Sauris

Aus Wikipedia
Zahre
Untersauris
Basisdatn
Stoot: Italien
Region: Friaul-Julisch Venetien
Provinz: Udine
Nama vu de Lait: Saurani
Eïnwohna: 416 (2015)
Bevejkarungsdichtn: 10 Eihwohna/km²
Fläch: 41 km²
Kooadinatn: 46° 28′ N, 12° 43′ O
Heïch: 1.212 m s.l.m.
Sunstige Datn
Postlaitzoi: 33020
Voawoi: 0433
ISTAT-Numma: 030107
Schutzpatron: Hl. Oswaïd

Sauris,[1] deitsch: De Zahre is a Gmoa mid 416 Eïnwohna (2015) in da Provinz Udine in de Karnischn Aïpn z'Owaitalien. As Gmoahaus is in da Fraktion Dörf/Unterzahre (Sauris di Sotto). 'S is de heïchste Gmoa z'Friaul-Julisch Venetien und a boarische Schprauchinsl.

Eadkund[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Zahre bschdeïht aingtlich aus zwoa Deafa, nämlich Dörf (deitsch: Unterzahre, ital.: Sauris di Sotto, af 1.212 m s.l.m) und Plotsn (deitsch: Oberzahre, ital.: Sauris di Sopra, af 1.390 m s.l.m) und aus de Fraktiona Lateis, La Maina e Velt (ital.: Field). De Deafa hom midananda 416 Eïwohna (am 31. Dez. 2015). Oi zwoa Oatsdoi vo dera Gmoa, wos die heichste im Friaul is, san sauwa pflegt und revitalisiat.

Zahre is aa oane vu de boarischn Schprauchinsln im Noadostn vu Italien und ligt af 1.200 bis 1.400 m im Noadwestn vu da Lumieischlucht (ital.: Torrente Lumiei) bai Ampezzo, da Haaptzoufoat nauch Zahre. Vu Westn ausm Piavatoi/Cadore kummt ma iwa d'„Sella Ciampigotto“ (1.797 m) nauch Zahre.

De wichtigstn Güpfen um Zahre und saine Fraktiona san da Col Gentile (2.075 m), da Monte Tarondon (2.019 m), da Monte Pieltinis (2.027 m), da Crodon di Tiarfin (2.413 m), da Monte Bìvera (2.474 m), da Monte Zauf (2.245 m) und da Monte Tinisa (2.080 m).

D'Nachbagmoana san; Ampezzo (dt.: Petsch), Forni di Sopra, Forni di Sotto, Ovara, Prato Carnico und Vigo di Cadore (BL).

Gschicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Wenn ma nauch de naian Eakenntniss in da Linguistik und nach da Regionaïschprach geïht, is Zahre, waï aa d'Schprauchinsl z'Plodn umara in da Middn 13. Joahundat aus'm Houchpustatoi und/oda im Lesachtoi, wos dro oogrenzt, besiedlt woan.

Gwöün iwa d'easchte Bsiedlung gibts fast koane mea, waï a Brand in da Middn vum 18. Joahundat as Pfoaachiv, wos angeblich volla Dokument woa, komplett zaschtöät haud.

In am Dokument, wos no ausm 12. Joahundat schtammt, schraibt ma scho vu da „Contratta de Sauris“ - gmoant is wahschainlich as haindige Untazahre/Sauris di Sotto. Drum geïht ma aa davu aus, dass Sauris aïs Oatsnama schu voa da deitschn Eïwandarung gem haud. Da deitsche Oatsname laidt se wahschainlich aa vum romanischn Nama oo.

Iwa Joahundat hom d'Lait in deam extrem isoliat glengna Doaf a oams Lem aïs Beagbauan und teiweis aïs Wandahändla gfiat.

In da Zait vum Faschismus (1922 bis 1943) san deitsche Traditiona und aa de deitsche Schprauch ned blauß in da Effntlichkait sundan aa im Privatn vabotn und untadruckt woan. Da Mussolini und da italienische Nationalismus hom in de deitschn Schprauchinsln, waï aa z'Sidtiroi, a rücksichtlose Italianisiarungspolitik betriem.

Im Doaf hauds 1880 no 800 und 1980 no rund 500 Eïwohna gem und haind lem an de 600 Lait doatn. 1947 is da Schtausee vu Zahre baut und aso aa da Zougang nauch Owazahre vaaifacht woan. Da Zougang vu Westn nach Zahre is aa haind no gschait schwaa und im Winta iwa Monat ned möglich.

Haind gibts enge Kontak zu de andan deitschn Schprauchinsln, bsundas zu Plodn, wos am nächstn ligt und zu Tischlbong, owa aa zu Lusean, wos waita im Westn ligt, zu de Siem Gmoana midm Haaptoat Asiago und zu de Draizea Gmoana.

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. In da Oatsmundât, wead da Nama „de Zahre“ imma mid'm Aatickl benuzt, vagleich dês Söibstpoaträ@1@2Vorlage:Toter Link/www.cuf-ancun.it (Seite nicht mehr abrufbar; Suche in Webarchiven) aaf Zahrar (untam italienischn Text)