Jimmy Wales

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.
Da Jimmy Donal Wales, Gründa fu Wikipedia (2005)

Da Jimmy Donal Wales, Schbiznaum Jimbo (geboan im August 1966 in Huntsville in Alabama/USA), is a amearikanischa Intanet-Gscheftsmau, dea foa oim desweng berümt woan is, wai a s Wikipedia gründt und gros gmocht hod und a heit nu mosgeblich an deara Gschicht beteiligt is. Ea is a bai aundane Wiki-Projekde dabai, unta aundam a bai da unkomeazieln Wikimedia Foundation und bai da profit-oarientiatn Fiama Wikia Inc.

Familie[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In Jimbo Wales sei Fota hod a Graisslagscheft ghobt und sei Muada, de Doris, hod gemainsaum mid seina Grosmuata, da Erma, a kloane Priwatschui bedrim, de neta oa Klassnzima ghobt hod. Doat is a da Jimbo int Schui gaunga. De meara Zeid han neta fia Kinda in seina Schuischdufn gwen, wiaso a oiwai de ×ẕeaschde bis zua fiatn Klass bainaunda woa und schbeda daun de fünfde bis zua ochtn a. Priwat duad da Jimbo Wales heit gean sögin und ged gean aussi int Natua. Mid seina Frau Christine hod a a Dochda, de Kira. Arm

Sai Schuizeid[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Noch da ochtn Klass is a in de Randolph School gaunga, a Schui in Huntsville in Alabama, de oan fiat Uni foaberait. Ea söwa hod amoi dazöd, das de Schui fia sei Familie recht a daire Gschicht woa, owa Büdung woa eana wichdig. „Büdung is oiwai gauns wichtig gwen bai uns dahoam ... es wissz schau, so da tradizionele Weg, das ma si Wissn auneignet und fü leant und si damid a guade Basis fia s schbedare Lem schoft.“ Ea hod an Bachelor in Finanz fu da Auburn Uniweasitet und hod danoch a nu s Doktoarat aun da Uniweasitet fu Alabama augfaung, wos a a mid am Master-Diplom ogschlossn hod. Danoch hod a nu Finanz-Kuase an da Uniweasitet Indiana gmocht. Ea hod an de zwoa Unis a schau untaricht, dawai a doat sei Postgraduate-Schdudium gmocht hod. Sain Dokda hod a owa daun do nima featig gmocht.

Sai berufliche Kariea[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Chicago Option Associates und Bomis[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Fu 1994 bis ins Joa 2000 hod a ois Foaschungs-Schef bai Chicago Option Associates goawat, a Fiama, de mid Futures und Opzionen haundlt. Noch da Aussog fum Daniel Pink fum Wired-Magazin hod a in domois mid Schbekulazionen auf Zinsn und Dewisn gnuag Göd fadeant, das ea und sei Frau in Rest fu eanam Lem nix mea oawatn miassn hedn. In deara Zeid woara a bai da Gründung fu da Earotik-Suachmaschin Bomis dabai, de schbeda fü zua Finanziarung fum Wikipedia baidrong hod. Wos des Bomis genau woa, is a Soch, iwa de heit oft fü dischgriad wiad. Da Jimbo Wales söwa sogt, das des oafoch a Suachmaschin fia Mauna woa, de a earotische Sochan, enlich wia s Maxim-Magazin, mid Fotos fu knop auzogane Diandl, aubodn hod. Ea sogt a, das des koa Soft-Porno woa, sondan hoid Untahoitung fia Eawogsene.

Wikipedia und d Wikimedia Foundation[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Jimmy Wales (gauns links) bai da Open-Source-Konfarenz „Owning the Future“ in Nei Deli, Indien, am 24. August 2006

1999 hod a zum easchtn Moi de Ide ghobt, da ma a Online-Enziklopedi mocha kintad. Schbeda hod a am Schuanalistn amoi gsogt, das domois schau a Brobeweasion fia a Enziklopedi-Software entwükit ghobt hod, de owa nu waid z laungsaum woa.

Im Meaz 2000 hod a daun de Open-Content-, oiso mid fraien Inhoit ausgschdoite, Online-Enziklopedi Nupedia grindd, de am Aunfaung an Peer-Review, oiso a Begutochtung duach unobhengige ondare Leit dabai gobt hod. Dafia hod a in Larry Sanger ois sein Schef-Redaktea aungaschiad.

