Indogermanische Woatgleichunga

Aus Wikipedia

Des is a Listn vo indogermanischen Weatan und Woatwuazln mit Entsprechunga in andan Sprochn vo da indogermanischn Sprochfamij.

Leit[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

idg. heth. ai. av. gr. lat. toch. (B) got. ais. ohb. ae. ne. nhd. air. ky. lit. aksl. arm. alb.
Person *(dʰ)g̑ʰémōn-/-on-/-n-; *(dʰ)g̑ʰmṓn- usw. homō śaumo guma „Mann“ gumi gomo guma (bride)g[r]oom (Bräuti)gam duine dyn žmuõ
Mo *h₂n-ḗr-/h₂n-ér-/ h₂n-r-´ nár- nar- ἀνήρ (anḗr) Nerō (Männername) Njǫrðr (Göttername) nerth nêr „Held" nóras „Wille“[1] ayr njeri „Mensch“
Mo *wi-ró-; iir. und lit. *wī-ró- vīrá- vīra- vir wir „jung“ waír verr wer; wer(alt) „Welt“ wer; weor(old) „Welt“ wor(ld) „Mannesalter“ Wer(wolf), We[r](lt) fer gwr výras
Wei *gʷén-eh₂-/gʷon-éh₂-/ gʷn-éh₂-; *gʷḗn-i- *kuu̯an- jániḥ, jánī gǝnā, γnā, ǰaini- γυνή (gunḗ), μνα̅́- (mnā́) śana qēns ~ qinō kvæn ~ kona quena cwēn ~ cwene quean ~ queen Queen, Quän ben benyw „weiblich" žmoná žena kin

Veddasleit[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

idg. heth. ai. av. gr. lat. toch. (B) got. ais. ohb. ae. ne. nhd. air. ky. lit. aksl. arm. alb.
Muada *meh₂tér- mātár- mātar- μήτηρ (mḗtēr) māter mācer móðir muoter mōdor mother Mutter máthir modryb „Tante" mótina;
(motė „Frau“)
mati mayr motër „Schwester", motra
Vater *ph₂tér- pitár- pitar- πατήρ (patḗr) pater pācer fadar faðir fater fæder father Vater athir edryd „Abstammung" hayr
Bruada *bʰréh₂tor- bhrā́tar- brātar- φράτωρ (phrā́tōr) frāter procer brōþar bróðir bruoder brōþor brother Bruder bráth(a)ir brawd brõlis bratrŭ ełbayr
Schwesta *swésor- svásar- x ̌aŋhar- soror ṣer swistar systir swester sweostor sister Schwester siur chwaer sesuõ sestra kʿoyr vajzë „Mädchen"
Dochda *dʰugh₂-tér- duttarii̯ata/i- duhitár- dugədar- θυγάτηρ (thugátēr) futír (Oskisch) tkācer daúhtar dóttir tohter dohtor daughter Tochter duxtir (Gallisch) duktė, dukrà dŭšter- dowstr
Suhn *su-nú-, *su-yú-; iir. und bsl. *sū-nú- sūnú- hūnuš υἱός (huiós), archaisch υἱύς (huiús) soyä sunus sunr sunu sunu son Sohn suth „Nachwuchs" hogyn „Knabe" sūnùs synŭ ustr
Gschistakinda, Neff *népōt/népot- nápāt- napāt- νέποδες (népodes) nepōs nefi nevo nefa nephew Neffe nia nai nep(u)otis (Altlitauisch) netijĭ nip
Schwoga *dā/aywḗr-; *dā/aywér- devár- lēvar (Pashtu) / ēvar (Persisch) δαήρ (dāḗr) lēvir zeihhur tācor mhd. zeicher díeveris dĕverĭ tagr
Schwieger-dochda *snus-ó-s snuṣā́- suna (Persisch) nuós nurus nu snor snura snoru (veraltet:) Schnur snŭcha nu nuse „Braut"
Schwiega-muada *swek̑rū́- śvaśrū́- xvasura hekurā́ socrus swaίhrō sværa swehur swehor Schwieger chwegr šẽšuras „Schwiegervater“ svekry skesur vjehërr

Fiaweata[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

idg. heth. ai. av. gr. lat. toch. (B) got. ais. ohb. ae. ne. nhd. air. ky. lit. aksl. arm. alb.
i *égh₂ ūk ahám azǝm egṓ, egṓn egō ñuk ik ek ih ic̣ I ich àš azŭ es unë
mi *h₁mé- ammuk mām mąm emé, me mē(d) mik mik mē(c̣) me mich me-sse, mé mi „ich" manè is
mia (Dat.) *h₁még̑ʰi ammuk máhya(m) maibya moi mihi mis mér me mir -m- (Infix) mán inj
vo mia *h₁méme- máma mana emeĩo meī ñi meins minn mīn my, mine mein fyn mana(s) mene im mua, mue
mei *h₁m-ó- miš ma/mā ma emós meus ñi meina minn mīn my, mine mein fyn màno moj im meje
du *tú zik t(u)vám sú (dor. tú) t(u)we þu þú du þū thou du tū, tu-ssu ti ty du ti
mia *wéy wēš vay-ám vaēm hēm- wes weis vít we wir (dial.) vẽdu, vẽdvi „wir beide“; mès „wir“ vě „wir beide“
uns *n̥s-mé, enkl. *nos anzāš, enkl. naš asmān, enkl. naḥ ahma, enkl. nǝ̄, nā̊, nō nōs uns oss ūs us uns ni ni, ny (dial.) nuõdu „wir beide“; nōuson (altpreußisch) na „wir beide“, nas „uns“ na, ne „wir“
ia (2. Person Nom.Pl.) *yū́ yūyám yūžǝm, yūš hum- yes jūs ér ye sī, sissi chwi jũs vy ju
enk (2. Person Akk./Dat.Pl.) *us-wé, *us-mé, enkl. *wos šumeš yuṣmā́n, enkl. vas yūšmat̃, enkl. vā̊ hum-, äol. úmme vōs „ihr“ izwis ēow you euch uai-b („von euch“) vas u
si (Refl. Pron.) *s(w)e- lyd. s'fa-, kar. sfes sva- hva- swes sik sih seolf self sich fein sava(s) svoji inkʿs vetë
wos (Relativ./Interrog. Pron.) *kʷíd, kʷód kuit kím tí, tì quid, quod ƕa hvat hwæt what was cid kàd „daß; damit“ čь-to i si
wea (Relativ./Interrog. Pron.) *kʷís, kʷós, kʷéy/kʷóy kuiš káḥ, kíḥ kō, čiš tís, tìs quis, quī kuse ƕas hvar (h)wer hwā who wer cia pwy kàs kъ-to о
Neg-Part. *n̥- a-, an- a-, an- a-, an- in- a(n)-, am-, e(n)-, em-, on- un- ú- un- un- un- in-, ē-, an- an- ne- ne- an-

Zoiweata[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

idg. heth. ai. av. gr. lat. toch. (B) got. ais. ohb. ae. ne. nhd. air. ky. lit. aksl. arm. alb.
oans, zamma *sém- samá- „irgendein“ hama- „irgendein, alle“ heĩs, hén, mía *sém-s, *sém, *sm-iy-éh₂ sem-el „einmal“, sim-plex „einfach“, sin-gulī „einzeln“, sem-per „immer“ ṣe (sa) sama „derselbe“ samr, saman (der) samo, saman, (zi) samane same (the) same (zu)sammen samlith „zur selben Zeit“ hafal „ähnlich“ sam-, są- „mit“ samŭ „eins, alleine“ mi „eins“ *sm-iyó-; ez „einer“ *sém-g̑ʰo- gjithë „alle“ *sém-k̑o-
1 *óy-no-s, óy-wo-s ḗka- aēva- oĩnos ūnus ains einn ein ān one ein(s) ōen un víenas inŭ një
2 *dwóh₁ dā- dvā́(u) dva dúō duo < duō wi twái tveir/tvær zwa, zwo twā two zwei da dau dŭva erku dy
3 *tréyes tri- tráyaḥ ϑrayō, ϑrayas treĩs trēs trai þreis þrír dri þrīe three drei trí tri trỹs trĭje erekʿ tre
4 *kʷetwóres masc. catvā́raḥ, neut. catvā́ri, fem. cátasraḥ masc. čaϑwārō, fem. čataŋrō téssares quattuor śtwer fidwor fjórir fior fēower four vier ceth(a)ir pedwar keturì četyre čʿorkʿ katër
5 *pénkʷe páñca panča pénte quīnque piś fimf fim(m) fimf fīf five fünf cóic pum(p) penkì pętĭ hing pesë
6 *swék̑s ṣáṣ xšvaš héx sex ṣkas sáihs sex sehs siex six sechs chwech šešì šestĭ vecʿ gjashtë
7 *septḿ̥ šipta- saptá hapta heptá septem ṣukt sibun sjau sibun seofon seven sieben secht saith septynì sedmĭ ewtʿn shtatë
8 *h₁ok̑tṓ(w) aṣṭā́(u) ašta oktṓ octō okt ahtáu átta ahto eahta eight acht ocht wyth aštuonì osmĭ utʿ tetë
9 *(h₁?)néwn̥ náva nava ennéa novem ñu niun níu nium nigon nine neun noí naw devynì devętĭ inn /inən nëntë
10 *dék̑m̥(t) dáśa dasa déka decem śak taíhun tíu zehan tien ten zehn deich deg, deng dẽšimt desętĭ tasn dhjetë
20 *(d)wī́k̑m̥̥tih₁ „two tens“ viṁśatí vīsaiti eíkosi vīgintī ikäṃ tuttugu zweinzug twēntig twenty zwanzig foiche ugain kʿsan zet
100 *(d)k̑m̥-tó-m śatám satǝm he-katón centum kante hunda hund-rad hunt hund-red hundred hundert cét can(t) šim̃tas sŭto

