Numidische Schrift

D numidische oda aa libysche Schrift is a Alphabetschrifd, d wou ma von n 3. Jh. v. bis zen 3. Jh. n. Kr. umatum z Noadafrika fia s Numidisch oda d altlibyschn Dialektt gnutzd ghobt houd. Es is a Konsonantnschriftd oda Abdschad, wou ma nea d Konsonantn u ned Vokal von an Woat schreibt. Gwissamaaßn a Asnom is a Graphem fia an Vokal i Endposizion. Aa d Geminazion oda Konsonantnleng hod ma ned gschrim. D Schriftrichting is untaschidle gweng.
Gschichtt
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]Dej Schrifdzoichn loua se niad von n fenizisch-punischn Alfabet oloatn. Nou an Robert Kerr hod ma d Schrift omed unta da Herrschaft von n Massinissa entwicklt. As da libyschn Schrift hod se dej vo de Tuareg gnutzteTifinaγ-Schrift entwicklt.
Varbroiting un Antziffaring
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]Bislang hod ma umma 1.200 Inschriftn in Raum zwischn Mittlmeja, Nil, Niger u d Kanarn gfunna. Am grejssan is d Dichtn vo Inschriftn z Tunesien un i de õgrenzatn Gebejtt z Algerien. Es loua se zwou groussa Gruppn vo da Schrifd unnascheiḏn: a estlinga Variantn mid da Westgrenz z Algeria un a westlinga Fuam mid mejara Zoichn. Dawal d westlinga Schrifd nea toalweis antziffat is, hod ma d Lautweat vo d Zoichn vo da estlinga Varietejt fast vollstende bstimma kenna. Asschloḡ gemd fia d Antziffaring is dej fenizischa Bilingue õn n Pfeilagrobmol z Thugga i Tunesien gweng, dej wou ma af s 2. Jh. v. Kr. datiat. D westlinga Variantn wiad ej amols aa „Libysch-beaberische Schrifd“ ghoissn. Z Marokko hod ma scheints vo da westlingan Variantn umma 100 Inschriftn gfunna.
D estlicha Variantn
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]Dej estlicha Variantn, wou mid Hilf vo da fenizisch-numidischn Bilingue vo Thugga entziffad woan is, findt se in n folngatn, zamm mid da Umschrid, en fenizischn Entsprechungan un en Tifinaγ.
Libysch ← | Libysch ↑ | (Tifinaγ) | Fenizisch | |
---|---|---|---|---|
B | ![]() |
![]() |
ⵀ | 𐤁 |
G | ![]() |
![]() |
ⴶ | 𐤂 |
D | ![]() |
![]() |
ⵡ | 𐤃 |
H | ![]() |
![]() ![]() |
ⵂ | 𐤄 |
W | ![]() |
![]() |
: | 𐤅 |
Ż | ![]() |
? | ⵣ ? | 𐤆 (+𐤇 ?) |
Ẓ | ![]() |
![]() |
ⵊ/ⵌ ? | |
Z | ![]() |
![]() |
ⵊ |
Libysch ← | Libysch ↑ | (Tifinaγ) | Fenizisch | |
---|---|---|---|---|
Ṭ | ![]() |
![]() |
ⴹ | 𐤈 |
Y | ![]() |
![]() |
ⵢ | 𐤉 |
K | ![]() |
![]() |
ⴾ | 𐤊 |
L | ![]() |
![]() |
ⵏⵏ | 𐤋 |
M | ![]() ![]() |
![]() |
ⵎ | 𐤌 |
N | ![]() |
![]() |
ⵏ | 𐤍 |
S | ![]() |
![]() |
ⵙ ? | 𐤎 |
F | ![]() |
![]() |
ⴼ ? | 𐤐 |
Libysch ← | Libysch ↑ | (Tifinaγ) | Fenizisch | |
---|---|---|---|---|
Ṣ | ![]() |
![]() |
ⵤ ? | 𐤑 |
Q | ![]() |
? | ⵗ | 𐤒 |
R | ![]() |
![]() |
ⵔ | 𐤓 |
Š | ![]() |
![]() ![]() |
ⵛ ? | 𐤔 |
T | ![]() |
![]() ![]() |
ⵜ | 𐤕 |
Ti | ![]() |
? |
Litratua
[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]- Jean-Baptiste Chabot: Recueil des inscriptions libyques. Imprimerie Nationale, Paris 1940.
- G. Camps: Écriture libyque. In: Encyclopédie Berbère. Aix-en-Provence 1984, S. 2564–2573. ISBN 2-85744-201-7
- Robert M. Kerr: Some Thoughts on the Origins of the Libyco-Berber Alphabet. In: Harry Stroomer u. a. (Hrsg.): Ètudes berbères V. Essais sur des variations dialectales et autres articles. Actes du «5. Bayreuth-Frankfurt-Leidener Kolloquium zur Berberologie», Leiden, 8–11 octobre 2008. Köln 2010, S. 41–68.LINK