Gedichtbaund auf weanarisch "med ana schwoazzn dintn" (1958).

Da Artmann woa a notorischa Querdenka, dea wos si in ka Schublodn eiordnen hod lossn. Ea güt ois Mitbegründa vo da surrealistischen Literatua und vo da avantgardistischen Weana Gruppn (Wiener Gruppe). In seine Orbatn mischt si barock ausufanda Sprochwitz mit skurriln, schwoazn Hamua... weida lesn (Artike af Weanarisch)


Da Fosanegl
Da Fosanegl

Da Fosanegl oda Fasenickl is a boarische Fosnochtsfigua. Ea drogt a ästhetische Hoizmaskn und aufwendige, barocke Gwanda. Ea is a majestätische, prochtvolle Gschtoit, de wo a weng an an venezianischn Karnevai erinnad.

"Nigl/Negl" (dt. Nickel) moant im Boarischn an Koboid (vgl. Bosnigl), "fosln" (faseln) hoaßt unvaständle bzw. sinnlos dahearedn.... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


De Fischaua Vuabeag
De Fischaua Vuabeag

De Fischaua Vuaberg (dt. Fischauer Vorberge) san a Higlkettn in de Guadnstoana Oipn zwischn Staafööd und Neicha Wööd in Niedaöstareich. Da hechste Gipfl is da Kienberg mit ana Hechn vo 650 m ü. A..

Je nachdem wosd hiwüüst, foahst noch Wöllasdorf, Piasting, Dreistedn, Muadmaunsdorf, Winzndorf, Bod Fischau, Brunn, Emmerberg, Dörfles oda Netting..... weida lesn (Artike af Niedaöstareichisch)


Pfoad
Pfoad

A Pfoad oda Pfoat (korrekt: "de Pfoad" und nit "as Pfoad") , deitschboarisch Pfeit oda Pfait, is a boarisches Hemat. "Pfoad" hod ma uaspringli im Boarischn fia a jeds Hemat gsogt. Heit sogt mas in easchta Linie fia Trachtlahematn und Zunfthematn.

De Pfoad woa uaspringli a Orbadshemat. Es is desweng weit gschniddn und hod oft Quetschfoitn. Daduach is s recht bequem. De Knopfleistn endd mid an Riegl (Schteg) und desweng is a Pfoad a Schlupfhemat. .. weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


Hallstadt
Hallstadt

Hallstatt und de Gschicht mid sein Soiz (dt. Hallstatt und die Geschichte mit seinem Salz) bschreibd de wexlvoi Gschicht vom Soizobau in dera Region.

De ödastn Fund san uma 7.000 Joa oid. Es gehd daun iwa de Köitn weida und do hod de kloane Gmoa ana gaunzn Kuituazeit ian Nam gebn. Af de Hallstattzeit foign de Rema und vom Middloita und de Soizschtrossn gehts bis zan heitign Schaubeagweak. ... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch)


Frau Holle
Frau Holle

Frau Holle is a Meachn vo de Briada Grimm und a Sogngstoit aus da germanischn und slawischn Mythologie.

Bekannt is s im Boarischn aa ois Frau Percht, Perchta und Bertha bzw. Hertha. De Gstoit is aus da germanischen Geddin Frija fiara ganga, de wo unta andam de Beinama Holda/Hulda (de Huidvolle) und Perchta (de Glenzade) ghobt hod... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


Plakettn aun da Waund vom Griachnbeisl in Wean, im Staumbeisl vaum liam Augustin
Plakettn aun da Waund vom Griachnbeisl in Wean, im Staumbeisl vaum liam Augustin

Da liawe Augustin, biagalich Marx Augustin (tauft auf Markus Augustin; * 1643 in Wean; † 11. Meaz 1685 emdo) woa a Voikssänga ("Bänklsänga"), Sockpfeifa und Stegreifdichta, dea wos aa zua Zeit vau da Pest und vau grässta Not in Wean de Leidln imma wieda mit seim Weana Schmäh und schwoazzn Hamua aufgheitat hod. Deshoib is a im Voiksmund nua "da liawe Augustin" gnennt wuan.

Zua Legendn is da Augustin duach des Voiksliadl "O du liawa Augustin" wuan. De Balladn wiad bis heit gsunga, de Gschicht vaum liam Augustin bis heit dazöd. Ois Weana Stodoriginal is a bis heit a Sinnbüd dafia, dass ma mit Muadawitz sogoa Katastrophn duachsteh kaun. So hod a glebt, so hod a gsungan, so is a gstuam: Ois echta Weana mitn leichtn Sinn, dea wos si aus nix wos mocht, dea wos si iwa seine eignan Föhla lusti mocht, dea wos dena Leit an Spiagl vuas Gsicht hoit... weida lesn (Artike af Weanarisch)


Mathias Kneißl beim Prozess
Mathias Kneißl beim Prozess

Da Mathias Kneißl oda da Raiba Kneißl (Räuber Kneißl), vulgo Kneißl Hias oda Schachenmüller-Hiasl (* 4. August 1875 z Untaweikatshofa; † 21. Febaa 1902 z Augschburg) wor a legendära, boarischa Raiba in da Gegnd um Dachau.

