Karntn

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Karntnarisch gschriem worn.
Karntn
Kärnten
Koroška
Östareich Koartn (Karntn)
Landesflaggn Karntna Woppm
Landesflagge Landeswappen
Basisdatn
Landeshauptstod: Klognfurt
Greßte Stod: Klognfurt
Omtssproch: Deitsch, Slowenisch
ISO 3166-2: AT-2
Webseitn: www.ktn.gv.at
Politik
Landeshauptmon: Peter Kaiser (SPÖ)
Regiarnde Partein SPÖ und ÖVP
Sitzvateilung im Landtog
(36 Sitz):
SPÖ 18
FPÖ 9
ÖVP 6
Team Kärnten 3
letzte Wohl: 4. Meaz 2018
negste Wohl: 2023
Bevölkarung
Eihwohna: 568.984
(1. Jenna 2023)
- Rang: 6. von 9
Bevölkarungsdichtn: 59 Einwohna/km²
Eadkunde
Flächn: 9.535,97 km²
- davo Lond: 9.364 km² (98,2 %)
- davo Wossa: 172 km² (1,8 %)
- Rang: 5. von 9
Loge: 46° 22' - 47° 08' n. Br.
12° 39' - 15° 04' ö. L.
Ausdehnung: Nord-Sid: 68 km
West-Ost: 177 km
Hechsta Punkt: 3798 m Großgloggna
Tiafsta Punkt: 348 m Lavamünd
Vawoitungsgliedarung
Bezirke: 2 Statutarstädt
8 Bezirke
Gmoana: 132
- davo Städt: 17
- davo Morktgmoana: 47

Karntn (amtli: Kärnten, slowenisch: Koroška) is s siadlichste Bundesland in Estareich. D Hauptstod is Klognfurt. De boarischn Dialekte, de wos in Karntn gredt wean, nennt ma Karntnarisch und de ghearn zua d siidboarischn Dialekte.

Herkumpft vum Nom[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Es wiad ognomma, doss da Nom Karntn (Karantanien) ausm Kejtischn (Norische Sproch) kump.

Entweda vu carant = Froind, Vawandta, d. h. dann „Land vu de Befroindetn“ (vu de kejtischn Norika). Oda vu karanto = „Stoa, Föls“ (vgl. Karawanken)[1]

Des olte slowenische Korotan hod de sölbe Wuazl, davo kump des heitige slowenische Koroška.

Eadkund[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Gebirgszig vo Karntn, höllgrea: Becken und große Täler

Karntn grenzt im Westn an Osttirol, im Nordwestn on Soizbuarg, im Nordostn on de Steiarmoak, im Siidn on Slowenien und on de italienischn Regionen Friaul und Venezien.

57,6 Prozent vun da Londesflächn (5490 km²) seind vull Wold bedeckt, iba de Hölftn davo seind Fichtnforste. 15,6 Prozent (1500 km²) seind subalpine und alpine woldfreie Vegetation, 19,4 Prozent seind Agrarflächn, 5,13 Prozent (490 km²) Siedlungs- und Vakeasflächn, 1,14 Prozent Wossaflächn, 0,54 Prozent Gletscha und 0,28 Prozent Pistnflächn.

Gschicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Landschaft um an Längsee

Scho in da Antike hods aufm Gebiet vum heitign Karntn mit Noricum an kejtischn Stoot gebm. Vun da norischn Sproch seind no zwa Inschriftn daholtn. Spoda is do draus de remische Provinz Regnum Noricum wuan. Um 600 seind de Rema von de Slawn vatriebm wuan, de wos an Stoot Karantanien grindt hom.

743 kimp Karantanien unta de Herrschoft vu de Frankn. 976 hot da Kaiser Otto II. de Personalunion mit de Baiern aufglosn, Karntn is a Herzogdum wuan - nebs de oltn Stommesherzogtiama Bayern, Schwobm, Frankn und Sachsn. 1120 stermt de Eppensteiner aus, es kump zua da Trennung vun da Steiamoak. 1335 weat Karntn habsburgisch und mit Österreich, da Steiarmoak und Krain vaeinigt und bleip ols Kronland bis 1918 bei Österreich. Danoch is es zan Obwehrkompf gegn de Truppn vum Kenigreich von de Serben, Kroatn und Slowena (SHS-Staat oda aa Jugoslawien gnonnt) keman. Im Friedensvatrog vo St. Germain is des Kanaltol Italien, des Mießtal, Unterdrauburg und de Gemeindn Seelond Jugoslawien (hait Slowenien) zuagschlogn wuan. Nach'm Onschluss von Östarreich ons Teitsche Reich is no im Oktober 1938 Osttirol an den Gau Karntn ongegliedert wuan. Am End vom Zweitn Wöltkriag is Karntn vun britische Truppn bsetzt wuan. 1945 bis 1989 hot de SPÖ in Londeshauptmaun gstöllt, danoch is da Jörg Haider vun da FPÖ zum Londeshauptmonn gwöhlt wuadn.

Kuitua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Karntn hod Schriftstöla vo Wöltgöltung aussabrocht, u. a. d Ingeborg Bachmann und an Peter Handke.

De wichtigste Literatuavaonstoltung vo Karntn san de Toge vo da deitschsprochign Literatua in Klognfuart. Do wiad aa da Ingeborg-Bachmann-Preis vagebm.

Schau aa[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. Heinz Dieter Pohl: Kärnten – deutsche und slowenische Namen. Hermagoras, Klognfurt 2000, S. 84f., 87 und 118.

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Karntn – Oibum mit Buidl, Videos und Audiodateien