Braunaua Palamént

Aus Wikipedia
(Weidagloadt vo Braunauer Parlament)
Der Artikl is im Dialekt Hausrukfiatlarisch gschriem worn.

Braunaua Palament hoasst ma d'Fasaumlung fu de boarischn Aufschdendischn gengan habsbuagischn Kaisa, de im Dezemba 1705 in Braunau am Inn zaum kema is. Braunau und s gaunze ifia'l woan domois a Tei fu Boarn. Söwa hod si des Palament domois "Laundesdefensionskongress" gnent und hod si ois legitime Gengregiarung fu Boarn faschdaundn. Da Foiksaufschdaund geng de kaisaliche Bsezung fu 1705/06 is heit foa oim duach d Sendlinga Moadwainocht bekaunt und d Gschicht fum Schmid fu Kochi. Weniga bekaunt is, das de Rebelion fu de Bauan ausn owaboarischn Owalaund neta a kloana Tei fu am fü gressan Aufschdaund woa, dea si iwa waide Regionen fu Nidaboarn, s ifia'l und s östliche Owaboarn zong hod. D Aufschdendischn haum de Schdet und Fesdungen in deara Gegend unta eana Gewoit brocht oda earowat und d Rebelion hod a aufn Boarischn Woid, an Tei fu da Owapfoiz und Kehlheim an da Donau iwagrifn.

Da oanzige echde Foiksaufschdaund in da boarischn Gschicht hod si oiso geng a Fremdheaschoft gricht, de noch da Fadraibung fum Kuafiascht Max Emanuel s Laund ausbait hod. D Rebelion woa loial gengiwa in Kuafiaschdn im Exil und woit eam ois rechtmessign Heascha zruk haum. D Aufschdendischn haum ois kuaboarische Laundesdefendion fia domolige Zeid a grosse Arme aufgschdöd und sogoa a Palament aigricht, des em in Braunau Rod ghoidn hod.

Gschicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Am 26. Nofemba 1705 is d Fesdung fu Braunau fum doating kaisalichn Komandantn Georg Ignaz Grof fu Tattenboch an de Aufschdendischn iwagem woan, dea drauf fu de Rebeln aigschbead woan is. Auf des aufi haum si de Fadreta fu da Rebelion am 21. Dezemba bain Breinigna Wiat zaum gfundn, dea in Freiherrn vo Paumgarten ghead hod und haum doat driwa gret wia s waida gee soid. Ois Obgeoadnete in Braunau woan Fadreta fu ole fia Schdend dabai, fum O'l, fu da Gaistlichkaid, Biaga und a Bauan, sowia de milidearischn Aufiara fum Aufschdaund. Damid hod s in Boarn nu foa da Franzesischn Revoluzion und foam frian deitschn Parlamentarismus a easchds Palament gem.

Bschliss fum Defensionskongress[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

D grosn Bauansu, foa oim de mid an grosn Hof dahoam, woan am Aufaung unta de Rebeln schdoak fadredn. Es hod si owa zoagt, das grod de koane bsondas falessliche Soidodn san. Eanare Fodan haum d Ofizia bschdocha, damid s eanare Buam wida hoam gee lossn. Aus dem Grund hod da Laundesdefensionskongress a am 23. Dezemba 1705 foigends bschlossn:

„Und soll sich kein Officierer, er auch sey, Macht und Gewalt nehmen, einen gestelten Mann vo seiner Compagnie, wohin er gestellet worden, zu entlassen, damit nicht geschehe, wie man vormahls gethan, daß nemlich die Officierer vo denen reichen Bauern-Söhnen das Geld nehmen, die Armen alsdann stehen bleiben.“

Nidalog[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Wia am 9. Jena 1706 in Braunau d Nochricht aidroffa is, das in Hofmau sei Koa (Corps) bai Aidnboch fanicht woan is, han d Leit fum Brauna Palament zeascht amoi recht driabsini woan. Owa schau am negsdn Dog hod da Defensionskongress entschidn, das de in de Dag dafoa bschlossane Schdrategi waida fafoigt wiad, bsondas das waida Widaschdaund glaist wiad, geng de Drupn fun Kaisa und hod a Genaralmobilmochung und s Aufschdön fum am aigenen Dragonaregiment bschlossn. Untaweafn woit ma si auf koan Foi. Auf da aundan Seitn haum d Fadreta fu de Schdet und Meak oiwai mea drauf drengt, das do Fridnsfahaundlungen gmocht wean soin, befoa eana Gmoa oda Schdod womegli duachn Griag zaschdead wiad. Desweng hod da Defensionskongress an Deputiadn zan Fiaschteazbischof fu Soizbuag, in Eanst Grof fu Thun, gschikt, damid dea iwan Grof Tattenboch mim Georg Friedrich Freiherr vo Kriechbaum Kontakt aufnema soid, dea da Genaral fu de kaisalichn Drupn woa.

Am 11. Jena 1706 is de Deputazion noch Soizbuag aufbrocha um doat iwa an Fridn zan fahaundln. Zu deara Delegazion hod da Braunau Biagamoasda Dianhad (Dürnhardt), da Baumgoatna (Freiherrn vo Paumgarten) und da Brilmoa (Franz Bernhard Freiherr vo Prielmayr) ghead, so wia da Biagamoasda fu Buaghausn, da Georg Ludwig Harter und da Baua Fraunz Nogischdeda (Franz Nagelstätter). Am 13. Jena is Scharing an de kaisalichn iwagem woan, am 16. Cham, am 17. Braunau und am 18. Jena 1706 hod Buaghausn ois lezde Schdod kapituliad, de nu in da Haund fu da Laundesdefension gwen is.

Diarektoarium[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Noch n Buach fum Henric L. Wuermeling, dea de Gschicht fum boarischn Foiksaufschdaund 1705 genau reschaschiad hod, woan foigende segs Obgeoadnete s Diarektoarium fum Brauna Palament:

  • Da Baumgoatn Fraunz (Franz Freiherr vo Baumgarten oder Paumgarten) ois Haushea a Bresident fum Palament.
  • Da Aham Sep (Joseph Franz Graf vo Aham) aus Mauakiara.
  • Da Hauns Baptist Leitn (Johann Baptist vo Leyden) aus Scharing
  • Da Brilmoa Fraunz (Franz Bernhard Freiherr vo Prielmayr) ois Fadreta fu da Regiarung fu Buaghausn.
  • Da Freiherr vo Widmann ois Rentnmoasda (Kassia) fu Buaghausn.
  • Da Owast d'Ocfort (Ludwig Karl Baron d´Ocfort) ois Genaral und Griagsminisda fum Diarektoarium.
  • Da Plingansa Schua'l (Georg Sebastian Plinganser) hod sei Funkzion an dn d´Ocfort ogem miassn und is dafia „Sekredea fu da Griagsdiarekzion und Brotokoifiara fu da Laundesdefension“ woan.

Sunst woan nu ois Delegiate da Hatinga Wiat (Paulus Hartinger) ois Fadreta fum Magisdrat Buaghausn dabai, da Platianer Fraunz - Sailamoasda und Fadreta fu de Buaghausna Biaga und da Nogischdeda Fraunz (Nagelstätter), fia de Bauan. Ofiziela Woatfiara fu de Bauan woa owa da Dana Aundre (Andreas Thanner), a Kupfaschmid fu Braunau.

Da Kupfaschdich[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Kupfaschdich fum Beziaksmuseum in Braunau am In (11859) Transkripzion: Dr. Stephan Deutinger, Minga

Titl: Das Rebelische bayrn Parlament zu Brauna

Text:

  1. Der Französische Han so die Rebelische bayrn aufgeweckt.
  2. Stadt Richter Martin Schalckh. Burger, Bauren und alle Lansleith, Get Schlagts Kaisa Landsknecht Todt alzgleich.
  3. Hofbaur Georg Hamershlag. i gei däzu mein hab und guet, Wans a glei gilt mai aigens bluet.
  4. Millner und Stadschreiber zu filshoffen. Sagts engre meinug nur gsteift oh, denn unserm Churfiascht ligt Mächtig vil dro.
  5. Richter vo Pläting Adam Zweiffelhafft. Ich sags engs grod und schweig nit still, der schluß hart käma wird zu end und zil, dan skaisa leith seind starck und frisch, werden uns klopfa wie d’stockfisch.
  6. Schneider zu Brauna. Ich allein schlag 6 mann Todt.
  7. Schulmaister Peter Limel. Sagts mirs na, wans get zum Räffä, dschuler bueben miessen al mit läffä.
  8. Matthaeus Craus burger und Metzger zu Kelheimb. sols halt geltn mein balck und krogn, so will ich des Kaisa Soltaten helfa daschlogn.
  9. Pfarer und bauren Commentant, so Camb eingenohmen. Die Heillig schrifft sagt klar und frey, daß nit zwey Herrn zu Dienen sey.
  10. der Keyserlich Alliierte Soltat zeigt den Rebelischen bayrn Parlament die feigen.
  11. Christoph Haltnvöst Stadtschörg. alle abdöckha und schörgenknecht, stehn eng a zu diensten recht.
  12. ein Schwartzer Hund so dem Bayrischen Parlament auf das Concept Sch...

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]