Er hod an Privatkriag gegn de stootliche Obrigkeit gfiat. Mit an Großafgebot vo Schandarm is a bei seina Vahoftung ois Unbewoffneta schwaa vawundet woarn. Zerscht hod ma eam gsundpflegt, nacha is a in Augschburg afn Schafott kepft woarn. Wei ra vo vuin oarman Leid ois a obaboarischa Robin Hood ogsegn woar is, is sei Odenka bis heint lebendi bliem... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


A growe Koatn, bevua de Awarn kema san.
A growe Koatn, bevua de Awarn kema san.

Vo da Plaga Orientalis bis Ostarrichi bschreibt de wexlvoi Gschicht in da sidestlign Gegend vom Franknreich.

Vo da Zeit vom Koal em Grossn und im Heazogtum Baiern. Iwa de Reichsteulung zan ostfrenkischn Reich. Und a de joazehntlaungan Miasoi, de wos ma mid de estlign Nochboan daleidn hod miassn. De reglmassign Plündarungszig vo de Awarn und da spodan Ungarn.

Und wia se am End do so weit weg aa kloans Landl ausbüt hod.... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch)


Schmei
Schmei

Schmei (Schnupftabak) is a fein zribna Tabak, den wo ma si in d'Nosn aufe schiabt (schnupft). Da Schmei wead z'Bayern aa Bries, Schnupf, Schmeizla, Schmoizla, Dawak oda Nosnlega gnennd. S Schnupfa vo Medikamentn und Tabak woa bei vuin Väikan af dera Wäid bekannt, scho bevoa da Tabak in Eiropa eigfiat woan is.

Nach Eiropa is da Schmei vo Amerika kemma. Hoffähig gmocht hod es Schnupfn de franzesische Kenigin Katharina von Medici, de an Schmei gegn Schädlwäh und Migräne vawendt hod. Im 19. Jh. hod dann s'Raucha s'Schnupfa zruckdrängt. In Bayern hod si da Schmalzla oba stärka ghoidn ois in ibrign Deitschland. In letzta Zeit hods in Deitschland und Eiropa aa Wiedaauflebm vom Schnupftabak gem... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


Soizburga Stiawoscha
Soizburga Stiawoscha

Stiawoscha („Stierwascher“) sogt ma seit ewig und drei Dog scheazhoft zua de Soizbuaga. Da eignliche Grund is jo dea, doss de Fleischhocka durtn eanare Schlochtungan effentlich mochn haum miassn, damit ka schlechz Fleisch unta de Leit kumman kau. De Reinigung von de Viecha vuam Omaxln haums kloaraweis am flochn Ufa vo da Soizach gmocht, wos a jeda segn hod kennan. Und da „Woscha“ woa dea Schnoiza aufn Schedl mid an Prigl, mid dems de Viecha betäubt haum.

Es gibt owa kloaraweise an Haufn Sogn, wo dea Nauman heakummt... weida lesn (Artike af Weanarisch)


Ilias
Ilias

De Ilias (oijdgriachisch Ἰλιάς, heit Ιλιάδα) guijt gmoahii oijs as homerische Epos vom Trojanischn Kriag, oba da Kriag is do nua da voarausgsetzte Hintagrund fia de Ausanandasetzung zwischn am „Väijkafiaschtn“ Agamemnon unn am stäakstn Mo vom griachischn Heea, en Achilleus.

Eanane menschlichan Voaziag, oba aa eanane Faila wean in da Ilias dogsteijt. Zentrais Thema vo da Ilias is da vadeabliche Zoan vom Achilleus, dea aufgrund vo seina zeitweilign Woagarung, om Kompf deilznehma, stiamassi vui Achaier an Doud bringt. A zwoata Eazäijstrong innahoijb vo de Gsäng is da Kompf vo de Gedda parallel zua dem aufm Schlochtfeijd. Des Epos guijt oijs as äijtaste (dahoitane) Weak vo da griachischn unn domit aa vo da omndländischn Litaradua... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


Wechslkrod
Wechslkrod

De Wechslkrod Bufotes viridis (LAURENTI 1786), aa greane Krod gnennd, is a Froschluach aus da Famülie vo de echtn Krodn (Bufonidae). Se is in Täu vo Eiropa und Vuadarasien dahaam und kummt meist in offane Laundschoftn vua, wia Fööda und Steppm. Meglichaeweis haundlt sa si bei da Wechslkrod um an Komplex vo meahrare, nauh vawaundte Oartn. Ois Synomyme fian wissonschoftlichn Nauman findt mar aa no Bufo viridis und (sötana) Pseudepidalea viridis.

