Korea

Aus Wikipedia
Koreanischa Botschafta barana Audienz min Kine Varkhuman vo Samarkand. Dakennt weans õ de zwou Fiadan af n Kopf.[1] 648-651 n. Kr., Wandmolarein vo Afrasiyab, Samarkand.[2][3]
Dej Pagodn von n Bunhwangsa-Templ, 634 n.Kr., d wou amol sim bis nein Stockweak ghot houd un af deja ejtzing drea zammbrochn is.
Vakloinade Replik vo da 80-meta-groussn Pagodn ban Hwangnyongsa-Templ, dej wou d Mongoln kaput gmacht hom
Guldbronsats Weihraachfassl vo Baekje

Korea (oda d Koreanischa Halbinsl) is a Region z Ostasien. Seit 1945 is s toalt af zwej suwerena Stootn: Noadkorea (amtle d "Demokratischa Vulksrepablik vo Korea") u Sidkorea (amtle d "Repablik vo Korea"). Korea bstejd as da Koreanischn Holbinsl, aa d Jeju Insl, u mejranen kleannanen Insln drum umma. Es wiad ogrenzt vo China af n Noadwestn u Russland, resp. Sibiria, af Noadostn. Af n Oustn is s trennt vo Japan duach d Strouss vo Korea un es Japanischa Mear.

In n ejaschtn Joatausnd hod s z Korea von ej drei konkurirada Stootn gem, Goguryeo, Baekje u Silla; zamm kennt ma s aswej deja Drea Kinereichh vo Korea. I da zwoitn Helft von n ejaschtn Joatausnd hod owa da Silla-Stoot de Stootn Baekje u Goguryeo eignumma un a "Vaoints Silla" grindt. Mittlawal hod si da Stoot Balhae in n Noadn gfuamt u Goguryeo vo durtn vadrengt. Es Vaointa Silla is nouhad in an Biagakrejḡ wida af drei Stootn zafalln, wos zou deja Spadan Drea Kinereichh vo Korea gfejad houd. Zen End von n ejaschtn Joatausnd is Goguryeo aswej Goryeo wida heagstellt woan u hod dej ondan zwej Stootn bsigt u d Koreanischa Holbinsl unta oinn Stoot vaoant. Umma dej Zeid is aa da Stoot Balhae zammbrochn u da Krounprinz af n Siḏn af Goryeo tiamt oda gflichtt. Goryeo (aa Koryŏ gschrim), wos se antwicklt houd zen modeanan Exonym "Korea", is a houchkulturella Stoot gweng, wou umma 1234 d ejaschtn bweglinga Drucktypn entwicklt woan san.[4][5] Vill Iwafell u Krejḡszig von n Mongolischn Reich in n 13. Jh. hom en Stoot owa schwaa zougsetzt, da wou zen Schluß nou Joazentt vo Kempf a Vassalnstoot vo d Mongoln woan is. Nou an militarisch Widastand unta n Kine Gongmin, da wou an mongolischn Einfluß z Goryeo gendigt houd, hod s vill Zwitrocht gem u Goryeo is gfalln zwengs an Ku oda Stootsstreich, õgfejad von n General Yi Seong-gye, da wou en 17. Jule 1392 Joseon (u d Joseon-Dynastie) grindt houd.

D ejaschtn 200 Joua vo Joseon san ret rouare blim. Z dera Zeid is s Koreanisch Alfabet von n Sejong en Groussn in n 15. Jh. gschaffn woan un es hod an wochsadn Eifluß von n Konfuzianismus gem. Weand da letzatn Perion vo da Dynasty hod Korea a recht a isolazionistischa Politik zammpatschlt. In n spadn 19. Jh. is s a Objekt vo d imperialn Ambiziona von n Reich vo Japan woan. Nou an Ejaschtn Sino-Japanischn Krejḡ is s Reich vo Korea 1910 zant Modeanisiringsvasouch vo Japan annektiad woan, wou s bis zen Schluß von n Zwoitn Weltkrejḡ in n August 1945 dazoughejad houd.

In n 1945ga Joua han d Sowjetunion u d Vaoinigtn Stootn ba da Nidaloḡ vo d Japanischn Streitkreft z Korea in n Nougfulḡ von n Zwoitn Weltkrejḡ doudri iwaoakumma, dass s Korea entlang von n 38. Broitngrod toaln. Da Noadn is unta sowjetischa Bsatzing, da Siin unta US-amreikanischa Bsatzing kumma. Dej Umstendt han d Grundloḡ gweng fia d Toaling vo Korea samt zwou vaschinanan Ideologilaln u vascheaft duach d Unoinigkait, se af Badingunga vo da koreanischn Unobhengikait zen vadakkoadian. D kommunistisch-ispiriata Reḡiring in n Noaḏn houd an Rugghalt vo da Sowjetunion genga d pro-westlicha Reḡiring in n Siin krejgt, wos 1948 za Toaling vo Korea af zwou politischa Entitejtn, Noadkorea u Sidkorea, gfejad houd. Spanninga zwischn dej zwou hod 1950 zen Asbruch von n Koreanisch Krejḡ gfejad. Mid Eimischung vo fremdn Truppn hod da Krejḡ 1953 mid an Patt gendigt, owa oun an offezielln Friinsvatroḡ, wos zou dej fuata-duawlatn Spanninga zwischa dej zwej Stootn beitrong toud.

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]