Nutza:Luki/de Mexica

Aus Wikipedia
Ausn Kodex Fejérváry-Mayer, dea blaue und da rode Tezcatlipoca
(Aubetung vom Regngod Tlaloc
Ausn Kodex Selen
Des woa de gresste Ausbroatung vo de Uto-Aztekischn Schprochn, in Noad- und Middlamerika, vua da Akunft da Schpania

De Mexica oda Mexi`ca woan de leztn Chichimekn, de wos ins Toi vo Mexico eigwaundat san, und de wos in da Mochtbolitik oadandli midgmischt hom. Waun ma Heid vo de Aztekn red moant ma eigendli de Mexi`ca. Se hom se vo oan kloan Stamm zu oan grossn Voik entwükid, und woan bis zua Conquista duach de Schpania des bdeitsaumste und steakste Voik in Zentreumexico in Mesoamerica.

Wea woans[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Mexica woan a Chichimeknstamm, dea wia vüle Aundre a, in Nuadmexico glebd hom. De Chichimekn woan ned glei , den unta eana hods vaschidane Stamm gem, de a aa aundare Schproch gred hom, de aus gaunz aundare Schprochfamülin kema san. Se san owa vo de kuiturö heha stehandn Vöka in Zentreumexico Olle iwa oan Kampö gscheat wuan und ma hods Hundsleit gnennd Chichimekn. Es san zwoa noch eana a nu Chichimekngruppn in Sidn eigwaundat, owa weu daun de Mochtvahötniss guadnd woan, san De oafoch in de nohaligandn Städ afteud und integriad wuan und san dahea bolitisch und militarisch ned wichti gwen. De Mexica hom Nahua gred, des is a Schproch de zua da großn Schprochfamüli dea Uto-Aztekn gheat hom. De Eioadnung vo dera Schprochgruppn is scho 1850 vum berlina Bübliotheka und Schprochwissnschoftla Karl Eduard Buschmann festglegd wuan. Ea woa a da Sekreta vom bkauntn Fuascha Wilhelm von Humbolt. De Schprochgruppn is noch da nuadlichstn und da sidlichstn Sproch gnennt wuan. Und za De hom im Nuadn de Uta, Komanchen und Schoschonen, und im Sidn de Pimic, Taracahit, Carachol und de Aztekn ghead. Dahea kau ma de uaschpringlige Gegand vo wos heakema san und eanane Waundarung agfaungd hod, zruckrechna.

Eanane Heakunft[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Vamuatli woa eana oids Domizü in de Schteppn noh da heutign Grenz vo de USA. Megli das a Klimavaschlechtarung da Grund fia enana Roas woa, den es san merare Stämm noch Sidn zogn. Uma 500 n.Chr. hom Se se vo de schprochvawauntn Cora, Tarahumura, und den Huchoi trend, de an de Pazifikistn Nuadmexico zogn san und se duat nidaglossn hom. De Mexica san owa nochn Sidn weidazogn und hom nu oanige Joahundat ruhelosa Waundarung vua eana ghobd. Eascht uma 1116/1122 sans in Coatepec in de gsichate Gschicht eitretn. Und eascht uma 1194 homs eanan easchtn festn Wohnsitz bzogn, am Heischrecknbeag - in Chapultepec. Olle Datn, Eaeigniss und Peasonan die öda san, kau ma ned gnau fossn und Oanige san vamuatle mythische Eafindungan oda Bschönigungan aus da spadan Zeit.

Eana mythologische Waundarung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

A spadare Heakunft bsogt das middn in oan See in Atzlan glebt hom. De Mäa vom Uaschprungsoat Atzlan woa sicha a spadere Rukprojekzion. Af eanana Waundarungan sans sicha aun merare Seen vuabeikema und hom se a Zeitl nidaglossn. Famuatli hom Se sea a oanige Moi afteud.

Eanane mythische Stammgschicht bsogt das Se aus oana vo de sibm Hächn (8/9) vo Chicomotztoc stauman. De Hächn woan sea bliabt bei de Chichimekn. Ma wiads nu effta kenaleana, wei vo de Hächnn san aa nu aundre bekaunte Vöka kema; wia de Chichimeca, de Tepanekn, de Chalcah, de Huextozinca und de Xochimilca...

De Fuasschpuan in de Hächn bdeitn, das de Stämm de Hächn bsidld hom und spada wida auszogn san. De Mexica, san noch eanana eignan Iwalifarung, uma 1064 vo duat weidagwaundat. Se san Niagans zua Rua kema, do se eana Staummgod Huitzilipochtli imma weida trim hod. De Waundarung da Mexica is nu laung weidagaunga.

Schaug aa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Literadua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Hans j. Prem: Die Azteken. 5. Auflage 2011, C.H.Beck, Minga. ISBN 978-3-406-45835-4
  • Hanns.J.Prem. Geschichte Altamerikas, R. Oldenburg Verlag, München 2008. ISBN 978-3-486-53032-2
  • Rudolf Pförtner/Nigel Davids. Alte Kulturen der neuen Welt. Econ Verlag, Wien 1980.
  • Berthold Riese, Das Reich der Azteken- Geschichte und Kultur. C.H.Beck, München, 2011.ISBN 978-3-406-61400-2

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Chicomoztoc – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien