Blind Lemon Jefferson
Der Artikl is im Dialekt Sidtiroularisch gschriem worn. |
Blind Lemon Jefferson (* in September 1893 in Texas; † Ende Dezember 1929 in Chicago) isch in die 1920er a bekånnter Blues-Sänger und -Gitarrischt g'wejsn und isch mitn Aukemmen vo dr Plåttninduschtrie dr easchte kommerziell erfolgreiche männliche Blueser g'wortn. Er werd ållgemein als "Våter von Texas-Blues" ûngsechn, a ländlicher Blues-Schtil, dear bis in die 1980er aui a recht hoache Popularität - zumindescht in Nordamerika - khåb håt.
Friehe Joar
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]Wia bå vuie Afroamerikaner dôzumål håt man long net g'wisst, wenn ear iatz tôtsåch geporn isch. Mejglich sein u.Å. 1893, 1894 und 1897. Ear selber håt behaupet, dass 'r in Herbescht 1894 geporn isch. Nuiere Nôchforschungen sein iatz ober dr Meinung, dass ear schun in Setember 1893 af die Welt kemmen isch. Es isch ålm asou getûn g'wortn, als ob 'r ålm schun plind g'wejsn waret, muaß ober net sein, weil ear Prilln khåb håt, schian schreibm håt gekennt und sogôr amål g'rangglt håt. Ûng'hejft zu Singen und mit dr Khitarr zu spieln håt 'r af Kirchen-Feschtlen. Solche geistliche Liadr håt er spât'r in die 20er Joar nåcher aa aug'nummen, und des sein guate und friehe Beispuie fir die Musig-Gåtting Gospel blues, dej hait wieder aktueller isch.
1912 isch ear, wia vuie Texaner aus dear Gejgng, nôch Dallas, der greaschtn Stådt in Land, gezochn, wo ear ålm weiter mit d'r Khitarr gspielt håt. Zemm håt er sich nåcher mit'n Leadbelly, an gånz berühmten Volksmusikånt (dejn sogôr die Gruppm Nirvana gecovert håt) zsåmm getûn. Nåchdem s Duo eppa awia bekånnt g'wortn isch, isch ear iberåll awia in die Sidstoutn ummerkemmen. Meischtens håt er an Leahrbua als Håndlånger mitkhåb, drunter aa in T-Bone Walker, dear sich an oagnen Artikl verdiant håt.
Berühmtheit und spâte Zwanzinger
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]Die Schållplåttnfirma Paramount Records håt 1925 die Idee khåb, afroamerikanische Sänger und Musikåntn auzunemmen, nåchdem des schun oamål guat geklåppet håt. In Dallas håt man in Jefferson augetriebm und ihm in Vorschlåg g'måcht, mit nôch Chicago zu kemmen, um seine Stickln auzunemmen. In Langes 1926 wårs nåcher so weit, und seine earschtn Plåttn sein glei schun in dr Hitparade g'låndet.
1929 håt er inzwischen hunderttausende Plåttn verkâft, d'rvûn håt er selber ober net vui gspiert, weil dåmåls die Plåttnfirmen fåscht ålls selber ingsacklt håbm. Ear håt sich ållerdings an Auto mit Schifféar leischtn gekennt und håt 1500$ afn Konto khåb, wås fir an Afroamerikaner - bsunders ausn Sidn - dåmåls gôr net denkbor g'wejsn isch. Insgesåmt håt er bis Auguscht 1929 79 Plåttn mit ålls zsåmm 94 Liader aug'nummen.
Gâcher Toad
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]Dr Lemon håt irgngwenn in Dezember 1929 in Chicago die Påtschn augstellt. Man woaß bis hait net genau, b'rum und wia ear gstorbm isch. Heggschtwåhrscheinlich håt ear sich die Nåcht v'rloffn und isch når in an Schneasturm drin d'rfrorn, oder ear håt an Infarkt khåb, oder peads zugleich. Ångeblich håt er als Toater nô die Finger afn Griffbrettl vo d'r Khitarr obm khåb. Man håt nen nôch Texas iberstellt und zem nåcher begrôbm. Man woaß leider nimmer in genauen Plåtz. Es isch ålls gånz åndrsch kemmen, wia ear suscht ålm gsungen håt („See That My Grave Is Kept Clean“, af siidboarisch: Schaug, dass mein Grôb ålm sauber isch).
Stil
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]Dr Blind Lemon Jefferson håt a gånz oagene Spielårt af dr Khitarr khåb, dej spâter typisch fir'n Texas-Blues werd. Ear wår oaner vo die earschtn, dear Takte lång lei oanzelne Soatn gezupft håt. Des hoaßt, ear isch so eppes wia an Erfinder vo Gitarrensolo, asou wia mans bsunders aus d'r Rockmusig kennt. Seine Blues-Stickln håbm in Gegnsåtz zu åndere, spâtre Gitarrischtn ålm an jazzigen, hupfetn Schwung khåb, dear afn Ragtime und friehn Jazz z'rugg geaht (Betonung ålm af die "Und"-Zählzeiten: oans-UND-zwoa-UND).
Liadln
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]In seine Lieder isch es oft um tiggische Weiber, ums Lebm in Årmuat und ums Pegln gången. Zachere, finschtrere Såchn iber dej ear gsungen håt, sein der Toad, es Saufete und es Lebm in die Fåcknviertl. Gånz bekånnte Weisn vo ihm, dej haitzutôg nô gearn augspielt werdn, sein u.å.:
- Black Snake Moan (1926)
- Matchbox Blues (1927), seit 2010 in dr Blues Hall of Fame, wår Vorlåge firs Liad Matchbox vo die Beatles
- See That My Grave Is Kept Clean (1927), gecovert vo Bob Dylan, B.B. King u.v.å.
Im Netz
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]- Es oanzige Bildl vo ihm
- See That My Grave Is Kept Clean
- Matchbox Blues
- A Sommlung vo Liadertexte und gleichzeitig a Diskografie