Im Jena 2001 hod da Larry Sanger öfentlich in Foaschlog gmocht, das ma a Enziklopedi mocha kintad, de auf da Wiki-Software basiad. Auf des aufi hod da Jimbo Wales daun de Wiki-Software auf an Server inschdaliad und in Larry Sanger augschoft, ea soid si um des gaunze küman, owa schau unta seina aigenen Aufsicht. Da Larry Sanga is daun aufn Naum Wikipedia kema und da Jimbo Wales hod si dawai de Wikipedia-Grundsez ausdocht und dafia gsoagt, das Inhoit aini kumt und a Intanet-basiate Community fu Leit, de do midmochan, entschded.

Am Aufaung woa des so docht, das des Wikipedia neta so a Expearimentia-Gschicht is, de des Nupedia-Projekt daun waida bringa soid. Nochdem owa glai fu Aufaung au s Wikipedia foi schö gwogsn is, is de Nupedia-Gschicht oiwai mea in Hintagrund grodn. In deara Zeid hod is a in Larry Sanger sei Bostn fu Bomis finanziad woan, wobai a sowoi fia s Nupedia-Projekt ois a fia de Wikipedia-Gschicht goawat hod. Im Februa 2002 hod daun Bomis gsogt, dass in Sanger sein Bostn nima lenga finanzian kinan und auf des aufi is da Larry Sanger aus ole zwoa Projekte ausgschding und da Jimbo Wales hod aloa waida gmocht.

Da Jimbo Wales hod schbeda amoi gsogt, das a domois so gfiacht hod, das Wandaln de gaunze Wikipedia-Seitn ruinian, das a Mitn in da Nocht aufgschdaundn is, nochschaun, ob e ois bast.

Im Soma 2003 hod da Jimbo Wales daun de Wikipedia Foundation grindd, a unkomeaziele Schdiftung mid Siz in Saint Petersburg in Florida, damid des Wikipedia-Projekt und seine nu neichan Oblega gföadat wean. 2004 hod a in am Intawiu gsogt, wos sei Wision bai dem Projekt woa: „Schdöz aich foa, jeda Mensch auf da gaunzn Wöd hed Zuagaung zum gaunzn Wissn fu da gaunzn Menschheit iwahaupst – des is des, wos mia doa woin.“

Wikia[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Im Joa 2004 hod da Jimbo Wales gemainsaum mid da Angela Beesley, zusezlich a nu de gewinnoarientiate Fiama Wikia Inc. grindd. Wikia is a Wiki Farm, des hoast a Saumlung fu fü faschidane Wikis zu gauns faschidane Demen, de ole auf oana Website ghosted wean. Oana fu de Services, de eam domois foagschwebt san, woa Wiki Search, a Suachmaschin, mid deara Google iwadrumpfn woit, wai Google seina Mainung noch fü z fü „Spam und unbrauchboan Schais“ broduziad.

Ea woit, das de Grundschdruktua und Suachmechanismen fu dem Wiki Search transparent sei soitadn. Ea hod sogoa gsogt: „Des is wos gauns Elementares. Grundsezliche Infoamazion iwa d Wöd soid neutral sei, und es soid an transparentn und a nochfoiziagboare Diskusion gem, wia des Gaunze z Schdaund kumt.“ Ausadem hod a gmoand: „I fadrau Google schau, owa des is wia mid am Politika, dem ma fadraut. I mechad drozdem, das de Diskusionen im Schdotrod öfentlich san. I wü drozdem a Transparenz hom, wia d Regiarung weakt, sogoa waun i da Peason fadrau, de grod im Aumt is.“

Aufdrid in de Medien und Earungen[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Jimmy Wales in Frankfurt am Main, Deitschlaund, bai ana Drepausn fu am Dokumentafüm iwa Wikipedia, den da deitsch-franzesische Feanse-Senda Arte drad hod. (2005)
Jimmy Wales 2014 on CeBIT Global Conferences, Wikipedia Zero

Da Jimbo Wales is 2005 zum Mitglid fum Berkman Center for Internet & Society auf da Rechtsfakultät fu da Harvard-Uniweasitet eanaunt woan. Am dritn Oktoba 2005 is a noch ana Pressemittailung a nu Mitglid fum Aufsichtsrod fu Socialtext woan, am Aunbita fu Wiki-Technologi fia d Wiatschoft. 2006 is a a nu Aufsichtsrod-Mitglid fu da unkomeazieln Oaganisazion Creative Commons woan, de si fia fraie Inhoite in de Medien und da Kunst aisezn und geng s schoafe Copyright kempfn.