Keapatei[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

idg. heth. ai. av. gr. lat. toch. (B) got. ais. ohb. ae. ne. nhd. air. ky. lit. aksl. arm. alb.
Aug *h₃ókʷ- ákṣi aši ósse „beide Augen“; ómma „Auge“ oculus ek áugō (germ. *au- aus obliqu. *h₃okʷ-´) auga ouga ēage eye Auge enech „Gesicht" (auch „Ehre") enep akìs oko akn sy
Heaz *k̑érd- karz hṛd zǝrǝd kardíā cor käryāñ haírtō hjarta herza heorte heart Herz cride craidd „Mitte“ širdìs srŭdĭce sirt
Nosn *nás- nā́sā nāh-, nā̊ŋhan- nāris nǫs nasa nosu, nasu nose Nase nósis nosŭ
Knia *g̑énu, g̑néws genu jā́nu zānu gónu genū keni kniu kné knio cnēo knee Knie cunr gju
Fuaß *pḗd-, *péd-; pṓd-, pod-´ pata- pāt pad- poús pēs pai fōtus fótr fuoz fōt foot Fuß mir. ed „Gangart" gall. ades pėdà pěšǐ „zu Fuß“ otn poshtë „darunter“
Zahnt *h₁d-ént-/h₁d-ónt-/h₁d-ń̥t- dan dantan- odṓn dēns tunþus tǫn zan(d) tōþ tooth Zahn dét dant dantìs russ. десна [desná] „Zahnfleisch“ atamn
Knochn *h₂óst- ḫaštāi- ásthi ast-, asti- ostéon os B āy, pl. āsta asil, asna „Rippe" asen „id." oskr asht(ë)
Bluad *h₁ésh₂-r̥, Gen. *h₁sh₂-én-s ēšḫar, Gen. išḫanas ásr̥k, ásr̥t, Gen. asnáḥ éar, eíar, ẽar, Gen. eíaros aser, asser (archaisch) yasar lett. asins ariun
Zunga *dn̥g̑ʰúh₂-, *dn̥g̑ʰwéh₂- jihvā́ hizvā lingua (arch. dingua) käntwo tuggō tunga zunga tunge tongue Zunge tengae tafod liežùvis językŭ lezu
Wange/Goda *g̑énu, g̑néws hánu-ṣ zānu- génus gena śanwem (A) „Kinnlade" kinnus kinn kinni c̣inn chin Kinn gi(u)n gen žándas „Kinnlade"
Ohr *h₂éws-/h₂óws-/h₂us-´ uši oũs auris áusō eyra ōra ēare ear Ohr áu, ó ausìs ucho unkn vesh
Träne *(d)ák̑ru- išḫaḫru áśru asrū- dákru lacrima (arch. dacruma) akrūna tagr tár zahar tēar, tæhher tear Zähre dér deigr ašarà, àšara artawsr
Leba *yḗkʷr̥, yekʷnés yákr̥t yākarǝ hẽpar, Gen. hḗpatos iecur, Gen. iec(in)oris jẽknos, jekanas ikra „Rogen" leard

