Nutza:Luki/Gschlechtatiam

Aus Wikipedia
Weahtiam in Uschguli-Swanetien-Kaukasus
A Modö vo da Stod Bologna aus 11 Joahundat, vom Angelo Finelli 1917.
De Zwoa brihmtastn heidign Tiam in Bologna, de Due Torri. Da Gariseda 48m und da Asinelli 97m hoch.

Gschlechtatiam, Gechlechtertürme san za bessan Vateidigung vo Famülin oda Sippn baut wuan. In vaschidnen Bauweisn hods de iwa Joatausende gem. Im Spodmiddloita sans in Middleiropa und in Italien owa a zuasezli earicht wuan, das ma zoagn kena hod, wos se de oagne Famüli wiatschoftli leistn hod kena.

Zawos woans guat[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Eabaut sans moast in Gebiat wuan, wos ka schtoake oda aunakaunte Regioneumocht gem hod. Oda wo mearane Famülin oda Sippn noh beinaund glebt hom, de owa untaranaund zschtridn woan oda um de Vuaheaschoft in da Stod graft hom. Da ödaste Tuam soi scho in Jericho gschtaund sei. Bkaunt sans a aus Sidarabien, aus da Kaukasusregion, und in Albanien. In Eiropa sans nuadli da Oipn zan Protzn eabaut wuan. In de italienischn Stodstootn sans uaschprüngli zan Schutz da eignan Sippn, ois Schutz vua de bnochboatn vafeindn Sippn/Famülien eabaut wuan. Spada wons daun mera Protzbautn. Bei maunche Städ hed ma glaum kena das goa nua mea aus Tiam bschtengan.

Kämpf um und mid de Tiam[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De reichn Famülin (Stodritta oda Haundlshaisa) haum se af oda au eanane Palazzi Weahtiam baut, de aa efta afgschtockt wuan san. Es is za dera Zeit aa innahoib vo de Stodmauan hoch hea gaunga. Zum Beischpü zwischn de Ghibellinen und [Guelfen]], Kaisa gegn de Pobstboatei.

Da Rohault de Fleury hod an soan Kaumpf in da Stod Florenz bschrim, den wos da August von Cohausen 1898 ogschrim und vaöffentlicht hod (Auszug):

Zimmaleid trogn Boikn heabei, mid de se de Schtrossn za bschimmte Bziak in da Stod oschpian. Damid bauns Barrikadn (Serraglio), in de Schiaßschoatn eiglossn san. Sodas a Zitadö in da Stod entschted. Af de Tiam obn san Maualecha in dene Boikn eigschom wean und aus fuagfeatigte und nummariate Höza wean daun Bretschn (Iwazimma) afgsezt. So bauns afn Tuam draf a iwahaungade Plotfuam mid Schoatn. Mid Hoizkran wean Schtoana zan Owiweaffa und Schleidan afibrocht. Zwischn de zwoa Tiam, den Lancia und Cersina hod ma obn in da Luft an Steg auglegt. So das ma vo de zwoa Ghibelinentiam gmoasaum in Guelfentuam Figiovanni bkempfn hod kena. Ois de Sunn afgaunga is, hom de Schtoana- und Pfeihogl agfaungt. Untn aun de Barrikadn und obm af de Tiam is a schwaa kempft wuan. De Valiara hom se in den Tuam zruckzogn. Mit Schtroh und Pech san daun de Tiampfoatn afbrennt wuan. Vo Schtockweak za Schtockweak noch obm hod ma se affikempft. De Vateidiga hom daun Boikn vo de Zwischdeckn aussazogn. Daun san de Augreiffa midsaummtn Hoiz in de Tiafn gschtiazt. Des hod so a boa Tog dahigeh kena, bis de Oan afgem hom oda a schteakare Mocht hod dem Kaumpf a End gmocht.