Am ochtn Mai 2006 is a fum Time-Magazin in da Rubrik „Foascha und Denka“ ois oane fu de 100 wichtigstn Peasonen aufglist woan.

Am dritn Juni 2006 hod a an Eandokda fum Knox College griagt. Fu da Electronic-Frontier-Schdifdung hod an an Pionia-Prais griagt am dritn Mai 2006.

Da Jimbo Wales woa a bai da Charlie Rose aufn Feanse-Senda PBS am segstn Oktoba 2006 und is a zum „Boatdrega fum Joa 2006“ nominiad woan.

Am fiatn Nofemba 2006 is da Jimbo Wales a bai da Sendung „Wait Wait ... Don’t Tell Me!“ eawend woan, ana Gaudi-Quiz-Show auf National Public Radio. S Dema woa „Es muas schdima, I hobs auf Wikipedia glesn“. De drai Frong, de gschdöd woan san, woan fu dubiose Infoamazionen, des auf Wikipedia gfundn haum und san fu de Kandidatn ole foisch beauntwoat woan.

S Forbes-Magazin hod eam ois Numa zwöf in eanara easdn Listn fu de 25 wichtigstn Intanet-Prominentn aufglist.

Iwan Jimbo Wales woa am zwoatn Abrü 2007 a a Artikl im Time-Magazin, wo a zehn Frong beauntwoat hod, de fu Lesa an de Redakzion gschikt woan san. Ea is ois zwoata auf de Oat fum Time-Magazin intawiud woan, nochn Chris Rock. In dem Intawiu hod a de Schwechn fum Wikipedia aigschdondn, wobai a oiwai betont hod, wia wichtig und sinfoi des Projekt grundsezlich is.

Kontrowease Gschichtn iwan Jimmy Wales[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Bomis[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Wia om schau eawend, hod da Jimmy Wales am Aufaung fu seina Intanet-Kariea bai da Fiama Bomis goawat, de a in Start fu Wikipedia midfinanziad hod, und de Fiama hod unta aundam a earotische Fotos im Nez fadrim, wos natiali in de USA daun a hefdige Diskusion ausglesd hod. Ea söwa hod dabai oiwai betont, das des nix oags woa und koane Hardcore-Sochan oda so.

Sai aigene Biografi auf Wikipedia[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

A zwoate schoaf diskutiade Gschicht rund uman Jimbo Wales is, das a aunschainend am Wikipedia-Artikl iwa eam söwa umadum gweakt hod. A Soch, de noch de Wikipedia-Richtlinien eigentlich gauns schwoaf fauatailt wiad. Dabai is foa oim um de Peason Larry Sanger und sei Roin bai da Gründung fum Wikipedia gaunga, owa a um de Bomis-Gschicht. Da Larry Sanger hod eam foagwoafn: „Nochdem I de Endarungen gseng hob, glaub I, das da Jimbo Wales de Gschicht [Anm. fum Wikipedia] neich schreim woitad, owa in da schen neichn Wöd [englisch Brave New World) vo da Transparenz kumt de Woaheit schnö aussa.“

In am Artikl im New Yorker fum dritn Juli 2006 is a gschrim woan: „Sogoa da Wales söwa is dawischt woan, das a in Wikipedia-Artikl iwa eam söwa gendat hod – ochzen Mai im lezdn Joa. Ea is bsondas sensibl iwa Hinwais zum Porno-Gscheft fu seim Web-Portal. Ea söwa nend s „Eawochsenen-Inhoite“ und „Glamourfotos“, owa des san, so wia s a User beschrim hod, woaschainli ned de optimaln Begrif, mid denan ma Lesben-Strip-Poker-Draia beschreim kintad. (Im Jena hod da Jimbo Wales zuagschdimt, das ois Kompromis „Erotikfotos“ doat schded.)“

Bai oi zwoa Aungelegnheitn hod da Jimbo Wales gsogt, das a neta de Genauigkait fum Wikipedia fabessan woit. Ea hod si daun owa dafia entschuidigt, das a an seina aigenen Biografi umadum gschrim hod, wai des jo noamalawais ned tolariad wiad in Wikipedia. In am Intawiu mim Wired-Magazin hod a gsogt: „De Leit soitadn ned an de Artikl iwa eana söwa weakln, und des güt a fia mi. Am liabst warad s ma, waun I des nia dau hed.“

Sai Schdraid mim Larry Sanger[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Jimbo Wales behaupt owa oiwai nu, das ea da oanzige Gründa fu Wikipedia is, wai da Larry Sanger neta sei Aungschdöda woa. 2006 hod a im Boston Globe dazöd, dass absuad is, in Larry Sanger ois Mid-Gründa fum Wikipedia zum bezaichna, obwoi a schau im Septemba 2001 ois soicha bezaichnet woan is und da Sanger si a söwa ois Mid-Begründa im Joa 2002 bezaichnet hod. Zusezlich zum Sanger seina Oawat am Aufaung fu Wikipedia is s a sei Ide gwen, de Wiki-Software fia an Online-Enziklopedi-Projekt zum fawendn. Ea hod a in Naum fu dem gaunzn eafundn. Ea gibt owa a zua, das: „Damid ma uns do kloa san, de Ide fia so a Open-Source- und partizipatife Enziklopedi, bai dea gauns noamale Leit midmocha kinan, is komplet fum Jimbo gwen, ned fu mia. Und de Finanziarung woa oisa gaunze fu Bomis. De Entwiklung fu da Enziklopedi hod a owa gauns aloa mia iwalossn.“

Ois Aunwoat zum Wales sein Rewisionismus hod da Larry Sanger auf seina aigenen Homepage sei Kloaschdölung zu dem Gaunzn publiziad, wo a a oide Pressemittailungen fu Wikipedia und Zeidungsartikl ois Bewais aufiad, de ole in Jimbo Wales und eam söwa ois Gründa bezaichnen. Bai ana Diskusion mid n Brian Bergstein fu da Associated Press hod da Jimbo Wales dazua gsogt: „Wonz iwa des schreibz, kopiaz ned unhintafrogt, wos da Sanger de gaunze Zeid behaupt. Es is absuad, das ea da Mid-Begründa fu Wikipedia sei soid. I reg mi e ned Voigas auf zweng dem. De Faktn san auf maina Seitn und desweng is ma des e mea oda weniga wuascht.“

Gebuatsdatum[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Es is ned sicha, an wöchn Dog da Jimbo Wales genau geboan woan is, wai a söwa untaschiadliche Aungom dazua gmocht hod – oa Moi hod a sibta August gsogt, oa Moi ochda. Und obwoi mearare Schuanalistn dem nochgaunga san, iss bis heit ned gauns kloa. Sicha is owa da August 1966.

Sai peasönliche Filosofi[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Jimbo Wales is a bekenenda Aunhenga fu da Filosofi fum Objektiwismus. Ea hod sogoa sei Dochda noch ana Figua fu da Ayn Rand iam Roman We the Living benaunt, nemli Kira. Ea sogt owa iwa si söwa, das ea si im Gegnsoz zu de maisdn bekenendn Objektiwistn zaumraist und ned an jedn sei peasönliche Mainung aini drukt.

In am Intawiu mid n Brian Lamb fu C-SPAN’s Q&A (Anm. Frogn und Auntwoatn) hod a zum Dema Ayn Rand gsogt, das fia eam de Tugend vo da Unabhengigkaid gauns wichtig is. Auf de Frog, ob a de Gschicht fu da Ayn Rand a fia politisch wichtig hoit in da momentanen Situation, hod a gsogt, das a si söwa ois Libaraln bezaichnen dad, und das a de Prinzipien fu Fraiheit, indiwiduele Grundrecht und am gewoitfrain Umgaung mid de Midmenschn fia gauns wichtig hoit. De Libarale Party in de USA (Libertarian Party) hoit a owa fia Schbina, hod a gsogt.

Fu 1992 bis 1996 woa da Jimbo Wales a da Bedraiba fu da Mailing-List „Modariate Diskusion iwa de Filosofi fum Objektiwismus“. A Foto fum Jimbo Wales woa a auf da Coverseitn fu da Juni-2007-Ausgob fum bekaunt libaraln Magazin Reason.

Publikazionen fum Jimmy Wales (auf Englisch)[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Jimmy Wales – Oibum mit Buidl, Videos und Audiodateien