Magische Eilwagenreise durch die Comödienwelt

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Weanarisch gschriem worn.
Daten
Titl: Magische Eilwagenreise durch die Comödienwelt
Originaltitl: Magische Eilwagenreise durch die Comödienwelt oder Das Scenen-Ragout in der theatralischen Einmach-Sauce oder Der musikalisch-dramatische Tandelmarkt […] nebst einem damit verbundenen Vorspiele, unter dem Titel: Gewissensangst, Rache, Verzeihung und Quodlibet
Goddung: Tragikomisches Schaugemählde in 2 Aufzügen
Originalsproch: Deutsch
Autor: Johann Nestroy
Eascheinungsjoar: 1830
Uaauffiahrung: 13. März 1830
Oat vo da Uaauffiahrung: Pressburg
Personen

des Vorspieles:

  • Stumm, ein prachtvoller Regisseur und Regisseur in der Einbildung
  • Redhaus, ebenfalls Regisseur, außerdem ein seelenguter Mann
  • Fett, Lampenanzünder, ein Denunziant von finsterem Charakter
  • Strobelkopf,[1] ein Lump von Theaterdiener

des Quodlibets:

  • (insgesamt 57 Rollen namentlich aufgezählt)
  • außerdem erscheinen viele und unzählige Ritter, diverse Bauern, unabsehbare Reihen von Kindern, usw.

Magische Eilwagenreise durch die Comödienwelt oder Das Scenen-Ragout in der theatralischen Einmach-Sauce oder Der musikalisch-dramatische Tandelmarkt. Tragikomisch im chinesischen Style gehaltenes, ohne Schatten und Licht hingestelltes, mit Vermeidung alles noch nie Gesehenen, für die Bühne bearbeitetes Schaugemählde in 2 Aufzügen, nebst einem damit verbundenen Vorspiele, unter dem Titel: Gewissensangst, Rache, Verzeihung und Quodlibet is a Quodlibet mit an Vurspül, z'sammg'stöit vom Johann Nestroy. Es is aum 13. März 1830 in Pressburg und aum 7. Septemba im Ständischen Schauspielhaus Graz ois Benefizvuastöllung füa'n Dichta aufg'füaht wua'n.

Des Stückl Humoristische Eilwagen-Reise durch die Theaterwelt (1832) g'höat thematisch gaunz eng dazua.

Zu de aunda'n Quodlibets vom Nestroy und zu Aumeakungan üwa des Genre schaug in den Artik'l Dramatische Quodlibets von Johann Nestroy eini.

Inhoit[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Text von Vuag'spül is valuangaunga.

A Fragment vom Quodlibet gibt's no (aus'n zweit'n Akt):

  • easchte Szene aus Die Ahnfrau vom Franz Grillparzer mit ana ei'g'fügt'n komisch'n Schnupftowochszene und mit'm Cassio sein Liad aus Othellerl, der Mohr von Wien vom Carl Meisl, owa mit ana g'stanzl-oatich'n Aufzöhlung von de Liabschåft'n:
„Und dem Schusterwenzl / seine dicke Zenzl[2]
Na, die liegt ihm schon gar lang im Mag'n.“ (2ter Act, 1steScene)[3]
„So leb denn wohl du stilles Haus
Ich geh' sonst werfen's mich hinaus.“ (2ter Act, 9teScene)[4]
  • viata Akt aus Faust. Ein Trauerspiel in fünf Acten vom Ernst August Friedrich Klingemann (aum 14. März 1816 in Wean easchtmois im Theater an der Wien aufg'füaht und bis 1852 70moi g'spült); de Szene is zwoa a bisserl z'sammg'strich'n, owa ohne Vasuach von ana Parodie oda Travestie gaunz eanst g'spült: In Faust sei blinda Voda Diether und sei Gattin Käthe, sei Famulus Wagner und ea söwa tret'n in dera Szene auf, wo die schwaungare Käthe vom Faust vagift't wiad.[5]

Weaksg'schicht'[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Magische Eilwagenreise durch die Comödienwelt woa aans von de zeidich'n dramatischn Stückl'n vom jungan Nestroy, dea wo daumois aun de zwaa gemeinsauman Bühnen Graz-Preßburg engagiert woa. Der Inhoit von de zwaa Aufführungan woa offenboa identisch, wia ma aus dene wenich'n erhoidanan Theatazedl'n[6] und Textfragment'n sehg'n kaunn. Dea Såtz auf'n Theatazedl zusammengestellt von Johann Nestroy låsst off'n, ob damit des gaunze Quodlibet oda nua des Vuag'spül g'maant is. In Nestroy sein' eigenhändich'n Repertoire auf da Seit'n 55[7] is des Stückl olladings ois Quodlibet in zwey Aufzügen von J. Nestroy au'g'füaht.

In da Graza Aufführung håt im Vuag'spül da Nestroy in Theatadiena Strobelkopf und im Quodlibet in stumman Buam Victorin, in Physikus (Årzt) Staberl, in Lord Staberl, de Luftg'stoit Spindelbein und in Vagabund'n Bims geb'n.

Da Text vom Vuag'spül is vaschoi'n, vom Quodlibet gibt's a eigenhändich's Manuskriptfragment vom Nestroy, des wås eascht 1998 im Österreichischen Theatermuseum (Inventarnummer 236.413) wieda aufg'fund'n wua'n is.[8]

Zeidungskritik[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Zu sein' Auftritt in Lemberg aum 9. Mai 1831, kuaz vua seina Rückraas' noch Wean, håt de Wiener Theaterzeitung vom Adolf Bäuerle aum 9. Juni g'schrieb'n:

„Sein zweytes Debut war in dem von ihm zusammengestellten Quodlibet ‚die magische Eilwagenreise durch die Komödienwelt‘. Er erschien als Zettelträger Papp, als Staberl (Lord), als Spindelbein, als Schmieramperl, als Aschenmann und als Bims. Hr. Nestroy erhielt den ungetheiltesten Byfall und wurde drey Mahl gerufen.“[9]

Literatua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Helmut Ahrens: Bis zum Lorbeer versteig ich mich nicht. Johann Nestroy, sein Leben. Societäts-Verlag, Frankfurt am Main 1982, ISBN 3-7973-0389-0.
  • Fritz Brukner(Otto Romme: Johann Nestroy, Sämtliche Werke. Historisch-kritische Gesamtausgabe in fünfzehn Bänden. neunter Band, Verlag von Anton Schroll & Co, Wien 1927, S. 436–500.
  • Jürgen Hein/W. Edgar Yate: Johann Nestroy; Stücke 2. In: Jürgen Hein/Johann Hüttner/Walter Obermaier/W. Edgar Yates: Johann Nestroy, Sämtliche Werke, Historisch-kritische Ausgabe. Jugend und Volk, Wien/ München 1993, ISBN 3-216-30343-8, S. 453–512.
  • Otto Rommel: Nestroys Werke. Auswahl in zwei Teilen, Goldene Klassiker-Bibliothek, Deutsches Verlagshaus Bong & Co., Berlin/Leipzig/Wien/Stuttgart 1908.

im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. Strobelkopf = ana mit zazausta Hoarpråcht
  2. Zenzl oda Zenzi = oberdeitsch fia Kreszentia. Archiviert vom Original [1] am 29. Oktoba 2015; abgerufen am 26. Juli 2015.
  3. Hein/Yates: Johann Nestroy; Stücke 2. S. 465.
  4. Hein/Yates: Johann Nestroy; Stücke 2. S. 471.
  5. Brukner/Rommel: Johann Nestroy, Sämtliche Werke. S. 488.
  6. Brukner, Rommel: Johann Nestroy, Sämtliche Werke. S. 436–438.
  7. Wienbibliothek im Rathaus, Signatur I.N. 135.822
  8. Text in Hein/Yates: Johann Nestroy; Stücke 2. S. 463–477.
  9. Hein/Yates: Johann Nestroy; Stücke 2. S. 456.