Aztekn-Dreibund

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.
De Simboi da drei Schtodschtootn vom Dreibund. Tetzcuhco (Acolhua), Tenochtitlan (Mexica) und Tlacopan (Tepanekn).

Da Aztekn-Dreibund, dt.: Aztekischer Dreibund, (Nahua: Excan Tlahtoloyan, gegr. 1430) woa fia de Mexica und de Acolhua de beste Heaschoftsfuam, nochdems des Joch vo da Tepaneknheaschoft ogschittlt haum. Jeda hod in seim Reich alloani gheascht, owa wos des gaunze Reich btroffa hod, do haum Se se ogschprocha und a gegseitig ghoiffa.

Ödare Dreibünd[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Texcocosee, im Toi vo Mexico, mid de wichtigstn Schtäd.

De Fuam vo an Dreibund hods in Zentreumexiko scho mera gem.

  • Vo de Toltekn woa ana iwaliefad.
  • De Acolhua haum am Aufaung vo eana Sesshoftweadung a an Gründt, ois nu Chichimekn-Schtämm woan.
  • Rund umman Texcocosee hods vo de Schtodschtootn scho mera gem, wia den vo da Schtod Xaltocan.
  • De Taraskn (Purepecha) haum eana Reich mid an Dreibund gründt.

Mid ana Dreiaallianz hod ma de Kräft, vo de oanzalnen Schtäd bündln kena und ma hod se gegnsoatig in Ruckn freighoidn. So hod ma a Schtäd und Schtodschtootn mid vaschidane Vöka oda a Schprochn, af oa Zü hi bündln kena.

Noch da Tepanekn-Nidalog[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Ois nochm Brechn vom leztn Widaschtaund umma 1433, des ehemolige Tepaneknreich nei goadnd wean hod miaßn, woa des a gewoitige Afgob.

  • De Tepanekn haum im Westn und Nuadwest vom Texcocosee glebd.
  • De Otomis im Nuadn und Nuadostn.
  • De Acolhua im Noadostn und im Ostn.
  • Im Siidostn de Collhuas unta de Chalca.
  • Und gaunz im Sidn vom Texcocosee und am sidlign Seeuafah, de Mexi`ca.
Des (göb, grea und violett) woa de Reich vo de Tepanekn, vua eanana Nidalog.

Do weda de Acolhua oda de Mexi`ca alloane schtoak gnua woan, des oide Tepaneknreich za regian, hod se a Dreibund aubotn.

  • Den weda haum de Mexi`ca domois gnuag eigne Bevökarung ghobd, Se woan jo nua zwoa Schtäd.
  • Und de Acolhuacana haum zwoa a gressas Reich ghobd, des owa aus mera Vöka bschtaundn hod. Und se haum duach de Vatreiwung vo de Tepaneknauhenga nu gnua Bresln im eignan Heaschoftsbroach ghobd um se de Afgob afzhoisn.
  • Es deaf a bezweiföd wean, ob se des de aundan Schtäd und Schtodschtootn gfoin hedn lossn, waun se a Voik alloane zan neichn Mochthoba aufgschwunga hed.

Da Mexi´ca Tlahtoani Itzcoatl hed an Dreibund mid de Acolhua und an vo de Tlaxcaltekn Schtäd liaba ghobd. Entweda Tlaxcalla oda Huexotzinco. De zwoa Schtäd haums owa fiazogn unta eana zbleibm. De Aztekn haum schpoda nu gnua Schedlweh mid Eana ghobd. Jo se woan vamuatli da greßte Soagnogö beim schpodan Untagaung vom aztekischn Großreich.

Geint hod de Vöka und Schtodn nua da Hoß af de Tepanekn unta eanan leztn Heascha Maxtla.

  • Nochm easchtn Sieg gegn de Tepanekn, scho umma 1430, haum se scho oanige Vabündte vaobschiat. Den de oidn Animositätn und Befiachtungan woan ned vagessn.
  • De Chalca haum scho gneist das af da Wunschlistn vo de Mexi`ca gaunz obn schtengan. Und so haum Se se scho via an neichn Kriag grüst.

Dahea hod ma se in da Mexica Schwestaschtod vo Tenochtitlan, in Tlatiloloco guade Hoffnungan gmocht, das ma zan Dreibund eiglodn wead.

  • Owa de Tenochtitlan- Mexi`ca und de Acolhuacana hom se nu guad drau eainnad, das de Tlatilolco-Mexi`ca aufengli ned recht dafia woan gegn de Tepanekn Kriag zfian. Und eascht schpoda da Allianz beitredn san.

Da Dreibund[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Tlahtoani vo de Acolhuacana, da Nezahualcoyotl woa da augsengste Mau im Toi vo Mexiko. Und ea hod en Itzcoatl vo de Mexi`ca iwazeign kena das a Dreibund mid ana Tepaneknschtod vuateuhofta warad, um de eaowadn Tepaneknschtäd bessa ins neiche Reich integrian zkena. Und do hod se de Schtod Tlacopan aubotn. Den es wiad scho vuahea Oschprochn mid ia gem hom. Den da Haubtaugriff af de Tepaneknhaubtschtod Atzcapotzalco is vo Tlacopan aus gfiad wuan.

Noch da Moanigung vom Nezahulcoyotl hed de restlose Afteulung vo de Tepaneknschtäd scho en Keim vo an neichn großn Kriag gegnanaunda trogn.

Dahea vamuat ma, das af Betreim vom Nezahualcoyotl, a recht a vaninftige Allianz gschloßn wuan is.

  • Ea woit unbedingd de Föhla vom Tepaneknheascha Maxtla vameidn.
De Zaumgwoxane Schtod Tenochtitlan und im Nuadn Tlatilolco. Links obm, de Tepaneknschtod Tlacopan. De Dritte im Dreibund mid Texcoco.

De ehemolige, zan Großteu endvökate Haubtschtod da Tepanekn, Azcapoltzaco, is zwoa neich vo de Mexica bsiedlt wuan. De wichtigstn Tepaneknschtäd und Altepetl san zwoa große laundwiatschoftlige Flechn ognumma wuan. De san daun vadeansvoie aztekische Kriaga, Odlige und voaoim de Tempö vo de Siega iwaeignet wuan.

Da zan ollagreßte Teu vo da nu lebandn Tepaneknbevökarung haum owa nu in eanane Schtäd glebd und haum jo a regiad wean miaßn.

  • Und do hod ma ned de Föhla gmocht, de leztendli in Maxtla s`Reich und s`Lebm kost haum. Ma hod de Odlign und denan eanane Heaschafamülien ned ausgrott.
  • Ma hod a de oidn Heaschaschtruktuan in de Tepaneknschtäd blossn. Se woan owa unta da Kontroi vom Dreibund.
  • Ma hod jo a zweng Eana a de Tepaneknschtod Tlacopan in Dreibund afgnumma.

Owa das Tlacopan da Juniorpartna im Dreibund gwest is, hod ma scho vom Aufteulungsschlissl vo de Tribut gmeakt.

  • Fia Tetzcuhco (Texcoco) 2/5, a 2/5 fia Tenochtitlan und 1/5 fia Tlacopan.
  • Und do de Acolhuacana iwa a groß eignas Gebiet gheascht hom und de Tenochtitlan-Mexi`ca im Sidn vom See oanige Schtäd beheascht haum und se a boa nohe Tepaneknschtäd eivaleibt hom, woa vo Aufaung au kloa, wea im Dreibund de Richtung viagibt.
  • Den Tlacopan hod nua iwa a kloanas eignas tributpflichtigs Gebiet gheascht.
Bronzetofö vo de drei Heascha, aus`m Goatn vom Dreibund. Nebm em mexikanischn Armee--Museum.

Text aus da Historia Chichimeca, vom Alva Ixtlilxochitl. Ausn Origineu, af deitsch iwasezt vom Hr. Berthold Riese:

"Mia hintalossn da gaunzn Wöd de Eainnarung an de, de em Reich zan Ruhm vahoiffa haum.

  • Netzahualcoyotzin, Motcuczumatzin (Itzoatl) und Totoquihuatzin.
  • Eire Eainnarung wiad festghoitn und vaewigt, de ia afm Thron vom Herrn da Nachn und vom Recht reds und regiats."

Do es scho vo Aufaung au, zwischn de Mexica und de Alcolhua za Gebietsschtritigkeitn kema is und ma Schpodare vahindan woit, is a vabindlige Krenzziagung vaeiboad wuan.

  • De Grenzn san af Leiwaundtiachl und af Agavnpapia afgmoind und festghoitn wuan und de Grenzn san a nia auzweuföt gwest.
  • De Grenzn haum de gaunz Zeid im Reich bschtaund ghobd. So daß sogoa vo de schpodan Schpania ois Vawoitungsbziak iwanumma woan san.
  • Fia de Aztekn diafatn de Grenzfestlegungan recht wichti gwest sei. Den ois a kloane Grenzendarung, vo de Mixica und de Acolhua, mid badasoatigm Eivaschtendnis otauschd wean soid, hom de zwoa Bindnispartna eascht an Bleamalkriag fian miaßn. Bevua da Otausch aumtli wuan is.

Schau aa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Portal:Gschicht

Litaradua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Aztekn-Dreibund – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien