Carmen ad deum

Aus Wikipedia
Im Glosda Teganse is des Carmen ad deum um s'Joa 920 gschrim woan

Carmen ad deum (Lodainisch fia: Gedicht/Liad aun'dn Heagod) is a kristlichs Gedichtl, wos umara um s'Joa 920 noch Grisdus im Glosda fu Teganse aufgschrim woan is. Es is in Raimfoam und zwoaschbrochig Lodain und Oid-Boarisch, woduachs a wichdige Beleg is, mid deara iara Hüf de Schbrochwissnschoft de gauns oide Foam fu da boarische Schbroch entzifan kina hod.

S'Manuskript[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Fum Inhoit hea is des Carmen ad deum a Lobliad auf'n kristlichn Heagod in da Foam fu ana Oat magischn Beschwöarung. Duach des Motiv fu am bschuzendn Schüd, schdöd si dea, dea wos des Gedichtl bet untan Schuz fum Heagod und hoft drauf, das a eam hüft.

Schbrochlich is da Text auf da oan Seitn in am zimlich klassischn Lodain gschrim, mid einige grichische Weata drin. Da boarische Tei is auf da aundan Sait a weng hoiprig und maunche Foascha song sogoa, das im domolign Schreiwa a boa Iwasezungsfela bassiad san. Woaschainli woas eam owa wichdiga, das si da Text raimt und umara in söbn Sin eagibt ois wia im lodainische Oaginal und ned das a des umbedingt oans zu oans wöatlich iwasezn woit.

Da Baesecke Georg hod de Famutung aufgschdöd, das des Gedichtl filaicht uaschbringli fu am anglsegsischn Text schdaumt, den de schotischn Mönch bai da Missioniarung midbrocht haum. Es gibt nemli Enlichkaidn mid Gedichtl de im Umkrais fum Heiling Aldhelm aus Englaund entschdaundn san. De oidenglischn Gedichtl han owa söwa wida schdoak fu friane iarische Text beainflust, wiaso da gauns friaste Uaschbrung a in Ialaund sei kau. Auf Grund fum schbrochlichn Befund hod da Baesecke in seim Buach fu 1948 a de Famutung aufgschdöd, das da Text zwischn 796 und 802 auf da Insl Reichenau im Bonse ins Alemanische iwasezt woan sei kant und eascht schbeda daun ins Boarische. Ea moand sogoa, das zeascht in Fraising a easchde Iwasezung gmocht woan sei muas, de daun de Foalog fia des iwalifate Manuskript aus Teganse woa. Des is owa Schbekulazion.

Des Manuskript fu dem Tegansea Gedichtl ligt heit in da Mingara Schdodsbibliodek und is Tei fum Codex Clm 19410. Des Manuskript fum Carmen ad deum is doat auf de Seitn 39 bis 41 zan findn. Da Titl "Carmen ad deum" is übrigens a neizaitliche Eafindung fu de Geamanistn. Aundane Beleg nenan des Liad a "Sancte sator" noch da easchdn Zailn.

Oaginaldext[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Carmen ad deum
lodainischa Tei
Carmen ad deum
oidboarischa Tei

Sancte sator suffragator
legum lator largus dator

iure pollens es qui potens
nunc in ethra firma petra

a quo creta cuncta freta
quae aplaustra uerrunt flostra

quando celox currit uelox
cuius numen creuit lumen

simul solum supra celum
prece posco prout nosco

caeliarche christe parce
et piacla dira iacla

trude tetra tua cetra
quae capesso et facesso

in hoc sexu carnis nexu
christi umbo meo lumbo

sit ut atro cedat latro
pater parma procul arma

arce hostis uti costis
immo corde sine sorde

tunc de-inceps trux et anceps
catapulta cedat multa

alma tutrix atque nutrix
fulci manus me ut sanus

corde reo prout queo
christo theo qui est leo

dicam deo grates geo
sicque ab eo me beo.

uuiho fater helfari
eono sprehho milter kepo

pi rehte uuahsanti du pist der mahtigo
nu in himile fester stein

fana demo kemahhot sint alle uuagi
de fana skeffe forrent plomun

denne cheol laufit sniumo
des maht kascof leoht

saman erda opa himile
petono pittiu soso ih chan

himiles nolle christ porge frido vel spare
enti meintati ungahiure scozila

skurgi de suuarzun mit dinu skiltu
dei fornimu enti gatom

in desemo heite fleisc kapuntan
christes rantbouc minera lancha

si datz der suarzo kilide murdreo
fater skilt rumo uuaffan

nolle fiantes pruuhhan rippeo
noh mer hercin ano unsupari

denne frammort ungahiuri enti zuifoli
allaz sper snidit managiu

uuihu skirmari enti fotareidi
stiuri hant daz mih heilan

sculdigemo herzin soso ih mac
christe cote der ist leo

ih quidu cote dancha toon
so fana imo mih fana imo

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Marburger Repertorium - Handschriftencensus: München, Staatsbibl., Clm 19410
  • Baesecke, Georg: Das lateinisch-althochdeutsche Reimgebet (Carmen ad Deum) und das Rätsel vom Vogel federlos. Probleme der Wissenschaft in Vergangenheit und Gegenwart, Band 1. Mit drei Bildtafeln. Berlin, Wiss. Editionsgesellschaft mbH 1948. 81 S.
  • Sonderegger, Stefan: Althochdeutsche Sprache und Literatur - eine Einführung in das älteste Deutsch, Darstellung und Grammatik; Berlin: de Gruyter, 1987, 287 S., ISBN 3-11-009675-7
  • Hellgardt, von Ernst: Das Lateinisch-Althochdeutsche Reimgebet 'Sancte Sator' (Sog. 'Carmen AD Deum') Theodor Von Tarsus / Canterbury Zugeschrieben; Zeitschrift fuer deutsches Altertum und Literatur, Volume 137, Number 1, january 2008 , pp. 1–27(27)

Vorlog:Navigationsleiste Oid-Boarische Manuskript