Autor

Aus Wikipedia
(Weidagloadt vo Autorin)
Der Artikl is im Dialekt Westmittlboarisch gschriem worn.

A Autor (lat.: auctor; Uaheba, Schepfa, Föadara, Vaonlassa) is da Vafossa oda geistige Uaheba von am Weak. Dobei hondlts se meist um Weak vo da Litaratua im weitestn Sinn. Autorn wean im Oanzlna untaschiedn unta ondam ois Schriftstella sowia ois Fochbuach-, Leabuach-, Sochbuach-, Drehbuach-, Feanseh-, Opern- oda Bühanautor. Seijtna wead, mia am deitlichn juristischn Beiklong, ois Autor da Uaheba vo am Weak vo da nichtliterarischn Kunst (etwa Musi, Fotografie, Fuijmkunst) unn vo da Wissnschoft vastondn (vagleich aa Softwareautorn, Autorn vo Gsetz). Unübli scheints aa, konkrete Poesie, visuelle Poesie oda Woatbuida ois vo Autorn gschoffn zua bzeichna.

Gschicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

As Vaständnis vo da Autorschoft is gschichtlichn Vaändarunga untawoafn. Im Middloita vaweisn de Bgriff Autor unn Autorität mid groußa Seijbstvaständlichkeit aufananda. Vo da Rechtssproch heakemand, bzeichnat auctor an Uaheba, Vafossa oda Sochwoita vo am Weak. Dodobei schliaßt de Woatbdeitung, ondas ois in da Neizeid, grundsätzli den Aspekt vo da Autorität (auctoritas) eih: Vafossa sand gmoant, de a hous Oseng eawoamn unn a broade Onakennung gfundn homn.

Bsundas de medialn Umbrüch vo da Mündlichkeit zua Schrift unn vo da Hondschrift zum Buachdruck hom de Oblesung vo da Peason vom Autor unn ihra Autorität vo eanam (reproduziaboan unn voa Vafejjschung zu schitzandn) Weak gföadat, znächst jedoch eha in Gattunga vo da theologischn unn wissnschoftlichn Litaratua. Eascht seit da Genieästhetik beim Sturm und Drang hot se as Konzept vo am „autonomen, schöpferischn, üba sei Weak herrschndn belletristischn Autors“ herausbuidt. As 19. unn 20. Joahundat buidn de Houphase vo dem emphatischn, idealisiatn Autorbegriff. Seit de 1960a-Joa is Kritik on da Vaabsolutiarung vo da Autorpeasenlichkeit laut woan (Roland Barthes, Michel Foucault).

In Teiln vo da Literatuatheorie (Eazejtheorie) wead zwischn Autor und Eazeja untaschiedn: Da Autor is da Schreibande vo am Text unn da Eazeja is da Eazejnde vo ana Gschicht unn is dodabei oane vo am Autor gschoffene Instanz.

Da Begriff Autor is vo Philipp von Zesen duachn Ausdruck Verfasser eideitscht woan.

Juristische Aspekt[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Autorschoft umfosst in da Gengwoat a Recht am geistign Eingtum. Zum Schutz vo am Weak deant as Uahebarecht (wos net vaäußali is) unn as Vaweatungsrecht.

Vaweatungsgsejschoft[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Vaweatungsgsejschoft fia de Autorn vo vaschiadane Spoatn (Journalistn, Schriftstella, Drehbuachautorn) is de VG Wort. Se vaweatet –- ähnli wia de GEMA bei Musistickl – de duach Auffiarung, Sendung, Kopie unn Publiziarung entstondna Tantieman fia de Autorn unn schütt de entstonda Beträg oamoi jährli on de Autorn aus.

As Zejn vo Autorn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Voa oim bei de wissnschoftlichn Publikationa kimmts oiwei heifiga voa, doss a Weak glei mehrane Autorn unn Koautorn hot. Um de Ozoi vo Publikationa vo oana Peason vagleichboa zejn zkenna, gibts in da Bibliometrie vaschiedane Zejweisn:

  • Noamale Zejweis (A Publikation zejt fia an jen Autor unobhängi vo da Onzoi vo de Autorn)
  • Fraktioneje Zejweis (Onteilmäßige Aufteilung vo da Autornschoft, beispuisweis jeweis a Drittl bei drei Autorn)
  • Logarithmische Zejweis (Da Onteil nimmt noch da gnonntn Reinfoig vo de Autorn ob)
  • Ondane Gwichtung (zum Beispui nua de easchtn zwoa Autorn)

Litaratua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Helmut Kreuzer: Der Autor, LiLi 42 (1981).
  • Michel Foucault: Was ist ein Autor?, (zeascht frz. 1969) In: Ders: Schriften zur Literatur. Ffm. 1988, S. 7-31.
  • Heinrich Bosse: Autorschaft ist Werkherrschaft. Über die Entstehung des Urheberrechts aus dem Geist der Goethezeit, Paderborn 1981; ISBN 978-3-8252-1147-9
  • Fotis Jannidis u. a. (Hrsg.): Texte zur Theorie der Autorschaft, Stuttgart: Reclam 2000. (Enthält Texte von u. a. Freud, Sartre, Booth, Barthes, Foucault, Eco); ISBN 3-15-018058-9
  • Sandra Uschtrin: Handbuch für Autorinnen und Autoren, Minga: 5. Aufl. 2005, Online-Seiten mit Informationen zum Literaturbetrieb
  • Autorschaft in den Künsten. Konzepte – Praktiken – Medien. Hrsg. v. Hans Peter Schwarz (= Zürcher Jahrbuch der Künste, Bd. 3), Zürich 2007.

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Spruch: Autor – Zitat af Boarisch