Wiama

Aus Wikipedia
Pfeadehoarwiama (Paragordius tricuspidatus) aus Sidfrankreich

Ois Wiama (dt.: Würmer (Oazoih: Wuam) wean gonz vaschiedane wirwelose Viecha zammagfosst. Se sanse owa nua äissale ähnli, wei s olle an schlauchfeaming, longgstreggdn Keapabau hom.

Uaspringli san in da Zoologie olle wuamfeaming Viecha afgrund iahra aißan Meakmoi in da Klass vo de Wiama (Vermes) zammgfosst worn (so zum Beispui vom Carl vo Linné). Wei de vuin vaschiedna wuamfeaming Viechaoartn oft nua recht weit entfeant midanonda vawondt san und a komplett vaschiedne Anatomie und Morphologie hom, is de Idää wieda afgem woarn. Aa de Gengiwastejung vo „Hähan Wiaman“ (Annelida) und „Niedan Wiaman“ (Aschelminthes und Plathelminthes) is heit voistendi iwahoit. Trotzdem san olle de Viecha anonda aißali so ähnli, doss in da Umgangssproch da Begriff Wuam imma no so vawendt wead.

Meakmoi[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

A Wuam isa a Viech mid an long gstrecktm, draarundn oda obgflochtn Keapabau. As Fain von Extremitetn wia Haxn oda Fuia sowia eana kriachade Bewegung san emfois typisch. Dena moastn Wiama fait außadem a fests innas oda aißas Skelett (Exoskelett). Oft wean de Viecha duach a Hydroskelett gstitzt, oiso a System mid Flissigkeit vo gfuidn Komman im Keapainnan.

Foischaweis wead da Begriff Wuam aa fia oanige Insektnlarvn vawendt, eppa fia de Larvn vom Ejkäfa oda fian Mejwuam, wo ra a Insekt is (mid Haxn, Fuian und an Kitinpanza).

Im Middloita san oft no an Haffa ondane „kriachade Viecha“ Wiama gnennd worn (schaug aa: Lindwuam).

Systematik[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Olle Wiama ghean zu de wirbelosn Viecha (Evertebrata). Bis af de Oachlwiama zejns za de Uamundviecha (Protostomia). Wiama gibts ind de foigadn Stämm vo Viechan:

Rengwiama soang fia de Duachliftung vom Bodn

De Rengwiama ghean zu de Ringlwiama.

Im Stomm vo de Gliedafiaßla, zu dena aa Insektn, Spinnaviecha und Krebsviecha ghean, findn se de Zungawiama (Pentastomida), de zu de Krebsviecha (Crustacea) ghean, ois wuamoatige Veatreta.

Wissnschoftla, wo se mid oam oda meahran vo de om gnenntn Vilechstämm befossn, wean aa heit no Helminthologn (iwasetzt etwa „Wuamkundla“) gnennt.

Bedeitung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Es gibt parasiteare Wiama, wo aa en Mensch krank macha kina, wia beispuisweis Bondwiama, Fodnwiama und Saugwiama. Fian Menschn recht nitzle is dageng da Rengwuam, wo d Qualitet vom Bodn vabessan duad.

Aa ban Owbau vo organischn Stoffn san Wiama nitzle. Dazua san a Noarung fia fleischfressade Viecham, wia Vegl, Fiisch und Spoviecha.

Literatua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Karl Enigk: Geschichte der Helminthologie im deutschsprachigen Raum. Stuttgart und New York 1986.

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Würmer – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien