Ösbethen

Aus Wikipedia
(Weidagloadt vo Elsbethen)
Der Artikl is im Dialekt Soizburgarisch gschriem worn.
Ösbethen
Elsbethen

Ejsbethen
Wobben Ésterreich-Korten
Wappen von Ösbethen Elsbethen
Ösbethen (Österreich)
Ösbethen (Österreich)
Ösbethen
Basisdaten
Stoot: Ésterreich
Bundeslånd: Salzburg
Pólitischer Bezirk: Salzburg-Umgebung
Kfz-Kénnzaachen: SL
Flechen: 23,96 km²
Koordinaten: 47° 46′ N, 13° 5′ OKoordinaten: 47° 45′ 49″ N, 13° 4′ 54″ O
Heechen: 439 m ü. A.
Eihwóner: 5.507 (1. Jen. 2023)
Bevökarungsdichten: 230 Eihw. pró km²
Póstlaatzoi: 5061
Vurwoi: 0662
Gmaandkénnziffer: 5 03 09
Adress voh da
Gmaand­vawoitung:
Pfarrweg 6
5061 Elsbethen
Nétzseiten: www.gde-elsbethen.at
Politik
Burgermaaster: Franz Tiefenbacher (ÖVP)
Gmaandrot: (Wahljahr: 2014)
(25 Midgliader)

13 ÖVP, 5 SPÖ, 4 ULE : Unabhängige Liste Elsbethen, 3 FPÖ

's Schloss Goidenstoah
's Schloss Goidenstoah
Quelle: Gmaanddaten bei da Statistik Austria

Ösbethen oder aa Ejsbethen (hochdeitsch: Elsbethen) is a Ortsgmoand im Soizburga Laund im Bezirk Soizburg-Umgewung in Estareich mid 5.311 Eihwohna (2016).

Geografie[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

D' Gmoand liegt unmitlbor sydlech ans Stodgebiet voh da Londeshauptstod Soizburg ogrenzerd im Flochgau im Soizburga Laund. Teile vom Gmoandgebiet han infrastrukturö eng mid da Stod-Soizburg vawoxen. Ösbethen ghead zur da Agglomarazion voh da Stod-Soizburg.

Zua d' heexten Erhewunger in Öisbethn zöjn da Schworzenberg (Schwarzenberg) (1334 m), d' Gurlspitzen (Gurlspitze) (1158 m) und da Müjstoah (Mühlstein) (1059 m).

Katastroigmoanden[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Katastroigmoanden voh Ösbethen han: Gloosenboch (Glasenbach), Ösbethen (Elsbethen), Hächwoid (Höhenwald), Hinterwinke (Hinterwinkel), owawinke (Oberwinkel), Vurderfooger (Vorderfager) und Hoosloch (Haslach).

Gschichd[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

930 n. Kr. is Ösbethen 's easchte Moi ois Campanuaua urkundlech dawänt worn. Noch 1945 hod a alliirds Gfongernenlooger ba Gloosenboch existird. Im Zug voh da Entnazifizierrung und da Reeducation han noch 'm Zwoaten Wödkriag Ogherige voh d' nationalsozialistische Organisationa und muatmoossliche Kriagsvabrecher im Loger Gloosenboch unter Arest gstöd worn.

Woppm[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

's Woppm voh da Gmoand is: „A roud vur goid gspoiternem Schüd, do drinnerd zwoa zuaranaunda gherten, forbvawexelten hoiwe Stoahbeck.“

Politik[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Buagamoasta is da Diplomingeniör Tiaffmbocher Fronz voh da ÖVP, da Vizeburgermoasta is da Hooslauer Wastel voh da SPÖ.

Seengsweadigkeiten[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Museen[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

's Hoamadmuseum „Zum Puifermocher“ gibt an ser an guaden Eihblick in d' Gschicht voh Ösbethen. Auf drei Stockwerk ko ma tausende Exponaate, de voh da Urzeid (Fossilien) bis heid reichen, betrochten. D' Schwarbunkte vom Museum liengern bei da ehemooling Schworzpuiferprodukzion (de 1918 eihgstöd worn is), bei da Gschicht und Naturgschicht voh Ösbethen, sowia bei da baierlichen Orweidswöd voh friarane Jor.

