Vandana Shiva

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Hausrukfiatlarisch gschriem worn.
d'Vandana Shiva bai ana Dischgriararai aufn Efangelischn Kiatdog 2007 in Köln
Video-Statement (2014)

Vandana Shiva (* 5dn Novemba 1952 in Dehradun, Indien) is a indische Umwödschizarin, Biagarechtlarin und Feminisdin. Se hod im 1993ga Joa in altanatifn Noböbrais gwunga, wais fiar a sauwane Natua kembfd und s'Dema fum Umwödschuz recht eafoigreich unta d'Leit brocht hod und dabai oiwai an bsondan Blikwünki auf de schbeziele Situazion fu de Waiwalaid ghobt hod und aso an Feminismus mid da Ekologi fabindn kina hod.

Se is im Noadn fu Indien, im Bundesschdod Uttarakhand ned waid fum Himalaya auf d'Wöd kema. D'Ötan fu ia woan zeascht oi zwoa Beaumte, d'Muada ois Leararin und da Fota bain Milidea, haum owa schbeda eanare Bosdn aufgem und han Bauan woan. Aso hod de Vadana Shiva schau ois Kind s'Lem am Laund und mid da Natua kena gleand, owa drozdem a a Büdung noch westlichn Schdandad midgriagt. In deara Zeid hod si in Indien a fü dau in da Laundwiatschoft, ois is modeanisiad woan und neiche Föda und Plantaschn han auglegt woan und so hod domois schau midgriagt, wia oag si ois faendat waun mid fü Dechnik und Kemi in d'Umwöd aigriffa wiad und de uaschbringlichn Foamen fu da Laundwiatschoft faschwindn.

Schbeda hods daun Fisik schdudiad und zwoa ned neta in Indien sondan unta aundam a in Kanada. Dano heds guade Schausn auf a wissnschoftliche Kariea und an guadn Bosdn in de USA ghobt. Se is owa zruk noch Indien gaunga und hod im Kuaschdoi fu iara Muada a Laboa aigricht, wos mid laundwiatschoftliche Foaschungen de oahoamischn Bauanlaid ghoifn hod bessa zan wiatschoftn und zwoa aso, dass ned oiwai neiche Föda schwentn miassn und aso da Woid oiwai weniga wiad. In de 70ga Joa hod si si daun a bai da easchdn indischn Umwödschuzbewegung, in Chipko Movement aungaschiad. Des is a Fareinigung fu Waiwalaid de si recht fian Schuz fum Woid aigsezt haum. De Waibsbüda haum Akzionen gmocht, wia dass Bam umoamd haum und si doat auket kaum, damid de Bam ned umgschnin wean. Des hod natiali fia Wüawi gsoagt und woa gauns wos neichs, owa se haums gschoft, das de Regiarung an Kredit heagem hod, damid da doatige Gmoawoid dahoidn wean kina hod. D'Vandana Shiva hod foa oim duach ia Wissn iwa intanazionale Wiatschoftsoaganisazionen und schdotliche Schdön höfn kina, wo natiali de doating Bairinen ned fü driwa gwust haum und desweng foahea oft iwan Disch zong woan san.

Se söwa hod de Eafoarungen aus deara Zeid schbeda zu ana aiganen Filosofi fum Ökofeminismus ausbaud, bai dems foa oim ums Dahoidn fu da Biodiveasidet ged und geng de Obhengigkaid fu Sodguadfiamen, de Göd mid patentiade Saumen fadeana woin. Oane fu earane Aussong dazua is:

"D'Waiwalaid han fu da indusdrieln Revoluzion auf eana Roin ois Lifarantn fu menschlichn und natialichn Romatrial reduziad woan."

Nem iare aiganen sozialn Brojekt is d'Vandana Shiva heit a nu Berotarin fu da Wödeanearungsoaganisazion (Food and Agriculture Organization) fu da UNO. Im 1982ga Joa hods a aigane Foaschungsschdifdung grindd, de Research Foundation for Science, Technology and Ecology hoast. Daduach is oane fu de bekauntasdn intanazionaln Globalisiarungskritika woan und kembfd heit foa oim dageng, das grosse intanazionale Konzean d'indische Laundwiatschoft oiwai meara kontrolian und de Bauan obhengig mochan. Se moand a, das Bauan de si fia des aisezn, eigentli in Gaist fum Mahatma Gandhi waida draung, dea a geng d'Obhengigkaid und d'Ausbaitung fu de oaman Leit am Laund kembfd hod. Da oide Slogan "Quit India", dea fria gengan englischn Kolonialismus gricht woa, waid heit iwadrong auf de grossn intanazionaln Fiamen, de si in Indien broad mochan, wia zan Baischbü Cargill oda Ricetec. Im Bezug auf soichane Agrokonzean hods amoi gsogt:

"Maunche westliche Fiamen earina mi an an Dokda, dea an Kaisaschnid mocht und daun aso duad wia waun a s'Kind a nu gmocht hed."

D'Vandana Shiva is heit Mitglid fum Club of Rome und fum Exekutifkomite fum World Future Council. Gemainsaum mim Jerry Mander, mim Edward Goldsmitz, mim Jeremy Rifkin und mim Ralf Nader is heit Foasizade fum International Forum on Globalization.

Brais[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • 1993 hods in altaniatifn Noböbrais griagt (Right Livelihood Award)
  • In Global 500 Award fum Entwiklungsprogram UNEP fu de Faaintn Nazionen
  • Fum Time-Magazin is zu oane fu de fünf Hödn fia a greans Joahundat gwöd woan (Hero for the Green Century).
  • Aussadem hods in Blue-Planet-Award 2007 fu da Bealina Schdifdung ethecon griagt.

Biacha fu ia auf Hochdeitsch[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • ... schließlich ist es unser Leben. Verlag Die Werkstatt, 1993, ISBN 3-89533-122-8
  • Ökofeminismus. 1995 mid da Maria Mies, ISBN 3-85869-122-4
  • Biodiversität - Plädoyer für eine nachhaltige Entwicklung. Paul Haupt, Bern 2001, ISBN 3-258-06345-1
  • Biopiraterie. Kolonialismus des 21. Jahrhunderts. Unrast Verlag, Münster 2002, ISBN 3-89771-416-7
  • Geraubte Ernte - Biodiversität und Ernährungspolitik. Rotpunktverlag, Zürich 2004, ISBN 3-85869-284-0
  • Erd-Demokratie - Alternativen zur neoliberalen Globalisierung. Rotpunktverlag, Zürch, 2006, ISBN 3-85869-327-8

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Vandana Shiva – Oibum mit Buidl, Videos und Audiodateien