Portal:Gschicht

Aus Wikipedia
(Weidagloadt vo Portal:Geschichte)




GSCHICHTSPORTAL
ATÜKÖ IWA DE URGSCHICHT UND GSCHICHT

Afgob

Des Gschichtsportal gibt an Iwablick iwa historische Themen in da Boarischn Wikipedia.

Gschicht faungd fia ins med de easchtn Hominini o. Se geht daun iwa de easchtn Homos und iwan Homo Erectus, iwan Homo Neandertalensis bis za ins, de Homo Sapiens. Se beinhoit ois wos insare Vuafoan dalebt hom. Olle Eafindunga, vo da Schtoazeit, Schtoa-Kupfazeit, Brozezeit und Eisnzeit bis Heid. A wia eanane Kuituan, Vöka und Schtootn afgstiegn san und a eanane Untagäng.

Urgschicht und Schtoazeid

De Urgschicht vo ins, em Homo Sapiens faungd eigendli scho mid da Ausbüdung vo de Menschnoffn aus de Oidwödoffn au. Zlezt hobm se de Linien da Schimpansn und de Hominini vua eppa 5 Millionan Joah trennd.

Wia de laungan Eiszeidn periodisch aftretn san, is a in Afrika oiweu druckana woan. Und zweng em Zruckgaung vo de Wöda hods a insare Viafoahn, de jo nu ois Schwinghangla in de Baamkronan untawegs woan, vo Dene afn Bodn vo de Savannen owatriebm.

Um de Händ zan Oawadn freizhobn und um a bessa iwas Savannengros driwazeng, hom se de Hominidae en afrechtn Gaung augwehnd. Hiarnmaßi woans owa nu ned bessa drau ois wia de Schimpans. Eascht da Homo Habilis (da gschickte oda da begobte Mensch) hod a greßare Hirnmaß afbaud. Mid eahm hod praktisch de Schtoazeid augfaungd.

Ois vua eppa 1,9/1,8 müllionan Joah a schtoake Eiszeid afzogn is, hobm se a de Homo in Afrika aupaßn miaßn und so hod se da Homo Erectus ausbüd. Dea hod ins scho recht ehnli gschaud. Des woa a da Easchte dea Afrika valossn hod und bis Ost- und Sidostasien gwaundad is.

De Seitnlinien vom Neandatola und vom Denisova Mensch san ausgschtuam. Daweu is da Homo Sapiens (oiso insane direktn Viafoahn) afdaucht. Und va do wegga beschtimmt a bis Heid de Wödgschicht.


Easchte Kuituan und Hochkuituan

In da Jungschtoazeid is a vom Jaga und Saummla iwan Waundafödbau seßhoft wuan. Ob eppa 12.000 Jahrl vua Heid san de easchtn Kuituan endschtaundnd. De Menschn hobm de easchtn Grasal aupflaunzt und kuitiviat. Und so is da Födbau endschtaundn. Wias daun a vaschiedane Viecha domestiziat und weidazicht hobm, woa de Laundwiatschoft da Haubdnoahrungslifarant. Und so hods neamma laung dauat, das augfaungd in Mesopotamien (Zwischnschtromlaund) und a im Niltoi, de easchtn Hochkuituan vo de Egypta und de Sumerer endschtaundn san. Hochkuituan hobm se owa a am Indus (Indus Kuitua) und am göwn Fluß (Huang He) in Kina, a so wia in Middlamerika vo de Olmekn und de Maya ausbüdt.