's Museum beinhoitt ebnfois a sognonnte „Dorfstross“, de an historischen Iwablick iwa d' ehemooling hondwerklichen Betriawe voh Ösbethen biatt. Durten ko a Keraamiker, a Buachbinderrei sowia a oids Klassenzimmer betrochtt wern.

Bauwerke[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

's Berymterste Bauwerk in Ösbethen is woi as Schloss Goidenstoah des heidztoog a privaate Maadelschui bherbergt, de aa d' Schneider Romy bsuacht hod. In da unmittelborn Naachernd zum Schloss befindt se d' gotische Pforkircher zua hl. Elisabeth.

Naturdenkmäla[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Stodlakesse (Strudlloch)

Zua de bekaunntastn Naturdenkmäla vo Öisbethn zöihn d' Glosnbochklaumm. Sie is Erholungsgebiet und a beliabts Waundagebiet bei d' Bewohna vo Öisbethn und vo Soizburg. Bekaunnt is d' Glosnbochklaumm fir d' fossiln Funde wia zum Baispüi vo am Fischsauria, wöicha im Haus vo da Natur in Soizburg ausgstöid is. A waidare Bsundahait san de durch 'n Gebirgsboch fraiglegtn 200-Millionen Joar oidn Föisformazionen, de zrugg in d' Jurazeid vom Erdmittloita gengan. Dodurch kau d' Entstehungsgschichd vo d' Oipm vom ainsting Mearesbodn bis zum heiding Gebirg ausschnittswais betrochtt wern.

Waidare Naturdenkmäla und ebnfois beliabts Waundazüi san d' Troggane Klaumm (Trockene Klamm) und da Archstooa (Archstein) im Siidn vo da Gmoa.

Naturdenkmäla de weniga ois soichane bekaunnt san, is d' Lindn baim Puivamocha-Guat in Glosnboch, da Akazienbam baim Salitara-Guat, d' Hoizhaisllindn baim oidn Faiaweahaisl, d' Lindn baim Rooaberg-Guat, da Riesnahorn auf da Schworzbergoim in Gfois sowia da Stodlakesse (a Strudlloch gnaunnt).

Sport[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

D' Sportaulog vo Öisbethn bsizt oan Fuasboibloz, drei Tennisbläz, an Beachvolleyboibloz sowia a Asfoitbauh firs Stokschiasn.

Vakea[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Öisbethn liegt dirket aun da Soizburg-Tirola-Bauh. De im Joar 1993 daöffnete Hoitestöi Soizburg-Süd liegt auf Öisbethna Gmoagebiet im Ortsteil Glosnboch, ausadem gibt 's no d' Hoitestöi Öisbethn. Baide san durch d' Linie S3 vo da S-Bauh Soizburg in am 30-Minutn-Takt aun an Hauptbauhhof Soizburg augschlossn. Zur Hoitestöi Soizburg-Süd foarn waitas d' O-Bus-Linien 3, 7 und 8 vom Stodingarischn Busnetz.

Büidung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In Öisbethn befindt se a Kindagoaartn, a Voiksschui sowia a priwate Madlschui.

Prominenz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Ehrnbiaga[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Höfe Sepp (Josef Höfel), Schandamariewochtmoasta, 1909
  • Empe Jakob (Jakob Empel), Pfoara in St. Jakob aum Thurn, 1913
  • Raita Fraunz (Franz Reiter), ehm. Buagamoasta, 1948
  • Siwa Alexanda (Alexander Siber), Owaleara/Gmoasekretär, 1951
  • Fruastorfa Korl (Karl Fruhstorfer), ehm. Buagamoasta, 1954
  • Prof. Fischa Fraunz (Franz Fischer), Owaleara/Gmoasekretär, 1957
  • Dipl.-Ing. Giga Anton (Anton Giger), Hofrot, 1958
  • Herbst Hauns (Johann Herbst), ehm. Buagamasta, 1960
  • Ing. Techn. Rot Ennemosa Felix (Felix Ennemoser), Bausochvaständiga, 1961
  • OAR. Tauch Sepp (Josef Tauch),Laundesbeaumta, ehm. Buagamasta, 1990

Litaradua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Dr. Korl Robert (Robert Karl): „Elsbethen. Ein Ort im Wandel der Zeiten“. Herausgeber: Gemeinde Elsbethen, 1994

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Elsbethen – Oibum mit Buidl, Videos und Audiodateien