Agri Decumates

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Östareichisch gschriem worn.
Untam Kaisa Augusdus woa d Grenz fum Remische Reich da Rhein und d Donau, dazwischn woa des südwestliche Zipfi fu de Agri Decumates
A rekonsdruida Wochduam, so wiara am Limes gschdaundn is
Ois Schuz fum Dekumatnlaund haum d Röma in retischn und in owageamanischn Limes baud
Rest fum Kastel Sablonetum am retischn Limes bai Ellingen in Mitlfraunkn
Noch 259 han d Alemannen in de Region aidrunga und haum si do niada lossn

Agri Decumates (Zenalaund), dt.: Dekumatland, woa de römische Bezaichnung fia de Gegend zwischn Rhein und Donau und auf da entan Seitn fun Limes, de im easchdn Joahundat noch Grisdus Tei fum Römischn Reich woan is und ob n Joa 259 fu Alemannen bsezt woan is. De Röma haum de Region und de oide Limes-Grenz neama zruk earowan kina, obwoi de Donau und da Rhein nu bis ins 5. Joahundat d Grenz fum Römischn Reich woa.

Da Naum[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Naum agri decumates, dea auf Deitsch a maunchmoi mid Dekumatnlaund iwasezt wied, is neta in oan hisdoarischn Beleg iwalifat, nemli im Tacitus seim Buach "Germania". Fu deitsche Wissnschoftla is efda de Bedeitung "Zehentlaund" foagschlong woan, oiso a obhengigs Gebid wos jeds Joa a Zentl fu da Eantn ois Tribut olifan muas. [1] Englische Wissnschoftla glaum, das da Naum owa eha fum keltischn Woat decametos hea kimt und fia 10 keltische Schdem schded, de wo doatn glebt hedn. A aundane Daklearung warad, das si des Woat auf an Oat oda a Schdod beziagt, den ma heit neama kenan und dea Decuma oda Decumum ghoassn hod. Soichane Woatbüdungen fu am Oatsnaum + ates fia a Region han nemli a wo aundas zan findn. [2]

Zeid fum Augustus[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Untam Kaisa Augustus (27 foa - 14 noch Grisdus) hod si s römische Reich bis an de Donau und in Rhein ausbroat. Im Joa 15 foa Grisdus haum de Röma Rezien (Raetia) augrifn und unta eana Heaschoft brocht. Damid haum de remischnLegionen a strategisch guad fataidigboare Grenz entlaung fu de zwoa grosn Flis aufbaud. Da oanzige Nochdail woa, das da Weg fu de Legionsloga am Rhein zu denan an da owan Donau hoibwegs laung woa und oiwai iwa Augusta Raurica (s heitige Basl in da Schwaiz) gfiad hod.

Zu deara Zeid haum in da Region zwischn Deana und Rhein de geamanischn Suebi glebt, de owa im Joa 9 foa Grisdus noch Boiohaemum (s heitige Bemen in da Tschechai) ozong han. Dano han keltische Leit aus Galien in de Gegend zong, obwoi s doat aussahoib fum Römischn Reich woan. Da Tacitus schreibt dazua:

Non numeraverim inter Germaniae populos, quamquam trans Rhenum Danuviumque consederint, eos qui decumates agros exercent: levissimus quisque Gallorum et inopia audax dubiae possessionis solum occupavere; mox limite acto promotisque praesidiis sinus imperii et pars provinciae habentur.
I dad ned zu de Föka fu Geamanien dazua zön, obwoi s zwischn Rhein und Deana wonan, de wöchan de si in de Agri Decumates umadum draim: Laichtsinige Galia und frech woan duach Not, haum si in den zwaifihoftn Bsiz nidalossn. Boid drauf is a Limes baud woan und de Gegend zu ana Ausbuchtung fum Reich dakleat woan und zu am Tei fu da Brovinz gmocht woan. (Tacitus, Germania, 29,3)

