Gaswerk Favoritn

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Weanarisch gschriem worn.

Des Gaswerk Favoriten woa'r a von dera Imperial Continental Gas Association errichtet's Weak zua'r Eazeugung von Gas aus Koi'n. Es woa'r im 10. Weana Beziak Favoritn in da Sonnwendgåss'n 14. Heitz'tågs is aun dera Adress de Hauptfeuerwache Favoritn.

G'schicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Seit'n Joahr 1842 håt de in London 1824 gründe'te Imperial Continental Gas Association (ICGA) in Wean Gasweak' auf Koi'nbasis. Des Gas woa daumois nua zua Beleichtung von de Stråß'n und de öffentlich'n Gebäude vuag'sehg' n. Des easchte klaane Gasweak von da ICGA in der Sonnwendgasse woa füa de Beleichtung von de Eis'nbauhnaulåg'n glei daneb'n und håt den Nauman „Belvedere“ g'håbt. Nåch da Beziaksgründung von Favoritn håt de Beziaksvawoitung an Vatråg üwa'n Ausbau von da Gasvasuagung ohg'schloss'n. Im Joahr 1875 san drum de Aulåg'n vagressat, Reahrl'n valegt und Stråßnlateaan aufg'stöit wua'n. De Stådt Wean håt füa'n Betrieb von jeda'r anzalnen Latean zoih'n miass'n. Daumois håt's „halbnächtige“, de wo bis Mittanåcht brennt hau'm und „ganznächtige“ bis in da Fruah brennate Lateanan geb'n. Z#wegen dera Unzuvalässichkeit von da Gasbeliefarung håt de Gemeinde Wean den Vatråg mit da ICGA aufkündicht und den Betrieb söwa üwanumma.[1]

Aum Aufaung håt's vüile Protest' von de Leut geb'n, de wo in da Näch'n g'waunt hau'm. Zwoa håt des Weak an preisgünstich'n Koks zum Haz'n g'liefat, owa de Geruchsbelästichung woa leida ziemli heftich.[2]

Nåch da Gründung vom Gasweak in Simmering, des wo gaunz Wean vasuagt håt – daumois woa des es greßte von da gaunz'n Wöit – im Joahr 1899 is des Gasweak Favoritn ohdraht wua'n. Da Bau is vafoi'n und seit 1909 is füa de Hauptfeuerwache Favoritn umbaut wua'n.

Da Bau[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Rundbau håt a Hech'n von 20 m und an Duachmessa von 16 m (z'saumman mit an stumpf'n Kegeldåch) g'håbt. De Fassad håt vaschiedane Fenstafuaman zagt, de wo da daumålich'n Bauhnhofsarchitektur entsproch'n hau'm. In dem Tuam drinnan woa da eigentliche Gasometa.[3] De Baut'n, wo des Gas eazeigt wua'n is, san in aniche Neb'nbaut'n untabråcht g'wes'n. 1875 håt de ICGA an greßa'n Gasometa baut und den oid'n klanan ohg'riss'n. Dea neiche Gasometa is bis zua'r Üwanauhm' duach de Feuaweah duat'n g'staund'n.[4]

A Zeichnung vom brennat'n Gasbehöita wäahrend da Weana Revoliteaun von 1848 zagt de Vedute[5] „Die Erstürmung des Gloggnitzer Bahnhofes bei Wien“.[6]

Literatua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Werner Schubert: Favoriten. Verlag Beziaksmuseum Favoritn, Wien 1992; S. 75.
  • Maria Kinz: Lebenswertes Favoriten, J&V Edition Wien, Wien 1992, ISBN 3-85058-083-0.
  • * Walter Sturm: „…außer der Linie“ Favoriten am Wienerberg. Beiträge zur Topographie und Siedlungsgeschichte im Raum des heutigen Wiener Gemeindebezirks „Favoriten“. (= Favoritner Museumsblätter. Nr. 30). Museumsverein Favoriten, Wien 2004, OCLC 198301526.
  • Christine Klusacek, Kurt Stimmer: Favoriten – zwischen gestern und morgen, Mohl Verlag, Wien 2005, ISBN 3-901761-38-1.

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. Klusacek, Kurt Stimmer: Favoriten – zwischen gestern und morgen, S. 80–87.
  2. Kinz: Lebenswertes Favoriten, S. 90.
  3. schaug bei Gasbehälter
  4. Sturm: „…außer der Linie“ Favoriten am Wienerberg. S. 86.
  5. schaug bei Vedute
  6. Sturm: „…außer der Linie“ Favoriten am Wienerberg. S. 85.

Koordinaten: 48° 10′ 55″ N, 16° 22′ 41″ O