Um de Kämpf in de Städ Eihoid z´biatn is in oanige Städ sogoa des Pfeuschiassn und Schtoanschmeissn vom zwoatn Schtock owi untasogt wuan.

Uaschprigli woan des reine Vateidigungstiam, gegan aundare vafeinte Famülin in da Stod. De Palazzi woan richtige Stodbuagn (oda Kastö) innahoib vo de Stodmauan und de Tiam woan aufängli a Teu vo da Stodmaua oda se woan an de aubaut. Es schpiaglt de innare Zrissnheit vo de domolign Stodbwohna wida, das spada koa oanziga Tuam an da Stodmaua earicht wean hod deaffa. Ma hod an Varot bfiacht. Bei Augriff vo draussahoib woa ma se da Loyalität olla Famülien neamma sicha.

De Tiam im Spodmittaloita[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In Pisa hod ma jeds Haus mid Zinnan an Torre ghoassn und hod ana jedn Famüli gschtott an Tuam mid Zinnan zbaun. Se haum nua da Republik a voi ausgrißte Galeere schenka miassn.

Es hod a richtige Tuambaumanie gem. Götungssucht und Imponiaghob san ins Moßlose gschtign. Im Lauf da Zeit is de Bauwut ausgufat. Es is aa öfta afgschtockt wuan. Da Bau vo de Tiam woa sicha ned bülli. Und a praktische Nutzung in Friednszoatn kau ma se ned guat fiaschtön. Den eana Grundriß woa scho recht gring. Und vo de hod ma nu den Plotz fia de Aufschtigshüfn oziang missn, ob Schtiagn oda Loatan. Ois Logareim oda Kontore woans denkboa ungeignt.

Es hod domois a reglrechte Tiambaumanie gem. In Rom, im Borgo afn rechtn Tiba-ufah san nu 40 Tiam schteblim noch dem da Pobst Alexanda da IV. 140 Tiam oreissn hod lossn. Da Podesta vo Genua hod bis af 80 Tiam olle obrecha lossn. De 34 edlan Famülin vo Ferrara hom 32 Tiam bsessn. In Viterbo hods 50 Tiam gem.

Und in Bologna soin nu 20 vo ehemois umma 180 Tiam schteh. De Brihmtastn san de Due Torri , da Garisenda (48m) und da Asinelli (97m). Da Asinelli woa Joahundate laung des hechste Bauweak vo Eiropa. Owa am bkauntastn zwegn seine Tiam is Heid, des kloane Städal San Gimignano in da Toskana. Owa aa in Regnschburg hods Gschlechtatiam gebm. Den goidanan Tuam und a des Haus an da Heiport hod fria an Ecktuam ghobt.

Heid haum de Tiam eanan uaschpringlign Zweck valuan. Owa se san weidahi a touristischa Gwinn via eanane Gmoa.

Litaradua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Karl August von Cohausen: Die Befestigungsweisen der Vorzeit und des Mittelalters. (1895 Posthum). Nachdruck, Flechsig, Wiazburg 2003, ISBN 3-88189-478-0
  • Klaus Tragbar: Vom Geschlechterturm zum Stadthaus. Studien zu Herkunft, Typologie und städtebaulichen Aspekten des mittelalterlichen Wohnbaus in der Toskana (um 1100 bis 1350). (= Beiträge zur Kunstgeschichte des Mittelalters und der Renaissance 10). Rhema-Verlag, Münster 2003, ISBN 3-930454-22-X.
  • Franco Cardini: Ghibellinen. In: Lexikon des Mittelalters (LexMA). Band 4, Artemis & Winkler, München/Zürich 1989, ISBN 3-7608-8904-2, Sp. 1436–1438.
  • Klaus Zimmermanns: Toscana. Das Hügelland und die historischen Stadtzentren. (Pisa, Lucca, Pistoia, Prato, Arezzo, Siena, San Gimignano, Volterra). DuMont, Köln 1980, ISBN 3-7701-1050-1.

Interwiki-Notiz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]