Eadäpfe

Aus Wikipedia
A Eadopfe: aufgschnittn und gaunz
Vincent van Gogh: De Eadäpfeessa, 1885

Da Eadopfe (Solanum tuberosum), Meazoih: Eadäpfe, aa Grundbian oda Eadbian (dt.: Kartoffel), is a Nutzpflaunzn, de wos zua Famülie vau de Nochttschottngwäx gheat. Im boarischn Sprochbrauch vastäht ma unta Eadäpfen vua oim de Knoin, de wos unta da Eadn woxt. Desweng hoassns a Ead-Äpfen.

De Eadäpfen san es viatwichtigste Noahrungsmittl vau da Wöd.

Botanik[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Es had owa sae(n Zaed braucht, bis das si duach etla Experimenta und Gsetza, z. B. bae de Preissn, und voa ollm wega de schlechtn sandign Ägga duat und wega dem unguatn Klima andaschtwo da Anbau vo de Eadäpfe duachgsetzt had. De eascht wissnschaftlich Beschraewung vo da Kardoffe iwahaubd findt man guad hundat Joa noch da Entdeckung vo Amerika baem C. Clusius in saena Rararum Plantarum historia (Gschichd vo de söjtanarn Pflanzn[1]. Do lest ma:

„Z London hab is kaufft, duach den längan Vozug (wae auf Wean häd i's bringa wojn) hands dafajt, bevoa das i's in d Ead hab stegga kinna. Ob in da Antike de Pflanzn bekannt gwesn is, woasi ned, desweng gib koas(n griachischs oda lataenischs Woat o(n. De Spania hoassns Batatn[2], etla Kamotn oder Amotn[3], a boa aa Ajes, wenn's aara weng an Untaschiad dazwischn gibt; und es war de Batatnwuazz[4] vöj zoata und süassa. Gessn weads vo de Aenhaemischn söjwa entweda grea(n oda 'kocht. Jetz gheads bae de Spanier zu de Schmankal weng saena Süassn und Zoated, voaraus wenn mas unta da Aschn brat und wenn ma de aissare dinne Rindn weggaduad und wenn mas dana(ch in Schaebm schnaedt und mid a weng an Wei(n und a boa Drepfal Rousnwossa und a Bris Zugga issd. Oa(n gibt's, de wia's mot Öj, Esse und Soez essn wöjnd, und ma findt oa(n, de wia de frischn Wiazz kochte und a(bghaetlte mid Zugga a(bschmeggan und aufhebm. Owar aa un'kochte riachd de Wuazz, wenn's zum Dafajn o(nfangd und wenn ma se mid'm Messa schnaedt, noch Rousn.“

Galerie[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. Antwerpen 1601
  2. Batatas
  3. Camotes aut Amotes
  4. Batatae radix

Schau aa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Eadäpfe – Oibum mit Buidl, Videos und Audiodateien