Nutza:MeritedElm63160/Mai Schraibwais

Aus Wikipedia
Dialekt: Obaboarisch

Mei Schreibregln fia Boarisch. De Buachstobm, s Alphabet, de Zeichn: Aa, Àà, Ââ, Åå, Ãã, Ăă, Ää, Bb, Cc, Dd, Ee, Èè, Éé, Êê, Ẽẽ, Ĕĕ, Ff, Gg, Hh, Ii, Îi, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Òò, Óó, Ôô, Ŏŏ, Öö, Pp, Qq, Rr, Ss, Tt, Uu, Ûû, Üü, Vv, Ww, Xx, Yy, Zz. (wia in da tabejn untam zoagt...)

Boarische Alphabet[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

A a À à Â â Å å Ã ã Ă ă Ä ä B b C c
D d E e È è É é Ê ê Ẽ ẽ Ĕ ĕ F f G g
H h I i Î î J j K k L l M m N n O o
Ò ò Ó ó Ô ô Ŏ ŏ Ö ö P p Q q R r S s
T t U u Û û Ü ü V v W w X x Y y Z z


Boarische Aussproche und IPA (Internationals Phonetischs Alphabet)[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Boarische Aussproch

Boarische Beispui fia Anfänga[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Dialekt: Mingarisch
  1. Guadn Dog! – Guten Tag!
  2. Seavus – Hallo, Servus
  3. I hoaße – Ich heiße
  4. Sprechn Sie Englisch? – Sprechen Sie Englisch?
  5. Wia hoaßt du? – Wie heißt du?
  6. Wia gehd 's dia? – Wie geht es dir?
  7. Guad, dang – Gut, danke
  8. Nett, Sie kenna zua leana – Nett, Sie kennen zu lernen
  9. Disch fia zwoa bitt – Tisch für zwei bitte
  10. Wo is de Aboadd? – Wo ist die Toilette?
  1. Dang – Danke
  2. Wia kimm i zua ...? – Wie komme ich zu …?
  3. Gibt 's a Restaurant in da Nech? – Gibt es ein Restaurant in der Nähe?
  4. I liab di – Ich liebe dich
  5. Wia vui kostet des ...? – Wie viel kostet das …?
  6. 's tut ma leid, i versteh des ned – Es tut mir leid, ich verstehe das nicht
  7. Ham Sie no Zimma frai? – Haben Sie noch Zimmer frei?
  8. Bfiads di, Seavus – Auf Wiedersehen[1]

Jetzt müssen Sie die Unterschiede zum Deutschen sehen. Schlagen Sie im Schmeller-Wörterbuch (oder einer anderen zuverlässigen bayerischen Quelle) nach und lernen Sie zwei Stunden lang die Aussprache, Grammatik usw., dann würden Sie im Handumdrehen Bayerisch sprechen! Viel Glück aus München.

Jetzt miaßn Sie d'Untaschiad zum Deitschn seng. Schlogn Sie im Schmeller-Weatabuach (oda oana andan zuavalässign boarischn Quej) noch und leana Sie zwoa Stundn lang d'Aussproch, Grammatik usw., dann wiadn Sie in Handumdrehn Boarisch sprechn! Vui Masl as Minga.

Boarische Schreibweis[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In Boarischn gibt 's koa oahheitliche (Rechtschreibung).

Schriftdeitsch Schriftdeitsch Beispui

(Schriftdeitsch)

Schreibweis

(populea  Weake)

Beispui Schreibweis

(oigmoa wissnschoftliche Vawendunga)

Beispui
Monophthonge (Einlaute)


(griech.

monó-phthongos ‚einzeln tönend’). vokalischer Einzellaut („Einlaut“) ohne hörbare Qualitätsveränderung. Zu unterscheiden von der Vokalfolge (Diphthong).

Kurz-Vokal

<a>

machen a macha å mɔcha
Kurz-Vokal

<e>

besser e bessa e

(mit folgendem Fortislaut)

bessa
Lang-Vokal

<e>

Bedd

(Knödel)

e Bett

Knedl / Gnedl

ee

(mit folgendem Lenislaut)

Beed

khneel

Kurz-Vokal

<i> (Fortis)

Fische

(Mehrzahl)

i Fisch i

(Einfachschreibung des Vokalzeichens mit folgendem Fortislaut)

(Alt. Verdoppelung der nachfolgenden Konsonanten,

z.B. sch à ssch)

d Fisch

(Fissch)

Lang-Vokal

<i> (Lenis)

Fisch

(Einzahl)

Spitz(e)

