Buidhauarei

Aus Wikipedia
(Weidagloadt vo Bildhauerei)
Der Artikl is im Dialekt Südostobaboarisch gschriem worn.
Nanas vo da Niki de Saint-Phalle
"Das Blaue Haus" vom Otmar Hörl
"Turm" vo da Bettina Lüdicke
A Arbat vom Eduardo Chillida aus Beton
A "Reiterdenkmal" vom Nam June Paik
A Buidhaua arbat an ra Eisskuiptur

D' Buidhauarei (dt.: Bildhauerei) is oa Teil vo da buidndn Kunst. Dodamid san olle Kunstwerk gmoant, de wo dreidimensional san. Des hoasst, oiss wos koa g'moits Buidl auf am flachn Stickl Papia, Hoiz, Stoff oda Wand is.

Genaua gsogt ghern aa de Reliefs zu da Buidhauarei, weil de aa scho nimma ganz flach san und ned mid Pinsl und Farb, sondan mid de untnstehadn Methodn hergsteit wern. Zua zeitgnössischn Buidhauarei rechnt ma aa oft Installationen dazua, de se auf ganze Zimma oda Heisa dastreckn kennan.

A wichtiga Teil vo da Buidhauarei spuit se im effntlichn Raum o, grod wenns um Kunst am Bau, Brunna oda sowos geht.

Gschicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Buidhauarische Arbatn gebts scho seits Menschn gebt, ogfanga mit easchte Schnitzarbatn in Horn oda kuitische Stickln aus Stoa wia de Venus vo Willendoaf. Vo de oidn Egipta san uns teilweis gigantische Skuipturn dahoitn, in dem tipisch steifn, monumental simmetrischn Stil vo dera Zeit.

Bei de oidn Griechn werds dann scho a wengal lebendiga, vor oim im Hellenismus, wo se ollawei meara Draperien und dramatische Gestn an de Stoafigurn zoang. De Rema hom nacha recht vui vo de griechischn Sachn mehr oda weniga guat kopiert, wann aa de Etruska a recht intressante eigne buidhauarische Tradition ghabt ham.

Mit dem Christntum san dann de meistn Kinstla vo da Kirch zoid worn, und es san in Europa haffaweis Kirchn gschmickt worn mit Reliefs, Altäre und Heilignfigurn. Des is ganga vo da Romanik und da Gotik iba'n Barock und Rokkoko bis in de Neizeit. Spadestns in da Zeit vom Rodin ham se de Kinstla oba aa wieda mit andre Themen ausanandagsetzt, und dodamit an Weg zua modernan Kunst eigschlogn.

Neba dera westeiropeisch zentriertn Sicht muas ma aa dro erinnan, dass auf andre Kontinente genauso buidhauarische Arbatn entstandn san. De Ureinwohna vo Nord-, Mittl- und Südamerika ham ihr ganz eigne Stile ghabt, de se jetz no auf de zeitgenössische Kunst in dene Landa auswirkn. Genauso in Afrika, Asien, Australien, Neiseeland. Oft is sogar aso, dass se de eiropeischn Kinstla vo de Arbatn aus fremde Kuiturn inspiriern lossn.

Buidhauarei im boarischn Raum[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

S'gebt im boarischn Raum a reiche Tradition in da Buidhauarei. O'gfanga mit stoazeitliche Kuitfigurn wia de Venus vo Willndorf und de Venus vum Goignbeag, gehts iba de Veikawandarungszeid und de Remma eine bis ins Mittloita. Domois san dann de katholischn Kirchn ois Auftraggeba entscheidnd worn. Aus da Spätgotik kennt ma den Meista vo Seeon, der de Madonna vo Seeon gschaffn hod. Bsundas im Barock und im Rokkoko san im boarischn Raum rechte Meistawerk entstandn, und es gebt a Reih vo namhafte Buidhaua, wia de Briada Egid Quirin und Cosmas Damian Asam, da Vitus Kiniger oda da Johann Baptist Straub, de Wessobrunna Familien Feichtmayr, Zimmermann, Schmuzer, und wias olle hoassn.

In de Beagtäla hod se aussadem de Voikskunst stark behaupt. So findt ma ibaroi in d'Oipn a Tradition vo Hoizbuidhauarei. In de Hoizbuidhauaschuin vo Ammagau, Berchtsgon, Minga, Hoistod, Elbigenalp und im Grödnatoi griang heid no junge Leit des Handwerk beibrocht.

Matrial[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Im Lauf vo da Zeit san in da Buidhauarei de vaschiednstn Matrialien hergnumma worn.

Und in da zeitgnössischn Buidhauarei werd ja sowieso oiss hergnumma, gfundne Sachan, Schrott, Gwanda, Konsumartikln, oids Essn, wos ma se grad denga ko oda aa ned.

Bearbatungsmethodn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Grob ko ma zwischn da additivn und da subtraktivn B'arbatung untascheidn. Bei da additivn werd ebbs aufbaut, bei da subtraktivn werd vo am grossn Stickl Matrial weggnumma, bis des ibrig is, wo da Kinstla wui. Aa do guit, in da neimodernan Kunst is oiss meglich, je ausgfoina, desto erfoigreicha.

Additive Methodn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Klassisch

  • Modelliern
  • Drahn vo Ton
  • Giassn

Neiadings aa

  • Schweissn
  • Laminiern
  • Onepappn
  • Nahn oda Stricka
  • Schraubn oda Nogln
  • Sonstwia zsamahoitn
  • oda oafach aso aufanandaschlichtn

Subtraktive Methodn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Klassisch

  • Drechsln
  • Feiln
  • Meissln
  • Sagln
  • Schnitzn

Neiadings aa

  • Kettnsagln
  • Sandstrahln
  • am Weda aussetzn
  • Wossaschneidn