Zarathustra

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.
A Büdnis vom Zarathustra.

Da Zarathustra af avestisch: Zaraθuštra, middlpearsisch: Zarduscht, persisch: زردشت Zardošt oder aa زرتشت Zartošt, Paschtu: زردښت Zardaxt, Kurdisch: Zerdeşt, Oidgriachisch: Ζωροάστηρ, Zōroastēr oder Zōroastrēs Ζωροάστρης, woa a Religionsgrinda. Ea woa da Easchte dea da Moanigung woa das da God em Menschn ois fanunftbegobts Wesn easchoffn hod. Und jeda Mensch söwa endscheidn muaß ob a da guadn Seitn zua lebm wü, oda noch da Schlechtn noche. Vü Religionswissnschofta vatretn de Moanigung das da oide Zoroastrismus de easchte und ödaste monotheistische Religion gwest warad.

Sei Jugend[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

A Süwamünzn vom Yazdegard II., Sassanidnkini; Af da Rickseitn Is a Feiatempö obüdlt.

Iwa sei Gebuat und Jugand woas ma recht Weng. A iwa sei Hoamad kau ma nua muatmaßn und zwischn de vaschiedanen Gebuatsjoah kloffn Joahundat (vaschiedanste Deitungan, zwischm 1800 und 600 v. Kr.).

  • Es muaß owa a Gebuatsdatum vua em Aftretn da peasischn Achämenidn oda da Teispidn gwest sei Achaimenes, easchta Kini so um 600 v. Kr.
  • Sei Gebuatstog wiad vo de Zoroastra (Parsn) am 26 Mäaz gfeiat.
  • Do seine Eakenntnis (Avesta) und Liada (Gathas) in Awestisch (und ned in Oidpeasisch) gschriebm san, loßt des vamuatn, daß se sei Gbuatsoat im ostiranischn Siedlungsraum bfundn hom muaß.

Aus de Iwalifarung kennt ma oanige Naum seina engan Famülie.

  • Sei Schtaumm soid Spitama (recht Weiß) gnennt wuan sei und sei Großvota woa da Heibtling vo ana Staummesnebnlinie und hod Hechadaspa (Hengst) ghoaßn. Da Großvota hod zwoa Suhn ghobd, em Arasti und em Pouruschaspa (vü Ressa).
  • Da Vü Ressa hod de Dughdova (Müchmadl) gheirat und se hobm Kinda zeugt und drunta De woa a aa Biabal des bei seina Gebuat ned pleat hod, sundan glechlt hobm soid (Gebuatsohmen).

Ma hod des Biabal af den Naum Zarathustra tauft, peasisch Zartoscht, oidgriechisch Zoroaster.

  • Dea Naum soid bedeitn: Schtrohlands Liacht oda goadana Schtean. Oanige lesn na a fia: Bsitza vo göwe Kamö oda Besitza vom goidanen Kamö.
  • Do sei Großvota Hengst ghoaßn hod und ma sein Vota vü Ressa gnennt hod, paßt do ka Kamö eini. Und weu eah bei da Gebuat jo glechlt hobm soid, paßat do schtrohlandes Liacht oda goadana Schtean weid bessa.

Ea soid a neigiarigs und afgwecks Biabal gwest sei. Scho im Oita vo Nein Jahrl, soid a an Owapriasta mid seine Frogn fost za Vazweiflung triebm hobm.

Ois Hiatabua af da Weidn hod a se de Natua recht genau augschaut. Ois sei Vota gschuam is, woa a eascht 15 Joah oid. Und wias za Afteulung vom Hob und em Guat vo seim Vota kema is, hod a sein, eahm zuaschtehandn Auteu augebli seine via Briada iwalossn.

Ois a junga Mau[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Faravahar oda Frawahr is a Simboi vom Zoroastrismus.

Mid seim Weiwal da Hvovi soid a laut de Legendn je drei Suhn und drei Techta ghobt hobm.

  • Zwegn seine Natuabeowochtungan woa as gwend Ois zan hintafrogn. Drum hod a se midm Grund vom Lebm und Dene in seina Gegnd vaeahtn Gedda und de Religionan befoßt.

Seine Ealeichtungan[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

A Prozession zan Ahura Mazda, aus da Behustan Inschrift.

Ea hod se nia ois a Prophet gsegn, mid dem da God gred hod. Wia a söwa gschüdat, hod a nua mera Ealeichtungan ghobd.

  • De Easchte, eascht im Oita vo umma 30 Joah, beim Wossahoin.
  • Do is eahm da Vohu Mana (da Engl vom Geist Goddes) easchienan, dea eahm des Tiarl zan geddlign Liachtl vom Ahura Mazda afgmocht hobm soid (des woa sei Traamgschicht)

Bei ana Vision hod a de Schepfungsgschicht gsegn und a midm Ahura Mazda em weisn Herrn da Schepfung.

  • Dea soid des Wossa, de Eadn, de Pflaunzn, De Viecha und daun eascht em Menschn easchoffn hobm.
  • De easchtn Zwoa san vatauscht, owa sunst paßad de Gschicht af unsara Eardn.

Ahura Mazda is da Easchoffa vo da Wöd und güt a ois iahr Wochta (Bewohra).

  • Zaum, midm Ahura Mazda, dea mid seim Geist Spenta Mainyu gleichgsezt wiad, trogn se siebm bedeitungsvoi Naum: Spenta Mainyu (heiliga Geist), Vohu Manah (guada Sinn), Sraosha (Ghoasam), Chshatra (Des Reich), Armati (Aundocht) und Ashi (Vagötung), Haurvatat und Amertat gmoasaum zam, schtengan fia de Heuligkeid und de Unschteabligkeid.
  • Gegn de guadn Geista schtengan de besn Geista, augfiat vom Angra Mainyu (oaga Geist), mid seine besn Auhenga.

Em Zarathuatra hobm se de Gsetz vom Univeasum offnboat und a des Zaumowadn vom Ahura Mazda, den Amesha Spentas und vo da Schöpfung.

Da Zarahtustra woa megligawoas da easchte Mensch, dea a monotheistische Religion vakünt hod.

  • Ea hod offnboad das nua an God midm Naum Ahura Mazda gibd (Oiweisa Herr) und ea hod de Leid glehrt, das jeda Mensch im doseitign Lebm de Woih zwischn Guad und Bes hod.
  • Damid Guads existian existian kau, is jedm Menschn frei iwalossn, se fia des Guade za entscheidn und so a em Kaumpf Ahura Mazdas gegn des Bese zan Intaschtizn und za Vawiakligung vom God seim Plan a aa Wenglwos beizschteian.
  • Wichti dabei is, das da Zarathustrismus oda da God Ahura Mazda em Menschn za Nixi zwingt. Den jeda Mensch wiad ois a vaninftigs Wesn frei geboan und kau alloane duach sei freie Endscheidung und peasenlige Eisicht zan God kema.

Da Zoroastrismus[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da ea de bluadign Opfakuit und de religiösn Ritn oglehnt hod, is a mid de domolign Priesta in Konflikt kema und ea hod sei Hoamad valossn miaßn.

  • Im Oita vo 42 Joah, is a zweng Dem mid a Boa Auhenga zan ostiranischn Fiaschtn Visthaspa gflicht. Eahm und sein Hofschtott hod a vo seim Godsglaubm iwazeign kena und so woas eascht megli, daß se da Zoroastrismus ois Religion ausbüdn hod kena.

De drei wichtigstn Glaubngrundsetz san:

  • Guade Gedaunkn
  • Guade Woat
  • Guade Totn

Ea hod seine Iwazeigungan mid seine Gsäng, de Gathas untas Voik brocht. Schtrophn 31/8:

"O Mazda,
seit i Di mid meine Gedaunkn, ois Aufaung und End vo da Schepfung eakaunnt,
hob i Di midm Aug vom Vaschtaund woahgnumma.
Du bist woahofti da Schepfa vom Asha.
Du bist da Quöl da guadn Gedaunkn.

Da Herodot hod iwa de oidn Peasa gschribm:

  • De Beaschn leanan vom fimftn bis zan zwoanzigstn Lebmsjoah nua Dreialoa; Reitn, Bognschiaßn und de Woaheid redn.

Und:

De Peasa dan nia in an Fluß oda a aundas Gewessa einibisln oda einischpucka. :Se ealaubms a Aundare ned, waun se dabei san.
Den de Wossa und Fliss wean vo eahna recht gschezt.

Den da Zoroastrismus hod via Grundsetz:

Reins Feia, des schteht fias Liacht.
Reins Wossa
Reine Eardn und
sauware Luft.

Des warad Heid zweng da Umwödvaschmutzung a nochauhmansweat.

  • Oiso woa da Zarathustra a ana da easchtn Umwödschitza.
  • Ea is im Oita vo 77 Joah an am natialign Tod gschtuam.
  • Und im Vagleich za Vün schpodan Prophetn oda Religionsgrinda woa a aa recht sympathisch, modean wiakande Figua vo da Wödgschicht.

Litaradua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Ulrich Hannemann (Hrsg.): Das Zend-Avesta. Weißensee-Verlag, Berlin 2011, ISBN 3-89998-199-5.
  • Burchard Brentjes: Das alte Persien. Die Iranische Welt vor Mohammed. Schroll, Wien 1978, ISBN 3-7031-0461-9.
  • Elisabeth Brünner: Die Zarathustralegende in der zoroastrischen Tradition. In: Studien zur Geschichtsforschung des Altertums Nr. 4, Kovač, Hamburg 1999, ISBN 3-86064-902-7.
  • Jahanshah Derakhshani: Die Arier in den nahöstlichen Quellen des 3. und 2. Jahrtausends v. Chr.. M-Ost, Marburg 2004, ISBN 3-933196-37-X.
  • Walther Hinz: Zarathustra. Kohlhammer, Stuttgart 1961.

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]