Brief

i, ii Fisch, Fiisch

Spitz, Spiitz

ii

(mit folgendem Lenislaut)

da Fiisch

Schbiids

Kurz-Vokal

<o>

hoffen o hoffa

hoffm

o

(mit folgendem Fortislaut)

hoffa

hoffṃ

Lang-Vokal

<o>

Ofen

groß

Kopf

o Ofen / Ofm

groß

Koopf

o

(mit folgendem Lenislaut)

oofṃ

groos

koobf

Kurz-Vokal

<u>

Brücke u Bruckn u

(mit folgendem Fortislaut)

Bruggŋ
Lang-Vokal

<u>

Zug

Kugeln

u Zug

Kugln

uu

(mit folgendem Lenislaut)

Dsuug

Kuugln

Nasallaute (Nasale)


Nasallaute werden an den gleichen Stellen gebildet wie die entsprechenden Verschlusslaute [b/p – d/t – g/k], allerdings entweicht die Luft nicht durch den Mund, sondern durch die Nase.

Sonarlaute

Endung <m>

geben m geem m geem
Sonarlaute

Endung <n>

reden

Laden

n reen

Lådn, Låån

(nicht Lad’n)

n reen

Lɔɔn

Sonarlaute

Endung <g>

(Gaumen-Nasal)

sehen

Ring

Stiege

ng seng

Ring

Stiang

(nicht Stieg‘n)

ŋ

(Zeichencode 014B)

seeŋ

Riŋ

Schdiaŋ

Sonarlaute

Endung <m> mit Einzellaut

hoffen m / n hoffm

hoffn

(Zeichencode 1E43)

hoffṃ
Sonarlaute

Endung <n> mit Einzellaut

Hütte

Schatten

backen

n Hiddn

Schåttn

båckn

ņ

(Zeichencode 0146)

kleiner senkrechter Unterstrich

markiert die Silbenwertigkeit einzelner Laute

Hiddņ

Schɔɔddņ

bɔggņ

Verschlusslaute (Plosive)


Plosiv. Ein durch die Unterbrechung des Luftstroms gebildeter Konsonant; je nach der Stelle der Verschlussbildungwird unterschieden zwischen Lippenlaute ([b, p]), Zahnlaute ([d, t] oder Gaumenlaute ([g, k]).

Stammauslaut

Endung <b> (Lenis)

lieb

Grab

b liab

Grab

b

(mit Doppel-Vokal bevor für Einlaut)

liab

Graab

Stammauslaut

Endung <bb>, <p>

(Fortis)

Ripperl Rippal bb Ribbal
Stammauslaut

Endung <ch> (Lenis)

Bach

Dach

ch Båch

Dåch

ch

(außer wo Endung komplett entfällt)

Bɔɔch, Bɔɔ

dɔɔch, dɔɔ

Stammauslaut

Endung <ck> (Lenis)

Bock

Rock

ck Bock

Rock

g

(mit Doppel-Vokal davor)

Boog

Roog

Stammauslaut

Endung <ck> (Fortis)

Böcke

Röcke

ck, k Beck, Bek

Reck, Rek

gg Begg

Regg

Verschlußlaut

Endung <d> (Lenis)

Bad

Schritt

d Bad

Schriit

d

(mit Doppel-Vokal davor)

Baad

Schriid

Stammauslaut

Endung <dd>, <t>

(Fortis)

Bett tt Bett dd Bedd
Verschlußlaut

Endung <f> (Lenis)

Chef

Brief

f Chef

Briaf (Mittelbair.)

Bräif (Nordbair.)

f

(mit Doppel-Vokal davor)

Cheef

Briaff (Mittelbair.)

Bräiff (Nordbair.)

Verschlußlaut

Endung <g> (Lenis)

Fleck

Tag

g / ck Fleeg / Fleeck

Tåg

g

(mit Doppel-Vokal davor)

Fleeg

Dɔɔg

Stammauslaut

Endung <gg>, <k>

(Fortis)

Flecke

weg

g / gg Flegg

weg

gg Flegg

wegg

tsch

(Lenis)

Gatsch

Hetschepetsch

tsch Gatsch

Hetschepetsch

dsch Gaadsch

hεεdschebεεdsch

tsch

(Fortis)

Hutsche tsch Hutsch ddsch Huddsch
Verschlußlaut

Endung <z> (Lenis)

Spatz

Spitz

ds Spåtz

Spitz

ds

(mit Doppel-Vokal davor)

Spɔɔds

Spiids

Stammauslaut

Endung <z>

(Fortis)