Bau fum Limes[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Untam Kaisa Vespasian (69 -79 noch Grisdus) haum de Röma de Gegend milidearisch bsezt und damid d Grundlog fia a römische Bsidlung und in Bau fum Limes glegt. Untam Kaisa Domitian (81 - 96), im Su fum Vespasian, han duach de Agri Decumates a neiche Schdrossn baud woan, de a schnöle Fabindung zwischn Argentoratum (Schdrassbuag), Mogontiacum (Mainz) und Augusta Vindelicorum (Augschbuag) dameglicht hod. De Schdrossn is schau ob n Joa 74 fu da Legio VIII Augusta baud woan. Im Joa 83 hod da Domitian a an grossn Griag geng de geamanischn Chatti gfiad, de wo auf da östlichn Rheinseitn glebt haum, gengiwa fu Mogontiacum (Mainz). Do woa unta aundam de Legio I Adiutrix dabai und noch eafoigreichn End fu dem Födzug, wo de Röma woaschainli bis ins heitige Hessn fiagschdessn han, haums mim Bau fum Limes zwischn Deana und Rhein augfaunga.

Römische Zeid[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Nochdem de Röma duachn Limes de Grenz gsichat haum, han in deara Gegend römische Sidlungen baud woan, wia Sumolecenna (Rottenburg am Neckar), Civitas Aurelia Aquensis (Baden-Baden), Lopodunum (Ladenburg) and Arae Flaviae (Rottweil ). Es san a grosse Bauanhef fian Aunbau fum Woaz auglegt woan, de villae rusticae, de foa oim a Essn fia s Milidea broduziad haum. Bekaunt san a römische Bostschdazionen an de neichn Schdrossn und natiali an Haufn Kastel und Wochdiam entlaung fum Limes. A Tei fu deara Region is zu da Brovinz Raetia dazua kema, noch dea ma a den Grenzobschnid retischn Limes nend und da aundane gressane Tei zu zua Brovinz Germania Superior kema.

De Gegend zwischn Deana und Rhein hod zwoa Joahundat laung recht floariad. Im Joa 185/186 hod s owa a Revoitn gem, de si geng de Presenz fu remischnMilidea in Argentoratum (Schdrassbuag) gricht hod.

D Befökarung fu de Agri Decumates woa zu deara Zeid a keltisch-galische. Leit fu mearane galische Schdem haum si doat famischt und es hod natiali a römische Sidla gem und Leit aus ole Brovinzn fum remischn Reich, de duachs Milidea oda in Haundl in de Gegend kema san. Fu de Markomanengriag (166-182) in Noricum und Raetia woa de Gegend ned wiakli bedrofn, es is owa zweng dem a neiche Legion in de Gegend falogat woan, de Legio III Italica, de an da Donau a neichs Legionslog in Castra Regina baud hod, s heitige Rengschbuag.

Alemanen[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Das de ruign Zeidn boid foabai san, hod si zan easchdn Mo im Joa 233 zoagt, wo de Alamanni aigfoin san und de Region fawüst haum. Im Joa 259 haum de Alemanen wida in Limes duachbrocha und haum si desmoi sogoa in de Agri Decumates niada lossn. S römische Milidea hod in Limes aufgem. De Alemanen han owa zu mindest aus de aungrenzendn Gegendn südlich fu da Deana und westlich fum Rhein zruk drim wean kina. Said da Zeid fum Kaisa Gallienus (259-260), in dea da gaunze Westn fum Römischn Reich im Wüawi woa, san de Agri Decumates neama Tei fum Römischn Reich gwen. Es hod zwoa untam Kaisa Aurelian (270-275) nu amoi an gachn milidearischn Foaschdos bis zan oidn Limes gem, owa auf Daua woa de Gegend fia de Röma faloan und is ob daun neama zruk earowat woan.

Untam Kaisa Probus (282) haum de Röma de Region endgültig aufgem und seid dem woa s fu de Alemanen besidlt, eigentli kau ma sogoa song bis heit. De Alemanen haum si schbeda nu mea in Sidn ausbroat, bis an dn Bodnse und in d heitige Schwaiz. D remischnSidla san owa ned ole auf oan Schlog wega, sondan mitn unta de Alemanen hod s nu waida römische Sidlungen gem, de in de Agri Decumates bis ins 5. Joahundat duach Beleg belegt wean kinan.

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]