Plusquampeafekt

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Hausrukfiatlarisch gschriem worn.

S'Plusquampeafekt is de Foafagaungenheit. Des is in da Gramatik a Foam de eigentli aus'n Lodainischn kimd und des in de geamanischn Schbroch uaschbringli iwahaupt ned gem hod. Eascht schbeda hod ma des konschdruiad, wai ma a so fü faschidane Tempora hom Woit wias Lodainische. In de boarischn Dialekt wiads Plusquampeafekt owa oiwai nu so guad wia goa ned fawent, obwoi mas grundsezli schau a im Dialekt konschdruian kant.

S'Plusquampeafekt im Boarischn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nochdems im Boarischn koan Impeafekt gibt, dea is nemli im 15. Joahundat ausgschdoam (Schau unta faschwundena Impeafekt), muas ma im Dialekt as Plusquampeafekt mim Peafekt büdn. Des hoast, dass ma daun a dopids Peafekt mocha muas, noch foigendn Musda:

hom oda 'sei konjugiad + Partizip Peafekt fum Hauptveab + Partizip Peafekt fu hom oda 'sei

Zan Baischbü:

Wiar a gesdan hoam kema is, is des Essn schau iwa a Schdund am Disch gschdaundn gwen.
Befoa si foat gaunga is, hods nu amoi nochgschaud, obs in Ofn e odrad ghobt hod.
Agrat wias in Dochschdui feati baud ghobt haum, hods ins renga augfaungt.
Es hod ins renga augfaungd ghobt nu befoas in Dochschdui feati mocha kina haum.

As Hüfszeidwoat 'sei hed zwoa ois oane fu de wenign Ausnam do a Impeafekt (I woa, du woast, ...), drozdem gibts a Plusquampeafekt mid'n Impeafekt fu 'sei + Partizip Peafekt im Boarischn iwahaupt ned (I woa gwen, du woast gfoan, etc.). Des widaschbricht komplet jeda Logik fu deara Schbroch.

Altanativn Peafekt[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Soichane Plusquampeafekt-Konschdrukzionen glingan im Dialekt oiwai a weng hoiprig und eigentli braucht ma de a goa ned, wais im Dialekt fu da Gramatik hea sowiso koa zwingade Zeidnfoign (consecutio temporae) gibt. Mau kau des ois genau so in da noamaln Fagaungenheit song und es woas drozdem a jeda wias gmoand is. Zan Baischü:

Wiar a gesdan hoam kema is, is des Essn schau iwa a Schdund am Disch gschdaundn.
Befoa si foat gaunga is, hods nu amoi nochgschaud, obs in Ofn e odrad hod.
Agrat wias in Dochschdui feati ghobt haum, hods ins renga augfaungt.
Es hod grod ins renga augfaungd befoas iwahaupt min Dochschdui feati woan han.

Altanativn Presens[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De boarischn Dialekt meng owa a de Fagaungenheit ned bsondas und desweng kauns duachaus fiakema, das gschdaundane Dialektschbrecha soichane Frasn glai komplet in de Gengwoat transfoamian und hoid dazua song, ob des gesdan woa, oda foarigs Joa, oda grod eascht.

Gesdan wiara hoam kimd, schdeds Essn schau iwa a Schdund am Disch.
Wia d'Res gesdan foat ged, schauds nu amoi noch, ob da Ofn e odrad is.
Agrat wia da Dochschdui gesdan feati is, faungts ins renga au.
Da Dochschdui is nu goa ned feati, do rengds ois wia.

S'Plusquampeafekt auf Hochdeitsch[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Auf Hochdeitsch wiad as Plusquampeafekt mid'n Impeafekt fu hom oda 'sei büt und am Partizip Peafekt dazua. Des schaud daun aso aus:

  • er war gewesen
  • 'sie hatte gesagt
  • wir hatten gestanden
  • 'sie waren geschwommen
  • 'sie hatten ihn nicht ernst genommen gehabt

As Plusquampeafekt is owa a im Hochdeitschn de Zeidfoam de am wenigsdn fawent wiad und fü Leit kinans goa ned richdig büdn. In Süddeitschlaund, Estareich und da Schweizwiads oft ned amoi in gschriwane hochdeitsche Text fawent, obwois noch da ofizieln Gramatik hiighearad. De Leit im owadeitsch Schbrochraum meng de Foafagaungenheit oafoch ned und seng a ned ai, fia wos de guad sei soid. In noaddeitsche Regionen gibts auf da aundan Sait dailwais sogoa a richdige Plusquampeafekt-Inflazion und de Leit doatn fawendns sogoa in Situazionen wos noch da schdandardschbrochlichn Gramatik goa ned hiighead. Baischbü:

Warst du denn schon mal in Italien gewesen?
Ja, voriges Jahr hatten wir dort ne tolle Zeit gehabt.