Fotzen

Schutze

trenzen

dds Fotzn

Schutz

trenzn

dds Foddsn

Schudds

drenddsn

Innen-Laut

<ck>, <k>

Stecken ck Stecka

Steckn

Stekche

gg (mittelbayerisch)

kh (süd-mittelbayerisch)

kch (südbayerisch)

mbair. schdegga

smbair. schdekhn

sbair. schdekche

Anfangs-Laut

<z>

Zeilen

zügeln

zündeln

Zwetschgen

z Zeiln

Zigln

zindln

Zwetschgen

ds dsain

dsiigln

dsinddln

dsweschbm

[2]

Boarische Diftong[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Dialekt: Obaboarisch

De deitschn -ur werd gändat zua -ua. e.g. houchdeitsch: Kurfürstentum Bayern, boarisch: Kuafiaschtndum Bayern

P werd gändat zua B. e.g. houchdeitsch: Putzen, boarisch und schwebisch: Butza

De deitschn -ei werd gändat zua -oa. houchdeitsch: Gmain, boarisch: Gmoa

De deitschn -ck werd gändat zua -gg in Middlboarisch, -kh in Sidmiddlboarisch, und -kch in Sidboarisch, wia om zua seng. e.g. houchdeitsch: Bruck, boarisch: Brugg

Da Rest werd in da obign tabejn zoagt.

Schigga Sie mir a E-Mail, wenn Sie meng, dass i a Woat ausm deitschn ins Boarisch iwasetze...

Boarische Grammatik[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Substantive – Haptweata[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Dialekt: Obaboarisch

Auch im boarischn Dialekt is s Gschlecht oans Substantivs / Haptwoat am Artikl zu eakenna

da Mo = der Mann

d` Frau = die Frau

as Kind = das Kind

In da Rege hamma de Substantive in da boarischn Sproche dasslbe Genus wia in hoachdeitschn, owa 's gibt aa aniche Ausnahma:

da Benzin = das Benzin

da Butter = die Butter

da Radio = das Radio

da Ratz = die Ratte

da Schraubn = die Schraube

as Teller = der Teller

Substantive und iahre Deklination:[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In Boarischn gibt 's drai Fälle, Nominativ, Dativ und Akkusativ. Da Genitiv werd buidd worn mid da Präposition vo / vonund dem Dativ oda den Pronomen sei (sein) / ihr und dem Dativ:

as Gwand von da Vroni is schee = Veronikas Kleid ist hübsch

d` Bruin vo da Muadda is hi = Mamas Brille ist kaputt

des is am Vadda sei Joppn = das ist Papas Sakko

des is da Mare ihr Auto = das ist Marias Auto – (mid dem Genus vom besidznzoagendn Fiawoats nimmt 's da boarische Dialekt ned oiwai so genau. In vorliagendn Beispui ko 's aa hoaßn: des is da Mare sei Auto)

Bestimmte Artikl – Gschlechtsweata[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

mennlich: Singular / Plural[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ:  da Bua / d` Buam / Buama = der Knabe / die Knaben

Dativ:          am Buam / de Buam / Buama = dem Knaben / den Knaben

Akkusativ:   an Buam / d` Buam / Buama = den Knaben / die Knaben

weiblich: Singular / Plural[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ:  d` Katz / d` Katzn = die Katze / die Katzen

Dativ:          da Katz / de Katzn = der Katze / den Katzen

Akkusativ:   d` Katz / d` Katzn = die Katze / die Katzen

sächlich: Singular / Plural[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ:  as Madl / d` Madln = das Mädchen / die Mädchen

Dativ:          am Madl / de Madln = dem Mädchen / den Mädchen

Akkusativ:   as Madl / d` Madln = das Mädchen / die Mädchen

Unbestimmte Artikl (Indefinitpronomen)[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

mennlich – Singular:[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: a Mo = ein Mann

Dativ:         am Mo = einem Mann

Akkusativ:  an Mo = einen Mann

weiblich – Singular:[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: a Frau = eine Frau

Dativ:         ana / ara Frau = einer Frau

Akkusativ:  a Frau = eine Frau

sächlich – Singular:[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: a Kind = ein Kind

Dativ:         am Kind = einem Kind

Akkusativ:  a Kind = ein Kind

Pronomen – Fiaweata[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

i = ich[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: i = ich

Dativ:          mir / ma = mir (Beispui: des Radl ghört mir = das Fahrrad gehört mir. des Buidl gfoid ma = dieses Bild gefällt mir.)

Akkusativ:  mi = mich

du = du[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: du = du

Dativ:         dir = dir

Akkusativ:  di = dich

er / a = er[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ:  er / a = er (Beispui: er is dahoam = er ist daheim. is a dahoam? = ist er daheim?)