Viecha[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

idg. heth. ai. av. gr. lat. toch. (B) got. ais. ohb. ae. ne. nhd. air. ky. lit. aksl. arm. alb.
Roos *h₁ék̑-u-, *h₁ék̑-wo-s h.-luw. ásu-, k.-luw. *āššu- / *azzu-, lyk. esb-, heth. *ekku- áśvaḥ aspa- híppos equus yakwe aíƕa- (nur als Kompositum) jór eoh ech ebol ašvà
Rind *gʷṓw-s, Gen. *gʷów-s, Akk. *gʷṓ-m lyk. wawa- gáuḥ gāuš boũs bōs keu kýr kuo cow Kuh buch lett. gùovs kov gak „Keiler"
Schof *h₃éw-i- > *h₃ów-i-, toch. (B) *h₃ṓw-i- heth. ḫāu̯i-, lyk. χawa- ávi- ó(w)is ovis āw aweþi ær ouwi ēow, ēowu ewe Aue ói ewig avìs ovĭ-ca
Bäa *h₂ŕ̥tk̑-o-s ḫartakk-a-š ŕ̥kṣ-a-ḥ arǝš-ō árkt-o-s urs-u-s mir. art arth arǰ arí
Hund *k̑wṓn-/k̑wón-/k̑un-´ kun- ś(u)vā́ spā kúōn canis ku hunds hundr hunt hund hound Hund cu ci šuõ šun
Maus *múhs-/mū́s- mū́ṣ- mũs mūs mús mūs mouse Maus myšĭ mowk mi
Sau *sū́-/sú(h?)-/sw-ih₂-nó- su-karas hũs, sũs sūs suwo swein svín „Schwein“, sýr „Sau“ swīn sow Schwein, Sau socc hwch lett. sivēns, suvẽns „Ferkel“ thi
Woif *wÍ̥kʷ-o-s ulippana vŕ̥kaḥ vǝhrka- lúkos lupus wulfs ulfr wulf wolf wolf Wolf vil̃kas vlĭkŭ ujk
Gans *g̑ʰáns- haṁsáḥ zāō khḗn (h)ānser gás gans gōs goose Gans géiss gwydd žąsìs gǫsǐ gatë „Reiher"
Antn *h₂énh₁t- ātí- nẽssa, nãssa, nẽtta anas ǫnd enita ened Ente ántis Russ. утка rosë

Landwiatschoft[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

idg. heth. ai. av. gr. lat. toch. (B) got. ais. ohb. ae. ne. nhd. air. ky. lit. aksl. arm. alb.
Korn, Droad *g̑r̥h₂-nó- grānum kaúrn korn korn corn corn Korn grān grawn žìrnis „Erbse“ zrŭno grurë
Fejd *h₂ég̑-ro-s > *h₂ág̑-ro-s (griech. *h₂ag̑-ró-s) ájraḥ ἀγρός (agrós) ager akrs akr ackar, ahhar æcer acre Acker ar(t)
ockan *h₂erh₃- ḫarra-i „reißt auf, zerreibt“ aróō arō (arāre) „pflügen“, arātrum „Pflug“ āre „Pflug“ arjan erja erian mir. airim arddu ariù „pflügen“, árklas „Pflug“ orjǫ araur
mejkn *h₂melg̑- mā́ršti, mā́rjati, mr̥játi marǝzaiti, mǝrǝzaiti amélgō mulgeō malk-wer miluk-s mjolk meolc milk Milch bligim blith „Milch" mélžu mŭlzu mjel
moin *melh₂- malla-i mr̥ṇāti, mr̥nati, mármartu „soll zermalmen“ múllō molō melye „trampeln“ malan mala melu meal mahlen, Mehl melim malu malù meljǫ malem miell „Mehl“
Honi *meli-t, *mel-nés milit méli mel miliþ mele mil mel mełr mjaltë
Met *médʰu mádhu mađu méthu „Wein“ mīt midus mjǫðr medu mead Met mid medd medùs „Honig“ medъ „Honig“
Soiz *sál- sal-ilá- „salzig“ ἅλς (háls) sāl sālyiye salt salt sealt salt Salz salann halen lett. sā̀ls solǐ gjollë „Salzleckstein"
saan *seh₁- „säen“, *séh₁-mn̥ „Samen“ serō saían sāmo „Samen“ sāwan sow säen síl „Samen“ hil „Samen“ sė́ju sějǫ
regna *sh₂ew „gießen“ išḫuu̯ai-i „wirft“ hū́ei su-/swās-
Joch *yug-ó-m yugan yugám yaoj-, yuj- „anschirren“ ζεῦγος (zeûgos) iugum yokäm „Tür“ (A) juk ok ġeoc yoke Joch nir. ughaim „ich zäume auf" iau jùngas igo luc