Aum auffölligstn is de Foab vom Bugl: auf an höön, weißlatn odar a braunan Grund san greane Fleggn driwagschtrad. Zweng dem schaun de Viecha vo obmat gscheckat aus, ois wiar a Tarngwandl vom Mülitär. ... weida lesn (Artike af Ostöstareichisch)


Maibaam
Maibaam

A Maibaam is a gschmickta Baam bzw. Stamm, wo im Fruahjoar, um an easchtn Mai, am Doaf-, Moarkt- oda Stodplotz afgstejt wead. De Tradition is voa oim in Estreich und Bayern zfindn.

Da Maibaam ead fast iwaroi am erschtn Mai aufgstäid, manchmoi aa scho am End vom Aprui. Zum Afstejn gheat a Blosmusi, Bia und Wiaschtl. Nacha gibts an Maidanz. A recht wichtige Sach bei dem Brauch is das olle zsammhäifn... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


Maibaam
Maibaam

A Maibaam is a gschmickta Baam bzw. Stamm, wo im Fruahjoar, um an easchtn Mai, am Doaf-, Moarkt- oda Stodplotz afgstejt wead. De Tradition is voa oim in Estreich und Bayern zfindn.

Da Maibaam ead fast iwaroi am erschtn Mai aufgstäid, manchmoi aa scho am End vom Aprui. Zum Afstejn gheat a Blosmusi, Bia und Wiaschtl. Nacha gibts an Maidanz. A recht wichtige Sach bei dem Brauch is das olle zsammhäifn... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


Keabhoiz
Keabhoiz

A Keabhoiz (dt. Kerbholz), aa Keabstock is a Eainnarungshüfn aus da Fruahzeid, de wo bis ins Middloida und driwa ausse gnutzt woan is. Zöhkeabn hod ma auf Knochn, Stoana und Höza gfundn. Se woan ane de easchtn Afzeichnungssystem und woan ois Steiableg in Englaund bis ins 19. Joahundat in Brauch.

Ogfaungd hod ois scho fü fria, midn Zön mid de zehn Finga. Insare Oidvoadan haum nedamoi kompliziad Zöhn kena miassn, zun Iwalem in da Fruahzeid hod mas ned unbedingt brauchd. Im Amazonasdschungl lebd nu heid a kloana Indianstaumm vo ca 350 Leid, die haum iwahapt koan gnauen Begriff vo bestimmte Mengan. De kenan nua drei Begriff. "A kloane Meng", des kenan Oans bis Drei sei. "A bissl mea", des san so zwischn Drei und eppa uma Zehne. Und "Vü", des san daun olle driwa vo "a bissl mea". Bai aundan Leidln woa owa da Wunsch groß, es scho a bissal genaua zwissn. Waun eana oiso de eiganan 10 Finga zan Zön zweng woan san, haum se si mid Zöhstoandal bhoifn (Kislstoana oda a kloane Muschln)... weida lesn (Artike af Owaöstareichisch)


Berchtsgoan
Berchtsgoan

Berchtsgoan (amtli: Berchtesgaden) is a Moakt im Südn vom Berchtsgoana Land, gonz im südöstlichstn Zipfi vo Obabayern, Bayern unn Deitschlond drin, mittn im Hochgbiag unn glei in da Näh vom Keenigssää unn vom Watzmo.

In Berchtsgoan wohnan so ungfäa 8.000 Leit, des san de Moaktara unn seit 1972 aa de Soijzbeaga, de Gera unn de aus Oba- unn Untaau. De naxt gräijßane Stoodt is Reichahoi, de naxte Groaßstoodt unn regionalplanarischs Zentrum vo de Region is Soijzbuag, 15 km nördli davo auf da äistareichischn Seitn... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)


Soizbuaga Exulantn
Soizbuaga Exulantn

De Soizbuaga Exulantn woan efangelische Leit de im 17dn und frian 18dn Joahundat aus'n Eazbisdum Soizbuag in mearane Wön fadrim und aus'n Laund gjogt woan san. Bedrofn woan foa oim protestantische Leit aus da Schdod Soizbuag söwa, Beaglaid aus Dianbeag bai Hallein und Beachtsgodara, owa a Bauan ausn Defereggendoi und ausn Zilladoi und kleeanen Grupn aus Rodschdod und Gastain.