Dativ:          eahm = ihm

Akkusativ:  `n = ihn (Beispui: sei Wei hod`n gscheid zammgschissn = seine Frau hat ihn ordentlich gerügt!)

sie / s`/ sa = sie[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: sie / s` / sa = sie (Beispui: sie is a fesche Frau = sie ist eine attraktive Frau; hod s` a Brot kafft? = hat sie Brot gekauft? wos hod sa se vorgstellt? = was hat sie sich vorgestellt?)

Dativ:         ihr / ihra (Beispui: des Gwand steht ihra guad = das Kleid steht ihr gut)

Akkusativ:  s` = sie (Beispui: hod a s` nausgschmissn? = hat er sie hinausgeworfen?)

es / ’s = es[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: es / ’s = es (Beispui: es is und bleibt a Schmarrn = es ist und bleibt ein Blödsinn. des is `s = das ist es)

Dativ:          eahm = ihm

Akkusativ:  as /`s = es (Beispui: woaßt as? = weißt du es? hod a `s scho wieder ghaut? = hat er es schon wieder verprügelt? – das Kind)

mia / ma = wir[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: mia / ma = wir (Beispui: mia san mia = wir sind wir! des ham ma etz davo = das haben wir jetzt davon. ma wird immer nachgestellt.)

Dativ:         uns = uns

Akkusativ:  uns = uns

ihr / ös / es = ihr[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: ihr / ös / es = ihr (Beispui: ihr seids meine Schwestern = ös / es seids meine Schwestern = ihr seid meine Schwestern)

Dativ:          eich / enk = euch (Beispui: hod `s eich gfoin / hod `s enk gfoin = hat es euch gefallen?)

Akkusativ:   eich / enk = euch (Beispui: der daschlogt eich / der daschlogt enk = der erschlägt euch)

sie / sa / s` = sie[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nominativ: sie / sa / s` = sie (Beispui: sie san kemma = sie sind gekommen. in Minga ham sa se vafahrn = in München haben sie sich verfahren. des ham s` ned gwusst = das haben sie nicht gewusst)

Dativ:         eahna = ihnen (Beispui: sagst as eahna du = sagst du es ihnen?)

Akkusativ:  s` = sie (Beispui: der hod s` gscheid bschissn = der hat sie ordentlich übers Ohr gehauen!)

Relativpronomina – bezigli Fiaweata[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

der; der wo = derjenige, welcher (Beispui: der Hundsbua, der wo mei Radl gstoin hod = des Lausebengel, der mein Fahrrad gestohlen hat)

de; de wo = diejenige, welche (Beispui: des is de, de oiwei so foisch singt = das ist die, die immer so falsch singt)

dös / des; dös wo / des wo = dasjenige, welches (Beispui: des is des Appartment, wo in da Zeitung steht = das ist das Appartement, das in der Zeitung steht)

Verbm[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De boarische Sproche vawendt nua fiar Zeitn:

Präsens – Gegenwart (i moan = ich meine)

Perfekt – 2. Vergangenheit (i hob gmoant = ich habe gemeint)

Plusquamperfekt – 3. Vergangenheit (i hob gmoant ghabt = ich hatte gemeint)

Futur – Zukunft (i wea moana = ich werde meinen)

In da boarischn Sproche gibt 's de fiar Hilfsverbm habn, sei, wern und doa, de aa ois eignständige Verbm vawendt wern kenna.

Konjunktiv[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Konjunktiv bsteht in boarischn Dialekt moastns aus'm Konjunktiv Imperfekt da Hilfsverbm habn, sei und doa sowia'm Infinitiv vom betreffenda Verbs.

Da Bayer sagt ned:

„ich möchte gerne bezahlen“, sondern „i hätt/häd gern zoid!“ = „ich hätte gerne bezahlt!“

„ich bin fertig“, sondern „i waar fertig!“ = „ich wäre fertig!“

„ich meinte/würde meinen“, sondern „i daad moana!“ = „ich täte meinen!“

Verneinung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Doppelt gnäht hoit bessa, mant da Bayer, desweng oft de „doppelte Verneinung“.

Da Oidbayer sagt ned: „Ich mag keine Suppe!“, sondern „i mog koa Suppn ned“ Will ea ganz auf Numma sicha gehn, sagt ea: „A Suppn mechad i gar nia ned!“ = „eine Suppe würde ich gar nie nicht mögen!

A weidane, ebenso intensive Form da Verneinung: „I daad nia koa Suppn ned essn!“ = „Ich würde nie keine Suppe nicht essen!“[3]

Weidane Informationen findn Sie do, falls des ned ausreicht...[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Wia schreib i a guads Boarisch...

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]