Aktivitetn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

idg. heth. ai. av. gr. lat. toch. (B) got. ais. ohb. ae. ne. nhd. air. ky. lit. aksl. arm. alb.
odma *h₂enh₁- ániti ā̊ntya ánemos „Wind“ anima „Atem“ añiye „Atem“ uz-anan ǫnd „Atem“ unst „Sturm“ ōđian „pusten“, or-ōđ „Atemzug“ anāl „Atem“ vonja „Geruch“ g-nem „Weihrauch“
schloffa *swep- „schlafen“, *swép-no-s „Schlaf“, griech. *sup-nó-s šup-, šuppariya- svápnaḥ „Schlaf“ xᵛafna- „Schlaf“ húpnos „Schlaf“ somnus „Schlaf“ ṣpäne „Schlaf“ svefn „Schlaf“ swefan sūan „Schlaf“ hun „Schlaf“ sãpnas „Traum“ sŭnŭ „Schlaf, Traum“ kʿun „Schlaf“ gjumë „Schlaf“
schwitzn *sweyd- svḗda- „Schweiß“ xᵛaēda- „Schweiß“ (e)ĩdos „Schweiß“ sūdor „Schweiß“ sveiti swāt sweat schwitzen chwys „Schweiß“ lett. sviêdri „Schweiß“ kʿirt-n „Schweiß“ dirsë, djersë „Schweiß“
essn *h₁ḗd-, *h₁éd-; arm. *h₁ṓd- ed-zi ádmi aδāiti édō edō itan eta ezzan etan eat essen estir ys ė́du jamĭ owtem ha
trinken *peh₃- pā-š-i pā́ti, píbati pī́nō bibō ibid iben pijǫ əmpem pi
singa *kán- kan(áss)ō canō, cantus, ac-centus; carmen; cicōnia „Storch" kan „Melodie" hana „Hahn" hani; hø̄na „Henne" hano; huon hana Hahn; Huhn canaid kánja „Milan" (russ.)
redn *wékʷ- vákti, vácas- vacah- épos vocō, vōx wek vāttr „Zeugnis" (gi)wah(anen) (er)wäh(nen) foccul gwaethl wackītwei „locken" (altpreußisch) gočem
hean *k̑léw- śrávas-, śrómata- „Berühmtheit" sravah- kléos in-clutus, clueō kälywe hliuma hljōþ „Laut" hlūt hlūd, hlystan loud, listen laut, Leu(mund) cloth clywed šlovė̃ slava luṙ „schweigend" *k̑lu-s-ri-
flechtn, zimman *teks- takš-zi „fügt zusammen“ ham taxša- (altpersisch) téchnē texō þexla „Axt“ dehsa(la) „Axt“ þeox „Speer“ Dachs *tóks-u-
gebärn *g̑enh₁-, jánati zīzǝnti gignō „hervor-bringen“ kän- „zustande-kommen“ -kunds „geboren“ kind „Kleines Kind“ kind „Kind“ Kind genni „geboren werden“ cnanim
woxn *h₂ewg-, h₂weg- úkṣati uxšyeiti aúksō, auksánō augeō aukšu „alt“ aukan, wahsjan auka, vaxa ēacian, weaxan eke, wax (of the moon) wachsen fēr „fett“ gwair „fett“ áugu
lebn *gʷih₃-wó- jīvá- „lebend“, jīvitam „Leben“ gayō „Leben“, ǰva- „lebend“ bíos „Leben“ vīvus „lebend“; vīta „Leben“ śai- „leben“ qius „lebend“ kvikr „lebend“ cwicu „lebend“ quick (< ae. cwicu) Quecksilber „lebendiges Silber“ biu „lebend“; bethu „Leben“ byw „lebend“, bywyd „Leben“ gývas „lebend“, gyvatà „Leben“ živŭ „lebend“, žitĭ, životŭ „Leben“ keam „ich lebe“
steabn *mer- mer-zi „verschwindet“ már-a-ti/-tē „stirbt“, mr̥-tá- „tot“ merə- émorten (aor.) „starb“, ámbrotos „unsterblich“ morior maúrþr „Mord“ morð morþor murder (< OE morþor) Mord marb „tot“ marw „tot“ mìrštu mĭrǫ meṙanim „sterben“, meṙac „tot“ mërshë „Leiche"

Omeakunga[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Abkürzungen: idg. = Indogermanische Ursprache (rekonstruiert), heth. = Hethitisch, h.-luw. = Hieroglyphenluwisch, k.-luw. = Keilschriftluwisch, lyk. = Lykisch, lyd. = Lydisch, kar. = Karisch, iir. = Indoiranisch, ai. = Altindisch, av. = Avestisch, gr. = Altgriechisch, lat. = Latein, toch. (B) = Tocharisch B, got. = Gotisch, ais. = Altisländisch, ohb. = Oidhochboarisch, ae. = Altenglisch, ne. = Neuenglisch, nhd. = Neuhochdeutsch, air. = Altirisch, ky. = Kymrisch/Walisisch, bsl. = Balto-Slawisch, lit. = Litauisch, aksl. = Altkirchenslawisch, arm. = Altarmenisch, alb. = Albanisch

Quejn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. „nóras“ erscheint im Handbuch des Altpersischen, und zwar auf der Seite 150