Des Woat Exulant kimd ausn Ladainischn fum Partizip Presens fu exulare (eigentli exsulare) und hoast so fü wia Ausgjogta, Fadriwana... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch / Hausruckviatlarisch)


Goidna Schnitt
Goidna Schnitt

Da Goidne Schnitt (lat. sectio aurea) is as Vahäidtnis zwischn zwoa Zoin vo grob 1:1,618. In da Kunst und da Architektua werd des oft aa oiß d´ideale Proportion vo zwoaraloa Längen zuaranand ogseng und guit oiß der Inbegriff vo Ästhetik und Harmonie.

Mehra no gibts des Vahäidnis vom goidnen Schnitt aa in da Natur, wora se durch mehrane interessante mathematische Eignschaftn auszeichnen duad. Gnennd werda aa stetige Teilung und geddliche Teilung (lat. proportio divina)..... weida lesn (Artike af Hochboarisch/Standardboarisch)


Flatzer Wand
Flatzer Wand

De Flatza Waund (dt.: Flatzer Wand) is a Berg in de Guadnstoana Oipn. Se liagt in da Higllaundschoft zwischn Schneeberg und Weana Beckn in Niedaöstareich. Am Plateau owahoib vo de Föösohbrich hosd a scheene Aussicht.

„De Flatza Waund is a vaklaanats Ohbüüd vo da Hochn Waund“—Alois Wildenauer.... weida lesn (Artike af Niedaöstareichisch)


Kaisakron
Kaisakron

Ois östareichische Kaisakron is bei da Ausruafung vom Kaisadum in Östareich anno 1804 de Rudoifskron, de Privatkron vom Kaisa Rudolf II. festglegd woan. Se is bis 1918 de Kaisakron vom Kaisa vo Östareich bliem. Ob 1867 nua no fian cisleithanischn Reichsteu. Intressant is im Zammahang aa, warum ma de Kaisakron gmochd hod, wias dazua keman is und wems iazt wiakli keart.

Seidn Kaisa Konrad II san olle Kaisa mid da Reichskron kreent wuan (se is ausm 10. Joahundat). Obm 14. Joahundat is se mid de aundan Reichskloaodien in da Reichsstod Niamberg aufkom wuan. Und ma hods ned gern aussagrukt. weida lesn (Artike af Owaöstareichisch)


Midsummakranzln
Midsummakranzln

Mid Midsumma is im weidan Sinn af de Summa Sunwend gmoant, im engan Sinn afs Brauchtum, des wo mit am Ereignis vaknipft is. De Feian findn z Summaaofang stott. Es exakte Datum fias Midsumma-Fest variat vo Land zu Land (vom 21. - 24. Juni). Midsumma wiad voa oim in de skandinavischn Lända intensiv gfeiad.

Es lateinische Wort "Solstitium" fia Sunwend hoasst sovui wia "Stuistand vo da Sun"...weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Midsummakranzln
Midsummakranzln

Mid Midsumma is im weidan Sinn af de Summa Sunwend gmoant, im engan Sinn afs Brauchtum, des wo mit am Ereignis vaknipft is. De Feian findn z Summaaofang stott. Es exakte Datum fias Midsumma-Fest variat vo Land zu Land (vom 21. - 24. Juni). Midsumma wiad voa oim in de skandinavischn Lända intensiv gfeiad.

Es lateinische Wort "Solstitium" fia Sunwend hoasst sovui wia "Stuistand vo da Sun"...weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Faune vau Östareich
Faune vau Östareich

Östareich oda Estareich, aumtlich Österreich, is a demokratischa Bundesstoot in Mittleiropa. Duach sei Vafossung is Östareich seid 1920 a semipräsidiale parlamentarische Republik. Da Bund hod seit 1922 nein Bundeslända Burgnlaund, Keantn, Niadaöstareich, Owaöstareich, Soizburg, Steiamork, Tirol, Vorarlberg und Wean (des wos aa de Bundeshaptstod is).

Nochdem Östareich nochm Zweitn Wödkriag wieda unobhängig wuan is, hod s Land 1955 sei dauande Neitralität eakleat. Danoch is da Stoot wieda in internationale Organisationen aufgnumma wuan: beispüsweis 1955 ind UNO und 1965 ind OECD. Seid 1995 is Östareich Midglied vo da Eiropäischn Union... weida lesn


Unta Boischpü in Mesoamerica vastähd ma Boispui in präkolumbischa Zeid in Mesoamerica, de wos sowoi a Spui wiar aa a Ritual gwen san.

Agfaungt hods mid de Boischpü bei de Oimekn. De woan vamuatle de Easchtn bei de ma Gummiboi gfundn hod. Boigschpü hods vom Nuadn Mexicos bis owi noch San Salvador ghobd. Es hod owa ned oa oanzige Boischpüoat gem, mid oana gitign Regl. De Plotzgräss und Schpüfödbroadn und Läng hom beispuisweis variiat. Af Büdln siagt ma, dass aa vaschiedne Spuioatn gem hod. Ma hod in Boi mid Schläga oda Steckn gschpüd. Ma wiads zua Untahoitung, iwa schpoatlige Wettbweab bis zu de rituön Boischpü gschpüt hom. De Rituön san stoak mid eanana Religion vabundn gwest. Se hom a Gschicht vo eanane Gedda nochgschpüd und moast an tedligs End gnumma .... weida lesn


Cheamsee mit Oipn
Cheamsee mit Oipn

An Cheamsee (amtli:Chiemsee) hoasst mar aa s „Boarische Meer”. Er ligd so um de 25 Kilometa estlich vo Rosnham, oiso im Sidosten vo Obabayern.

Ea is da grässde See in Bayern, und aa in ganz Deitschland san grod da Bodensee und da Müritz-See no grässa. Es is obar aso, dass vaglicha mim Cheamsee da Starnberger See des mehra Wossa hod, wei dea vui tiafa is... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Kaisakron
Kaisakron

Ois östareichische Kaisakron is bei da Ausruafung vom Kaisadum in Östareich anno 1804 de Rudoifskron, de Privatkron vom Kaisa Rudolf II. festglegd woan. Se is bis 1918 de Kaisakron vom Kaisa vo Östareich bliem. Ob 1867 nua no fian cisleithanischn Reichsteu. Intressant is im Zammahang aa, warum ma de Kaisakron gmochd hod, wias dazua keman is und wems iazt wiakli keart.

Seidn Kaisa Konrad II san olle Kaisa mid da Reichskron krönt wuan (se is ausm 10. Joahundat). Obm 14. Joahundat is se mid de aundan Reichskloaodien in da Reichsstod Niamberg aufkom wuan. Und ma hods ned gern aussagrukt. Um bei bsundare Aunlos, wia zum Beispü an am Reichstog a respektirli aufztretn, hom se monche Kaisa a private Kron aufeadign lossn. Die Famüli vu de Habsburga hod aa a boa Kaisa vom „heiligen römischen Reiches deutscher Nation“ gstöd. Da Kaisa Rudolf II., dea wos in Prag residiad hod, woa ois grossa Kunstmäzen bekaunt. Er hod si aa midn Tycho Brahe gschrim und er hod aa in Johannes Keppler ois Hofmathematika und Astronom eigstöd. Aussadem hod ea mearare Kinstla ghobd, de wos fia ehm goabad hom. So aa in Buidlmola Giuseppe Arcimboldo, dea eahm des scheene Porträt gmoin hod. Ea hod aa ausgfoine Sochan und a fui Grafföweak zamkaft fia sei Wundakaumma (de Kunstkaumma).... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch)


Watzmann
Watzmann

Da Watzmo [dt. Watzmann] is as zentrale Bergmassiv in de Berchtsgoana Oipn. Er liegt im Sidostn vo Obabayern im Nationalpaak Berchtsgoan in de Gmoandn Ramsau und Scheenau am Kenigssää. Des bekannte Massiv hod sein Kulminationspunkt in da Watzmo-Mittlspitzn, de wo mit ana 2713 m Hächn aa da hächste Punkt vom Berchtesgoana Land is.

Vo da bekanntn Oosicht vo Berchtesgoan aus, mitm „Großen Watzmo“ rechts und am „Kloana Watzmo“ (Watzmoweibi) zua Linkn, dazwischn de Watzmo-Kinda, kimt de Watzmosagn. De Watzmo-Ostwand guit ois d'hächste Wand vo de Ostoipn... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Dürre Wand
Dürre Wand

De Dirre Waund (dt. Dürre Wand) is a Beag in de Guadnstoana Oipn. Se liagt zwischn Schneeberg, Großa Neikogl und Hocha Waund in Niedaöstareich. De Dürre Waund is hecha wia de Hoche Waund, hod owa mehr Quöön.

Da 9 km launge Hauptkamm vo da Dian Waund ist in SW-NO-Richtung orientiert, am Kaum ohm fiahrt a Waundaweg entlaung... weida lesn (Artike af Niedaöstareichisch)


Bairische Hochzeit
Bairische Hochzeit

Boarische Hozad, aa Grousse Houzad oda Bairische Hochzeit (neiadings aa Bauernhochzeit), moant de traditionejn Feian und Braich im Zammahang mit da Eheschliassung bzw. Heirad in boarischn Sprochraum [Tag: Hochzeitsbrauch in Bayern und Österreich].

De Hozat bschrenkt si in da traditionejn boarischn Kuitua, wia in vuin ondan Kuituan, ned af a kuaze, obgschlossane Zeremonie, sundan ziagt si iba an lengan Zeitraum. Ethnologn redn in am Zammahang vo ana "gradualistischn Oneharung an de Ehe". De Hozat is a Oart Passageritus fia de Braut und fian Braitigam vo oan Lemsobschnitt in an ondan und wor friara vo gressta Bedeitung fias Lebm... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Logo vom Weanaliad-Festival
Logo vom Weanaliad-Festival

Es Weanaliad oda Wienerlied is a Liadgenre, des wos aus da Stod Wean kummt. Des Thema is Wean oda s Weana Lemsgfüü, de Texte san meistns weanarisch. Des Weanaliad is a ziemlich anzigoatigs musikalisches und sozio-kuituarös Phänomen, a „Psychogramm“ vo da Weana Lemsoat, a Mischung aus Söbstvaklearung, Lemsfreid und Vafoi. Es gibt rund 60 - 70.000 Weanaliada. Davau wean heit no a boa hundat gsunga... weida lesn (Artike af Weanarisch)


Erlangen, Rathaus
Erlangen, Rathaus

Erlanga (amtle: Erlangen) is a kroasfreie Stod im bayrischen Regiarungsbeziak Middlfrankn. De Stod is Sitz vom Landkroas Erlanga-Hechstod und mit iwa 104.000 Eiwohna de kloanste vo de insgsamt acht Großstedd im Freistaat Bayern.

Erlanga buidd zsamma mit de Stedd Niamberg und Fiath an Steddevabund, wo oan vo de 23 Obazentren vom Freistaat Bayern doastejt. Mitm Umland buidns de Metropoiregion Niamberg, oane vo ejf Metropoiregiona in Deitschland. De Eiwohnazoi vo da Stod hod scho 1974 de Grenz vo 100.000 Eiwohna iwatroffa, woduach Erlanga zua Grosstod worn is... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Basilisk
Basilisk

Da Basilisk in da Schönlaterngossn is a bekaunnte Sog ausm oidn Wean. De Schönlaterngossn is a klaans Gassl in da Innaran Stod (1. Beziak). Und de Numma 7 haasst „Zum Basiliskn“, und duatn soi si im 13. Joahundat da gaunze Balawatsch oogspüüt haum... weida lesn (Artike af Weanarisch)


das große Staatswappn
das große Staatswappn

Da Freistaat Bayern (aa Freistoot Boarn), is a Lound im Sidostn vo da Bundesrepublik Deitschlond. Es is as flächngresste Bundeslond und stähd noch da Einwohnazoi hinta Nordrhein-Westfalen an zwoata Stej. De Haptstodt vo Bayern is Minga. Nochban vo Bayern san de Bundeslända Badn-Württmberg, Hessn, Thüringen, Saggsn sowia de Staatn Estareich, Tschechische Republik und im Bodnsee de Schweiz.

De Schreibweis vum Landesnama mim "y" gähd afn boarischn Kini Ludwig I. zruck, friacha hods "Baiern" ghoaßn. Ea hod an griachischn Buchstobm "Ypsilon" gnumma, ois Liab zu Griachaland und zu seim Buam (Otto I.), dea Kini von Griachaland worn is. ... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Altweibersommer
Altweibersommer

Da Oidweibasumma (deitsch: Altweibersommer, englisch: Indian Summer) is a Zeid im Hiachst, wo de Sun no amoi a boar Dog scheint und de Luft bachalwoarm is. De Bladdln foarm si gejb und roud - und Spinnfodn fliagn duach de laue Luft, wia a suiban glenzads Hoor. Deshoib hod ma friacha aa „fliagada Summa“ gsogt.

Da Oidweibasumma is wia de Schofskejtn zeitli ned festglegt. De Scheewedaperiodn ko zwischn Middn Septemba und Middn Oktoba aftretn und wead aa no 5. Joareszeid oda „goidana Oktoba“ gnennt... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Altweibersommer
Altweibersommer

Da Oidweibasumma (deitsch: Altweibersommer, englisch: Indian Summer) is a Zeid im Hiachst, wo de Sun no amoi a boar Dog scheint und de Luft bachalwoarm is. De Bladdln foarm si gejb und roud - und Spinnfodn fliagn duach de laue Luft, wia a suiban glenzads Hoor. Deshoib hod ma friacha aa „fliagada Summa“ gsogt.

