Nutza:Aferghes/Jiddische Schreibweis

Aus Wikipedia

Dawál d nidasaksischa Litratua von n 20. Jh. koa ununtabrochnna Furtsetzing vo da mittlnidadeitschn Litratua is, hom se a spezjella Autorna doudavõ inspirian loua. Aso hom a Schreiwa wej da Jan Naarding u da Klaas Kleine ira aingann "Varreimunga" oda Nouchdichtareia von n Vejchaepal von n Fuks Reintje - oda Reineke - gschoffn, insperiat duech d mittllnidadeitscha Fossung, wou 1498 z Libeck assakumma is.

D Literarischn Ambiziona u s Sprouchbawusstsaa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

As spezifisch litterarischa Hernemma von n modernna Nidasaksisch, in Gengsotz zen Schreim oun a literatischa Ambiziona, is af s Ejascht rár gweng. Fia d Idej, dass aa a Regionolsprouch litterarisch gnutzd wern kõ, is nu a Emanzipazionsschloḡ noutwende gweng. I de 50ga Jouana hom inn Kontext von n Nidasaksischn Batou a por Schreiba a Gschau vo irnane literarischn Ambizja gem. An weitann Emazipazionswurff houd s sida de 80gana gem, wej d litterarischn nidasaksischn Zeidschriftn wej d Drèentse Roet, d Grunneger Krödde u spáda d twèentischa De Nieje Tied mid da tradezionelln Schreiwarei brochn hom.

D Autorn han typischaweis af ira aingann Region vablim, wos midunta zen Asdruck kumma is inn Antstenga vo trennta festa Schreibweisn fia ajeda Region. Do gweng is dou wuhl a Mouß vo iwaregionoln (nidalendisch-deitschn) nidaseksischn Bawusstsaa, dass an reziprokn litterarischn Astausch gem houd. Aso han nou an Virblt von n Roet dej Zeidschriftn Krödde u d ostfrisischa Diesel valegt worn, un is aa vo 1958ge õ d Zeidschrift De Moespot (von ej De Moospot) wej a Organ von n Verbond veur Neersasse Dialektkringen assakummad worn. Da Vabunt dafosst d nidasaksischn Regiona Achterhoek, Sallaand, Oost-Veluwe u spáda aa Twente. A Schreiwa wej da Jan Poortman u da Gerard Vloedbeld hom a Románn vo plattdeitschn Autorn in irnan Dialekt iwatrong (respektiv s Drèentisch u s Tweantisch).

Quelle: https://nds-nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nedersaksische_literatuur_in_de_20e_ieuw&oldid=314130

Ergänzung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Es Plattdeitsch in: + Af Oltseksisch homma niad vill Textt; as Mittlnidadeitsch houd af s End vonn Mittlolta a Periodn vo gressana literarischa Aktivitet ghobt. Min Afkumma u Dafolg vo da nidalendischn u da neihouchdeitschn Standardsprouch i da frejmodernan Zeid is iwa johrhundat nimma vill gschrim woan af Nidadeitsch. In neinzeantn Johrhundat hod s zejascht bsundas z Deitschlond a Renessons gem. Gengwerte wird dou recht villalloa gschrim. Ret reglmásse kumma a Románna, a Nowelln, a Gschichtlsammlinga, a Gedichtsammlinga owa a Audioprodukziona oda AFnámma vonn gredtn Wort assa, i da oinnan Region mejra wej i da ondan. Mejra git s aa nu a literarischa Zirkln, a Zeitschriftn, a Preis, a Schreiwaportrejna af DVD u dagleichn.

Es Altsaksisch: + Afn Gstod vo da Nordsej zamst da modernnan Prowinz Groninga is a Oltfrisisch gredt worn. Es Oltseksisch is vawondt mid de iwatn westgermanischn Sprouchn, wej an Oltfrisischn, an Oltanglischn, an Oltwestnidafrenkischn (wou ma bessa unta n Nama Oltnidalendisch kennt u bsundas in Sidn vo d Nidalandn un in heiting Flándan gredt worn is), an Oltoustnidafrenkischn oda an Olthouchdeitschn, um dej wou s dou niad gejd. Dej Dialektt vo dena, dea wou ba da Groussn Velkawondarung af d Britischa Insl iwagsetzt han, hom se sida an 5. Jh. mid da Zeid gõnz ondas anwicklt.

Zwischa da altsaksischn Zeid: + Da Claus Schuppenhauer, da wou s Institut für niederdeutsche Sprache z Bremen õgfejat houd, hod gschrim: Es houd aso schej õgfongt mid da nidadeitschn Litratua [min Heiland] un is aso gách zen End kumma. Vo umma 1100 õ is am mejran schou gour nimma Nidadeitsch gschrim worn. D seksischn Edlleit han scheints awl stirka worn, dea Karolinga hom wejnga zen meldn ghobt. Da Nordn hod mejra u mejra d Politik o si grissn u se nou an nou da hejchann Kultua as n Sidn zougwendt - ner is s Nidadeitsch hem hintnunta gfolln.[1]

Min afkummadn Handl: + Dej 17 Woln u 24 Londrecht vo da Frisischn Freihát han aa af nidaseksich umgsetzt. Nemma dej Rechtstextt, wou klejnnana separata u vamischta Dokumentt u Brejff han, han kámm a Groninga Textt niad tradiat vo dera Zeid, wos doudadurch kumma is, dass i d Omtsstumma z Groninga nou long af Latein gschrim worn is, dawal d oafocha Leitn hiad hom schreim kinna.

Urspringle hod d: + wej aa heit s Nordnidadeitsch an standardisiratn Eifluß af s Plattdeitsch houd.

politische Sferna. Dou : + Nou an Schuppenhauer iwawejgt inn Mittlnidadeitschn as Sogn u niad dej Kunst: A richtiga Dichtung, howe gmoint, ebbs, wou se oins wos assinniat u d Nidaschrifd wej a Biltl vo da Welt vur d aingan Áng dascheint - aso a Ort Gschreib findt ma i da mittlnidadeitschn Zeid moast gor niad. Dou houd ols an festn Boḏn unta d Fejss. Noudenka hom s schou saa wolln, d Hansabirga, owa blouss niad iwamásse. Dej Welt, ming s denkt hom, is aso schou griawe gnou, iwanorrata Witz han weis u worhofte niad nejte.[1]

Toch ... verschienen: +

  • es Poem Flos unde Blankeflos vonn 15. Jh., a ret vakirzta Adapzion vonn altfranzesischn Román Floire et Blancheflor, iwa d Passiõ zwischn an hoidnischn Prinz un a kristlinga Sklawĩ. Af s selzeitinga Publikum mou s an Eidruk gmocht hom, wou s se gholtn houd i niad minda wej fimf Handschriftn.


Quelle: https://nds-nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nedersaksische_literetuur_t%C3%B6t_1900&oldid=317037

  1. 1,0 1,1 Nedderdüütsch Dichten - ehrgüstern, güstern un vundaag: Eenmaal verdwars dör uns' Literatuur (oaver-ezet in de Drèentse spelling)