Gschicht vo de Maya

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.
A Gaugauhafal uma 7/800 n.Chr.
De Pyramidn in Ti`kal
Da Regngod Chaac
Waundmolarei in Bonampak

De Maya san a indigens Voik des bis Heid nu in Middlamerika (Mesoamerica) lebt.

Se hom se vo oan Staum, dea uasprüngli unta lauta aundane Indiana im Gbiag vo Guatemala glebt hod agspoit. Nochand sans daun in Sidyucatan eigwaundat. Do hom se Se oanige Moi afteud. Und so san a eanane Dialekt und spoda Eanane Mayaschprochn entstaundn. Se haum za vaschidanan Zeitn grosse Kuituan und Reich afbaut. Obwois praktisch nu in da Stoazeit glebt hom, woans im Wossabau technisch weid fuan. Mid eanane oafochn Weakzeig homs scho technisch kompliziate Bauweak earicht. Se haum a so wia de Inda, de Ziffa Nui eafund und hom a damid grechnt. A Astronomisch wons domois wödweid am genauastn. De Laundwiatschoft bei de Maya woa recht owadsintensiv und woihiwalegd. Und eanane Vuastölungan iwa eanane Gedda und Kosmos woan recht owaglaiwisch owa fantasivoi.

Eanane friare Zeit[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De De Easchtn Maya gengan nu bis in de Archaische Periodn zruck. Des san owa nua vaonzalte Fund vo de damolign Jaga und Saummla und des woan nu koane Maya. De Maya] san uma 1500 v. Kr. afdaucht. Oa Gruppn hod se scho boad abgspoit und san weid in Nuadn zogn, des woan de spodan Huaxtekn. De Maya hom se daun in Yucatan und Guatemala bis in Nuadn vo Honduras und El Salvador ausbroat.

Vamuatli augregd vo de Olmekn iwa de Epi-Olmekn homs de Hieroglyphnschrift iwanumma, vabessat und eanane Schprochn aupaßt.

Eanane Kuituan[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Se haum merare Kuituan ausbüt wia de im Mayahochlaund bis umma 550 vo de Chol und de K`iche (Quiche). Im nuadlichn Tiaflaund de Mirador-Kuitua. Daun de Städ vo da Maya-Klassik. Denan foigt de Puuk-Kuitua. Und in Nuadyukatan de Itzá mid de Städ Mayapan und Chichen Itzá und eana Letztn, bis 1697 unobhängign Mayastod Tayasal.

Spodzeit bis Heit[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

A growe Koatn vo de Gebiet in de nu Heid a Mayaschproch gred wead.

Uma 1850 hom de Maya im Ostn vo Yucatan den Kastnkriag ausglest. Und in Chiapas hom se 1983 de Zapatistn grind und san a 1994 wida aufastaundn. De haum bessare Bdingungan fia de indigena Maya gfuadat und dafia a kämpft.

De Maya Gedda[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Schau aa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Literatua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Nicoiai Grube u. A., Maya – Gottkönige im Regenwald. Tandem Verlag – H.F. Ulmann-Potsdam 2006/7 ISBN 978-3- 8331-4447-9
  • Hanns.J.Prem, Geschichte Altamerikas. R. Oldenburg Verlag, Minga 2008. ISBN 978-3-486-53032-2
  • Rudolf Pförtner/Nigel Davids, Alte Kulturen der neuen Welt. Econ Verlag, Wean 1980.
  • Berthold Riese, Die Maya. C.H.Beck-Wissen, Minga, 6.Auflage 2006. ISBN 978-3-406-46264-1

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Gschicht vo de Maya – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien

Video[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]