Da Oidweibasumma is wia de Schofskejtn zeitli ned festglegt. De Scheewedaperiodn ko zwischn Middn Septemba und Middn Oktoba aftretn und wead aa no 5. Joareszeid oda „goidana Oktoba“ gnennt... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Cristian village, Sibiu County
Cristian village, Sibiu County

De Landla oda a Simbiaga Landla san de Nochkomen fu de Protesdantn, de untam Kaisa Koal VI. und da Maria Theresia in da Zeid fu 1734 bis 1756 aus Estareich zwaungswais ins oanzig efangelische Gebit fu da Habsbuaga-Monachi, nemli Simbiagn im heitign Rumenien, depoatiad woan san und si doat in da Nehe fu Heamanschdod aungsidlt haum... weida lesn (Artike af Obaestareichisch)


Odysseus
Odysseus

De Odyssee (griachisch: Oδύσσεια, Odýsseia) is nemn da Ilias as zwoate am griachischn Dichta Homer zuagschriamne Epos. Im spadn 8. Joahundat v. Kr. niadagschriem, gheat de Odyssee zua de ejjtastn unn eiflussreichstn Weak vo da omndländischn Litaradua. Se schuijdat de Omnteia vo Odysseus, dem Keenig vo Ithaka, unn de vo seine Gfäatn auf da Hoamkea ausm Trojanischn Kriag.

In vuijn Sprochn is da Bgriff „Odyssee“ zuaram Synonym fia longe Iafoatn woan... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Hunnen
Hunnen

Hunnen is a Sammöbgriff vo ana Gruppn vo zentralasiatischn Reitavöka. In dem Artikl gehts nua um de eiropäischn Hunnen. Ned um de Hephtalitn, za de ma de weissn Hunnen sogt und aa ned um de, de untahoib vom Kaukasus ins Peasische Reich eigfoin san.

Im Foigendn wiad iwa de Hunnen in Eiropa gschriem, iwa eanan Fiara Attila, iwa sein Aufstieg und den Untagaung vom Hunnenreich noch sein Tod... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch)


Diphtong
Diphtong

Boarischa Diphtong nennt ma aa en Zwoalaut oa. Des is a charaktaristischa Diphtong in da Boarischn Sproch, den wo s im Deitschn nit gibt. Gmoant is dea Zwoalaut, wo ausn ei entschtandn is, nit dea wo vo ar oda or heakimmt (z.B. Joar, Moar, Hoar).

Im Boarischn gibts an Haufa Doppelaut (z.B. Liacht, Wejd, Spui, Woad, Huat) und an wissnschoftli belegtn Vokaireichtum, wo weit umfossenda is ois wia in da deitschn Sproch. Desweng is Boarisch vokaischa und so vii melodischa ois wia Deitsch. De Doppelaut mocha an bsundan Reiz vom Boarischn aus.... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Haiku
Haiku

A Haiku (japanisch: 俳句) is a oide dradizionele Oat fu Gedichtl aus Japan. A so a Haiku muas schdreng noch am bsondan Konzept gschrim wean und de Dradizion hod a iare Wuazln im religiesn Wödbüd fum Budismus.

De Haiku-Gedichtl in eanara heiting Foam han im 19tn Joahundat entschdaundn und baun auf aundare Foamen fu budisdische Gedichtl auf, des a in aundane asiatische Lenda gem hod. Haid is's owa aso, das Haikus ned neta in Japan gean gschrim und glesn wean, sondan a in aundane Lenda und aundane Schbrochn gibt´s heit Haikus, sogoa auf Boarisch... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch)


Gasteig
Gasteig

Boarische Oatsnama (dt. Bairische Ortsnamen, Herkunft) san geographische Nama fia Siedlunga, Gwassa, Beag und Flurn. Siedlunga kina a Doaf oda a Stod sei, owa aa a Oanzlhof (Hausnam), a Oaeed, a Rottn, a Weila oda a Wiastung (= valossne Siedlung). A Oat ohne Siedlung hod an Fluanam.

Boarische Oatsnama gem an kloan Eihblick in bajuwarische, kejtische, slawische, remische und voaremische Siedlungsgschicht. Damid sans a wichtiga Tei vo da boarischn Kuituagschicht.... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Ziesel
Ziesel

Es Eadzeisal (Spermophilus citellus) is a Nogedia (Rodentia) aus da Famülie vo de Echtn Heandln (Sciuridae), wos in Steppm und auf Wiesn in Vuadarasien, Middl- und Siidosteiropa dahaam is. Es is de aanziche Oat aus da Goddung vo de Eadzeisal (Spermophilus), de wos bis noch Middleiropa einegeht.

Auf Standartdeitsch haassns „Europäisches Ziesel“, wobei da Nauman im estarreichischen Weatabiachl ois Neutrum dosteht, im Duden oba ois Maskulinum. Wäus heitzdog scho a recht a rares Viech is stehts in da gaunzn EU unta Natuaschutz... weida lesn (Artike af Niedaöstareichisch)


Photographie
Photographie

As Woat Photographie, aa: Fotografie, kimmt ausm Griachischn. S'bedeit sovui wia "Zeichna mit Liacht" (aus oidgr. φῶς, phos, „Liacht (vo de Himmeskeapa)“, „Helligkeit“ und γράφω, grapho, „zeichna“, „ritzn“, „moin“, „schreim“).

Gmoant san olle Sachan, wo unbewegte Buidln rauskema. Wia ma am griachischn Wort scho sigt, wead des Buidl irgngwie mit Liacht auf wos Lichtempfindlichn aufgnomma. Des ko a chemisch beschichts Papier oda a Fuim sei, do untascheidt ma nacha no zwischn am Positiv- und am Negativ-Vafoarn. Seid neierm wean a vui Buidl mit lichtempfindliche elektronische Sensorn aufgnomma. Do red ma dann vo da Digital-Photographie... weida lesn (Artike af Standardboarisch)


Friesengebiet
Friesengebiet

De friesischn Sprochn, genaröö oft grod amoi Friesisch (westfriesisch Frysk, nordfriesisch z. B. fresk oda frasch, ois dialektiwagreifanda Kompromiss aa Friisk, saterfriesisch Fräisk) ghaaßn, san a Grubbm va drei Sprochn. Se ghean zan nordseegermanischn Astl vo de westgermanischn Sprochn.

S Friesische hods uaspringlich entlaung vo da Nordsee zwischn da Rhein- und Elbmindung und spooda daun aa neadlich vo da Eidermindung bis zua Wiedau gebm (schau auf d Koatn). Heid redn s no umman Daam 400.000 Leid, bsundast in de Hollaund.... weida lesn (Artike af Niedaöstareichisch)


Perchtenmaske
Perchtenmaske

Chthonische Uaviacha (dt.: chthonische Tiere) san Viacha, de wo in da Mythologie mid da Untawejd, da Finstaniss und da Nocht vabandlt san. Dazua ghean beispuisweis Schlanga, Grodna, Skorpion und Woif.

Aus mythologischa Sicht san des Drackn, Weawoif und de Midgardschlang (a Lindwuam), de Kikimora (uaspringle a slawische Geddin) und im Boarischn de Howangoas, de Schiachbeachtn und da Dazzlwuam.

Dass de chthonischn Viacha in da Untawejd hausn, hoasst nix andas, ois dass unta da Eadn bzw. in da Eadn wohna und so mid da Eadmuada vabundn san. .. weida lesn (Artike af Standardboarisch)


De weihnochtlige Schtülle Nocht Kapön
De weihnochtlige Schtülle Nocht Kapön

Schtülle Nocht, Heilige Nocht, dt. Stille Nacht, Heilige Nacht, is des bekauntaste Weihnochtsliadl. Entschtaundn is im Soizbuaga Laund und d`Schuid drau woa a Notlog. Des Liadl is easchtmoli am 24. Dezemba 1818 bei da Christmettn in da Oberndoafa Kiacha gsunga wuan. Spoda is rund um de gaunze Wöd gaunga und is in mera Schprochn iwasezt wuan.

Des Liadl is easchtmoli am 24. Dezemba 1818 bei da Christmettn in da Oberndoafa Kiacha gsunga wuan. Spoda is rund um de gaunze Wöd gaunga und is in mera Schprochn iwasezt wuan... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch)


De weihnochtlige Schtülle Nocht Kapön
De weihnochtlige Schtülle Nocht Kapön

Schtülle Nocht, Heilige Nocht, dt. Stille Nacht, Heilige Nacht, is des bekauntaste Weihnochtsliadl. Entschtaundn is im Soizbuaga Laund und d`Schuid drau woa a Notlog. Des Liadl is easchtmoli am 24. Dezemba 1818 bei da Christmettn in da Oberndoafa Kiacha gsunga wuan. Spoda is rund um de gaunze Wöd gaunga und is in mera Schprochn iwasezt wuan.

Des Liadl is easchtmoli am 24. Dezemba 1818 bei da Christmettn in da Oberndoafa Kiacha gsunga wuan. Spoda is rund um de gaunze Wöd gaunga und is in mera Schprochn iwasezt wuan... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch)