Rousnam

Aus Wikipedia
(Weidagloadt vo Rosnheim)
Rousnam
Rousnham, Rousnhoam, Roasnham, Rosnheim
Wappn vo Rousnam
Rousnam
Deitschlandkartn, Position vo Rousnam heavoghom
Basisdatn
Bundesland: Bayern
Regierungsbeziak: Obabayern
Koordinatn: Koordinaten: 47° 51′ N, 12° 8′ O 47° 51′ N, 12° 8′ O
Hechn: 447 m ü. NN
Flächn: 37,22 km²
Eihwohna: 61.844 (31. Dez.. 2015)
Dichtn: 1662 Eiw. pro km²
Sonstige Datn
Postleitzoi n: 83022, 83024, 83026
Vorwoi: 08031
Kfz-Kennzeichn: RO
Gmoaschlissl: 09 1 63 000
Adress vo da
Stadtvawoitung
:
Königstraße 24
83022 Rosenheim
Hoamseitn:
Politik
Obaburgamoasta: Andreas März (CSU))
Heilig-Geist-Strass, zum Max-Josef-Blodz hĩ, links d Nikolaus-, rechts d Heilig-Geist-Kiach
Stodonsicht (vom Krankahaus aus gseng) min Wendlstoa
Rosnheim um 1900

D' Stod Rousnam oda aa Rousnham, Rosnheim bzw. Roasnham (Hochdeitsch: Rosenheim) is a kroasfreie Stod und z'gleich Kroasstod vom Landkroas Rousnam (Obabayern). Ois oans vo 23 boarische Obazentren wead Rousnam ois wiatschoftlicha und kuituareja Mittlpunkt vom sidostboarischn Raum oogseng. Rousnam hot zirka 62.000 Eihwohna (2015) und is noch Minga und Inglstod de drittgreste Stod in Obabayern. Rousnam, d. h. da Bereich um des heitige Langapfunzn und Leonhardspfunzn, war scho in da Remazeit da wichtigste Innübergang zwischn de remischn Provinzn Noricum und Rätien und war zwischn Aying (Isinisca) und Seebruck (Bedaium) an da remischn Militärstraß Via Julia vo Augschburg noch Soizburg gleng, wia de remische Straßenkartn Tabula Peutingeriana ausm 4. Jahrhundat zoagt. Da lateinische Nam war Pons Aeni, des hoaßt nix andas wia "Innbruckn".

Geografie[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Geografische Log[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Stod is a wichtiga Vakeasknotenpunkt zwischn Minga (uma 60 km nordwestli), Soizburg (uma 80 km östli) und Innsbruck (uma 110 km sidwestli) und aa am Brennerpass noch Italien (uma 130 km). Duach Rousnam führn de Eisnbohstreckn Minga–Soizburg und Minga–Verona/Italien und aa de östareichische Eisnboh-Transitstreck Soizburg–Innsbruck. In da Nachan vo da Stod liegt as Autobohdreieck Inntal, wo d Inntal-Autoboh vo da Autoboh Minga–Soizburg abzweigt (schaug aa Vakeah). Rousnam hot wenga seina Lage an houchn Freizeitwert; in da Umgebung vo ebba 25 km gibts an Keamsää, an Simsää und a bor weitere Badesäan und aa de Beag vom neadlichn Oipnrond Wendlstoa, Houchries und Kampenwand, de zum Schifahren, Wandern, Mountainbiken und Gleitschirm-/Drachafliang eiladn.

Geologie[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Landschaft unmittelbar um Rousnam is in ihrer iatzigen Form in da letztn Eiszeit duach des Vorrucka vom Inntoigletscha und spada duach den Rosnheimer See prägt worn. Da See hot se no vor etwa 10.000 Joa iwa s gounze Inntoi bis in de Gengad vo Wassaburg, guat 25 km neadli vo Rousnam, dastreckt. No heit is an vui Stejn rings um de Joa zu erkennen, wia da friarane flache Säägrund auf oan Schlog in de relativ gache Uferbeschung iwagäht.

Nochboagmoana[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Stodgliedarung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Ortsteile san:

Klima[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Stod is in da gemäßigtn Klimazone. De duachschnittliche Joaestemparatur in Rousnam is 8,3 °C. De ollerwärman Monat san da Juli und da August mit duachschnittli 17,9 beziehungsweise 17,1 °C und de kejdestn da Dezemba und da Jenna mit -0,5 beziehungsweise -1,4 °C im Mittel. Da Joaresniedaschlog liegt mit 1091,2 mm deutlich iwam gsamtdeitschn Duachschnitt vo 700 mm.

Gschicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Entwicklung war schon oiwai bestimmt vo da ginstign Lage an de wichtigen Vakeasachsen in Nord-Sid-Richtung (zwischn Passau/Rengschburg und am Brenner/Norditalien) bzw. Ost-West-Richtung (zwischn Augschburg/Minga und Soizburg).

Remisch Reich[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Scho in da Remazeit war Pons Aeni (lat. fia „Bruckn iwan Inn“, a Siedlungsbereich um as heitige Langapfunzn und Leonhardspfunzn neadli vo Rousnam, Flusskilometa 180,8) da wichtigste Innübergang zwischn de remischen Provinzn Noricum und Rätien. Pons Aeni war zwischn Aying (Isinisca) und Seebruck (Bedaium) an da remischen Militärstrass Via Julia vo Augschburg noch Soizburg, wia de remische Strassnkarte Tabula Peutingeriana ausm 4. Joahundert zoagt.

Schloß Rosnheim um 1900, Aquarell vom Kotz Michael

Ursprung vom Stodnama[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Ursprung vom Stodnama is net eindeitig gsichat. Im Joa 1234 wead easchtmois de Burg Roosnheim am östlichen Innufa erwähnt, afm heitign Schlossberg, obahalb vo da neia Innbruck. Möglicherweise geht da Nam Rosnheim auf des Rosenwappn vo de Wassaburger Hallgrafen, de Erbauer vo da Burg, zruck. A andre Theorie sagt, dass da Nam ursprünglich Rossenheim gwen is, abgleitet vo de Rooß, de im Mittloita dazua hergnuma worn san, dass ma Transportschiff flussaufwärts zong hod, und fia des in Rosnheim grousse Stallungen gem hot. No heit vawendte Straßnnama wia Am Esbaum (da Baum, an dem de Rooß äsn) oda Am Roßacka san a möglicher Hinweis drauf. A andane Theorie sagt, daß aar a Wortvarwandtschaft bestenga kunnt zu Roas, Roze oda Ried, was friara Sumpf- und Torfgebiet bezeichnet hot, de um Rosnheim herum heit no oozumtreffa san – klar ersichtlich aa duach den Nama vo da Rosnheimer Nochbarstod Kolbermoor. A Beispui fia oane vo de oidn Bezeichnunga is Riadering in da Nachan vo da Stod. Möglicherweis is da Name Rosnheim abar aa vom Leitnam Roso/Hrodo abgleitet. De wortwörtlich scheenste Theorie is, dass ma friaras zu schene Deandln a 'Roasn' gsogd hot. Schon de Innschiffer soin gwisst ham, dass s in dera Stod bsunders vui Schönheitn zum Bewundern gabat. De vo de Schiffer gern oogsteierte Stod kriagat so de Bezeichnung „Hoamat vo de Roasn“ - oiso Roasnheim. Weniger gern wead de Theorie anerkannt, dass Roasn evtl. aa bezahlbare Schönheitn gwen sei kunntn.

Entstehung vo Rousnam[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In ebba zua Zeit vo da Easchtawähnung vo da Buag im Joa 1234 is Rousnam im 13. Joahundat am westlichn Ufer ois Ansiedlung vo Schifffsleid entstandn. Wei des Gelände an da Innbruckn iwa lange Zeit wengam sumpfign Boon bei da Mangfallmindung net bebaut wern hat kinna, is de Siedlung a baar hundat Meta davo entfernt; drum is as Stodzentrum vo Rousnam net wia woandas direkt am Wossa. Marct Rosenhaimb af aram Stich vom Wening Michael ausm Joar 1701

Markt Rousnam[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Ort hot schnej an Bedeitung gwuna ois Umschlagplatz fia olle Oatn vo Giata, de auf dem Inn transportiert worn san (Viecha, Troad, Seide, Waffn, Soiz) und hot 1328 as Marktrecht griagt. De Rousnhama Schifffsmoasta sand in dera Epochn duach den regen Warentransport, der si zwischn Hall in Tirol an Inn und d Donau owe bis noch Wean und Budapest dastreckt, zimle reich worn. Bis in etwa 1600 hot si de Siedlung zu oam vo de gresstn und bedeitendstn Märkte vo Bayern entwickelt, aa wenn Rousnam as Stodrecht eascht 1864 vom boarischn Kine Ludwig II. griagd hot. Da wiatschoftliche Niedergang kimmt im Lauf vom 17. Joahundat im Zug vom Ruckgang vo da Innschifffahrt und de Folgn vom Dreißgjaarign Kriag. Dazua kemman a Pestepidemie (1634) und a Marktbrand (1641).

Rosnheim im 19. Jh.

Im 19. Joahundat konn se Rousnam zu aram wirtschafdlichn Zentrum im sidostboarischn Raum entwickeln: 1810 wead da Ort noch Reichahoi und Traunstoa zum Standort vo da drittn boarischn Saline. A friare Art vo da Pipeline aus Hoiz bringt Sole vo de Soizbergwerk im Raum Reichahoi bis zua Rousnama Saline. Duach des Sieden vom Soiz wead de Innstod zu aram Zentrum vo da boarischn Soizproduktion, bis de Saline 1958 gschlossn wead. An weitern Aufschwung bringt da friare Anschluss an d Eisnboh. 1858 wead da Rousnama Bohhof eigweiht, der si aba boid ois z kloa und fia de weitere Stodentwicklung hinderlich erweisn soi; scho 1876 ziagt er an sein iatzigen Platz um. De oide Bohlinie is zua schnurgeraden Duachgangsstrass (heit Rathaus- und Prinzregentenstrass, wichtigste Rousnama Vakeahsachsn, vom Nordwestn zum Sidostn vo da Stod) worn, da Lokschuppen vom easchtn Bohhof dient heit ois Ausstejungszentrum, da oide Bohhof direkt visavi is seit 1878 as Rathaus - und dient in da ZDF-Vorabendserie „De Rosnheim-Cops“ ois Kulisse vom Polizeipräsidium. De wiatschoftliche Blüte vom Schluss vom 19. und am Afang vom 20. Joahundat macht an Grinderzeit- und Jugendstil (und sei regionale Ausprägung, an Heimatstil) zum wichtigsten Baustil, der heit no as Stodbuidl bestimmt. So is im Behördenviertel um as heitige Rathaus aa de evangelische Erlöserkirch im neogotischn Klinkerstui fia d Evangelisch-lutherische Pfarrei baut worn, und dea Stui is in Rousnam sejddn. Zum Anfang vom 20. Joahundat warn in Rousnam no nein Brauareien, de heit im Nama vo Gaststätten dahoitn san (Duschl-, Hof-, Mail-, Pernloher-, Stern-, Weißbräu). Bis heit überlebt ham nur da AuerBräu und da Flötzinger Bräu, de u. a. as Märzenbier fias Rosnheimer Herbstfest liefern, und aar as Bierbichler-Weißbräu.

Geschichtstafel[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

15 Militärstation Pons Aeni (Brücke, Gräberfeld, Töpfereien)
1234 Easchte Nochricht vom „Schloß Rosnheim“
1276 Easchte Nochricht vo da Bruck iwan Inn und an Soiztransport
1328 Rosnheim wead „Gefreiter Markt“
1602 Easchte Marktordnung
1641 Da grousse Brand vo 1641
1700 Grindung vo am Bades 1719 As Schloß wead im Spanischen Erbfoige-Kriag zasteat
1745 As Schloß dafeit ganz
1810 In da Keniglichen Saline wead Soiz gesotten
1811 Easchte Bogenbruckn iwan Inn
1864 Da Markt Rosnheim wead Stod
1870 Rosnheim wead unmittelbare Stod
1925 Grindung Hoiztechnikum Rosnheim
1971 Grindung vo da Fachhochschui
1982 Eröffnung da Stodhalle (iatz Kultur- und Kongress-Zentrum KU’KO)
1984 Errichtung vo da Fuaßgängerzone
1988 Eröffnung vom Ausstellungszentrum Lokschuppen
2006 Renovierung vo da Nikolauskirch
2007 Umbau vom Ludwigplotz
2010 Landesgartenschau in Rosnheim

Eigmeindungen[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Im Joa 1978 is des Stodgebiet im Zug vo de Gmoareform um wesentliche Teile vo da Gmoan Aising, Pang und Westerndorf St. Peter erweitert worn. Habbing ghead scho seit 1967 zua Stod.

Einwohnaentwicklung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

As Bevöikerungswachstum betragt in de letztn 10 Joa uma 3 Prozent.

Eihwohnaentwicklung
Joar Eihwohna
1900 14.000
1950 ¹ 36.193
1961 ¹ 39.760
1970 ¹ 46.018
31. Dezemba 1980 51.604
31. Dezemba 1990 56.340
31. Dezemba 2000 58.908
30. Juni 2003 59.820
30. Septemba 2005 60.137
30. Septemba 2006 60.295
30. Septemba 2007 60.640
31. Dezemba 2014 60.889
Detaillierte Angaben (Stand: 30. Septemba 2007):
„Art“ Anzoi in Prozent
Eihwohna 60640 100
davo Weibads 31057 51,2
davo Mandln 29583 48,8
davo Deitsche 51014 84,1
davo Ausländer 9626 15,9

¹ Voikszählungsergebnis

Politik[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Stodrat[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Stodrat mit insgesamt 44 Sitzn setzt si wia foigt zsamm:

  

Ergebnisse da Stodratswahlen vo 2014
Partei Stimmen Prozent Sitz
CSU 328.991 47,32 21
SPD 131.436 18,90 8
GRÜNE 111.072 15,98 7
FW/UP 53.666 7,72 4
REP 33.659 4,84 2
FDP 15.847 2,28 1
ÖDP 20.576 2,96 1

45.592 Biarga warn wahlberechtigt und de Woibeteiligung war bei 40,81 %. S gab 80 Stimmbezirke. Stand: 2. April 2014, 08:58:03 Uhr.[1]

Rathaus

Buagamoasta[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Obabuargamoastarin: Gabriele Bauer (CSU)
2. Buagamoasta: Anton Heindl (CSU)
3. Buagamoastarin: Dr. Beate Burkl (Freie Wähler/UP)

Woppn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Des Woppn vo da Stod Rosnheim zoagt a weiße Rosn auf rotem Untergrund. Des ko auf des ehemalige Woppn vo Wassaburg am Inn zruckgeführt wern, wei Wassaburg Rosnheim bis 1247 regiert hod. Des ejdeste bekannte Siegel vo da Stod Rosnheim stammt ausm Joa 1374 und zoagt bereits de Rosn, de bis heit net verändert worn is. Oanzige Ausnahm is a Bild vom Apian, was um as Joa 1568 entstandn is und a Bordüre um de Rosn zoagt.[2] Zudem gibts jetz scho länga a Logo vo da Stod Rosnheim. Darauf is wiedarum de Rosn, de aa aufm Woppn is, zum findn.

Städtpartnaschoftn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Rosnheim untahoit de foigendn Städtepartnerschaftn:
Lazise am italienischen Gardasee, seit 1974
Briasoo (Frankreich), seit 1979
Greiz (Thüringen), seit 1991
Ichikawa (Japan), seit 2004
Rosnheim is befreundet mit:
Kufstoa (Östareich)

Kuitua und Sengswiadigkeitn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Kultur- und Kongress-Zentrum

Theater[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • as Kultur- und Kongress-Zentrum (KU'KO) is auf dem Areal, auf dem 1967 de Salinengebäude abtrang worn san. Es is a wichtige Einrichtung fia olle meglichn Veranstaltunga und is 1997 eröffnet worn. De Veranstaltunga reichen vom Moastakonzert bis zum Kindertheater, vom Schauspui bis zum Musical. Ausstellungen, Messn und Präsentationen san im KU'KO ollawei Publikumsmagnet. As KU'KO hot iwa 3000 m²fia mehr wia 2000 Gäste.

Museen[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Seit 1885 gibts im Mittertor as Städtische Museum mit arana umfangreichn Sammlung (uma 5000 Exponate) zua Kulturgschicht vo da Stod und vom Landkroas Rousnam vo da Vor- und Friahgschicht und da Remerzeit bis in de jingste Stodgschicht im 20. Joahundat. Es is oane vo de bedeitendstn regionalgeschichtlichn Sammlungen vo Südostoberbayern.
  • As Inn-Museum beherbergt de wasserbau- und schifffahrtstechnische Sammlung vom Wassawirtschaftsamt Rosnheim und is im historischn Flussmeister-Bruckbaustadel an da Innbruck. Mit vui Originalobjekte zoagt des Museum d Innschifffahrt, de Quejn vom Woistand im Middloita, in de vergangana Joarhundate. Aussadem vermittelts Wissenswerts iwa d Flusslandschaft und an Flussbau, d Geologie, d Besiedlungsgschichte, d Schiffbautechnik, an Brucknbau und de Entwicklung vo de Wossaweg.
  • As Hoiztechnische Museum is im Joa 1990 im denkmoigschitztn Ellmaierhaus eigricht worn. Es is im easchtn Stockwerk untabracht, zu dem ma iwa de sognannte Himmesloata kimmd. Auf mehr wia 400 Quadratmeta Ausstellungsfläche zoagt des oamalige Museum, des in enga Zusammenhang mit der Hoizstod Rousnam und de Ausbuidungsstätten fia Hoizberufe steht, Hoiz ois Werkstoff, sei Bedeitung und Vaarbatung friara und heit. Zoagt wern net nur de Endprodukte, sondern aa eana Herstellung und de Werkzeig, de wos dazua braucht. Regelmäßige Sonderausstellunga rundn as Angebot vom Hoiztechnischen Museum ob.
  • De Städtische Galerie is vo 19351937 vom Bestelmeyer German erbaut worn. Jährlich findn da sechs Kunstausstellungen statt. Nem zeitgenössischer Kunst wern aa Ausstellungen mit Werke ausm 19. und 20. Joahundat zoagt. A thematischa Schwerpunkt is dabei de Kunst aus da Region und de Mingara Schui.
  • Da Lokschuppen is a international renommierts Ausstellungszentrum mit Ausstellunga, de wo oi Joar wechseln.
  • As Solepumpenhaus is oans vo de wenign Baudenkmäler in da Stod, de an de Rousnama Salinenzeit vo 1810 bis 1958 erinnern. Im Rahmen vo da Landesausstellung Soiz Macht Gschichte hot de Stod des Haus, des wos unta Denkmoischutz stäht, renoviern lossn und an Ausstellungsraum zua Rousnama Salinengschichte eigricht. Da Zuatritt is nur im Rahmen vo Stodfiahrungen bzw. noch Vereinbarung mitm Städtischen Museum möglich.
  • Des Klepper-Museum beherbergt verschiedene Exponate, de net nur de Gschicht vo de Klepper-Boote, -Mäntel und -Zelte zoang, sondern aa an Werdegang vo da Firma Klepper, de friara da gresste Arbatgeba in da Stod gwen is.
Fuaßgängazone mit Mittertor
Fuaßgängazone Münchner Str. mit Gillitzerblock

Bauwerk[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • As Mittertor (das oanzige vo friara fimf Markttore, wos s no gibt) war vor 1350 as Osttor vom Markt, wos dortmois mit am doppeltn Grom gschitzt worn is. Seitm 15. Joahundat trennts an Innern Markt vom Aissarn Markt und dient ois Zoistej. Außadem enthoit s bis zum 19. Joahundat mehra städtische Einrichtungen wia as Stodschreiberzimmer. Noch'm groussn Rosnheimer Stodbrand 1641 is da Zwiebelturm oobracht, spada da Langbau verlängert worn. Im Kern is as Mittertor des ejdeste Gebäude vo da Stod. An da Fassadn zua Seitn vom Ludwigsplatz is des Woppn vo Rosnheim, de weiße Rosn auf roudm Grund. Danem is as boarische Woppn zum seng.
  • Entlang vom Gillitzerblock fihrt de Münchner Straße, aa „gloane Fuaßgängerzone“ ghoaßn. Sofort ersichtlich san de prachtvoll restauriertn Grinderzeitfassaden. Den Nama Gillitzerblock verdankt des Ensemble seim Erbauer Thomas Gillitzer. Der hod am End vom 19. Joahundat auf am fia damalige Vahöitnisse riesign Areal 15 Häuser baun lossn, drunta des Hotel Deitscher Kaiser. Ab de 1960er-Joa is des friara in si geschlossne Grinderzeitensemble duach Neu- und Umbaun verändert worn. Lediglich de Fassadn in da Münchener Straß san erhoitn bliem und san in de letztn Joa originalgetreu restauriert worn.
  • De Quest-Kunstmühle is vo 1855 bis 1916 in mehra Bauabschnittn ois Industriekomplex. Sie is in de 1990er-Joa renoviert und dient heit ois Gastronomie- bzw. Biroraum. Des Kraftwerk zua Quest-Kunstmühle liegt am Mangfallkanal.
  • De Kunstmühle beherbegt de Ausstellungsräume vom Kunstverein Rosnheim. Im obern Stockwerk vo da ehemalign Kunstmuih findn auf uma 200 m² Ausstellungsfläche wechselnde Ausstellungen vo zeitgenössische Kinstla, Austausch-Ausstellungen mit anderne Kunstvareine und aa ausstellungsbegleitende Aktionen statt.
  • Des Ballhaus Rosnheim is im ehemalign Gebäudekomplex vom Hofbrej Rosnheim untabracht. Da Saalbau mit Festsaal und Gewölbekeller is 1878 entstandn. Es is ab 1994 renoviert worn und steht seit 2001 wieda ois Vaanstoitungsraum zua Verfigung und buidt mit seine vein Nutzungsmöglichkeitn a Zentrum vo da östlichn Oidstod vo Rosnheim.
Skulpturen des Salingartens
Name Künstler
Wassarad Josef Hamberger
Stehende Rolf Märkl
Liegende Marianne Lüdicke
Mensch und Pferd Prof. Heinrich Kirchner
Norne Louise Stomps
Passantengruppn Erika Maria Lankes
Stele Alfred Regnat

Parks[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Auf da Kunstwiese san ganzjährig zeitgenössische dreidimensionale Kunstwerke da Kinstlergmoaschaft Rosnheim zum Seng.
  • Da Riedergartn is 1729 ois privater Kräutergartn des Rosnheimer Stodapothekers Johann Rieder. Er is 1925 vom Mediziner Dr. Hermann Rieder da Stod ois Sommergarten verkauft. 2002 is da Riedergartn nei gestaltet und kriagt duach de Öffnung des vormals unterirdisch glengen Stodbaches a modernes Gepräge.
  • Da Salingarten is seit 1987 vor dem Kuidur- und Kongresszentrum Ku'Ko zu am Skulpturnpark worn, in dem Großplastikn bedeitender Buidhaua aus Rosnheim und Umgebung zum seng san.

Plätze[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Da Max-Josefs-Platz – friara da Innere Markt und Schranne – is 1984 zua Fuaßgängerzone worn. Da historische Marktplatz is umgem vo Biargahaisa im typischn Inn-Salzach-Stil (hoachzonge, horizontal abgschlossene Fassaden; Arkadengäng; Erker). De Häuser entstengan noch dem groußn Brand vo 1641. Im Kern stamman sie teilweis aus'm 14. Joarhundert. Vormois schmale Hoizhaiser san zu stattliche Patrizierhaisa zsammgfasst. Des Wirtshausschuid am Haus Stockhammer zoagt an Schiffszug. Des Weinhaus Fortner „Zum Santa“ is 1642 gotisch umgestaltet und 1745 mit a Frührokoko-Stuckatur verseng worn. In da Weinstubn is a gotisches Gewölbe enthalten. Des Haus Nr. 22 war vo 1641 bis 1878 des Rathaus vo Rosnheim. Vor'm Bergmeister-Haus, mit a sehnswertn Rokoko-Eingangstür, is a Brunnen mit der Spätrokoko-Statue vom Hl. Nepomuk, Schutzpatron da Schiffsleit.
  • Da Ludwigsplatz wead vom Max-Josefs-Platz duach des Mittertor trennt. Er war Teil vom sogenannten äußeren Markt, der infolge da Erweiterung vo Rosnheim noch 1500 entstandn is. Gesäumt wead da Platz vo Biargahäusa im Inn-Salzach-Stil. Da Fischbrunna, a Werk vo Georg Albertshofer aus'm Joar 1928, erinnert dro, daß da friara lebendiger Fisch verkafft worn is. Am Schuahhaus Reindl legt a Kugel aus napoleonischer Zeit Zeignis vo am kriagrischen Ereignis im Joa 1810 ab. Auf am Teilbereich vom Platz findt regelmäßig da Greane Markt statt mit am reichn Angebot an frischm Obst, Gmias und Blumen. Momentan wead da Ludwigsplatz im Zug vo da Umgstoitung wenga da Landesgartenschau 2010 umbaut.
  • De Loretowiesn dient de mehra Zeit vom Joa ois kostenlosa, innenstodnaher Groußparkplotz
(P5). Alle zwoa Joa (gerade Zahl) findt dort de überregionale Handels- und Warenschau SOM (Südostmesse) statt. Jeweils am letzten Samstag im August start' auf da Loretowiese de sognannte „Fimfte Joareszeit“, des Rosnheimer Herbstfest.
  • Auf dem Soizstadl warn seit 1559 de Soizstadel, de zua Lagerung der duach de Samer herbeigefiatn Soiz dient ham. Sie san duach an Brand 1889 vernichtet worn.
  • Jingern Datums is da Salinplatz. Noch'm Abbruch da Saline in de 1960er-Joa is a gounz neis Wohn- und Gschäftsviertl mit Wohnblöck und Hochhaisa unweit vom neien Bahnhof entstandn. In de 1980er Joa is auf dem Gelände u. a. aa de heitige Stodhalle (KUKO) errichtet worn. Mit a Planungszeit vo acht Joa is vo 1985 und 1987 in nur 18 Monatn da Salinplatz auf a Flächn vo 12.000 m² mit sein Wohn- und Gschäftshaisa und aa am grouße unterirdischn Parkhaus (P6) entstandn. Da Salinplatz is Fuaßgängerzone und lockt duach seine vein Gschäfte und aa dank da Nähe zum Bahnhof allawei vei Bsuachr oo. Zur Weihnachtszeit findt dort aa a kloana Christkindlmarkt statt.

Kirchn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • De Stodpfarrkira St. Nikolaus is 1450 ois spätgotischer Bau mit Spitzhelmturm baut worn. Noch'm Stodbrand vo 1641 is da Neibau mit Zwiebeturm (65 m) - dem heitign Wahrzeichn vo Rosnheim - entstandn. De Inneneinrichtung is dem Zeitgeschmack entsprechend mehrmois verändert, d. h. de Kira hot a barocke bzw. neigotische Einrichtung. 1880 is des Kirchenschiff um drei Joch in Richtung Ludwigsplatz verlängert worn. Ab 1960 kriagt des Kircheninnere sei heitigs Ausseng. Ejdestes Kunstwerk is des Schutzmantelmadonnenbuidl vo am unbekannten Moasta aus'm Joar 1514. De Kira is am 10. Dezember 2006 mit a Altarweihe noch mehrjähriger Renovierung wiedaeröffnet worn.
  • De Hl.-Geist-Kirche is geng 1449 vom Biarga und Brauereibesitzer Hans Stier erbaut (Spitalstiftung). Da gotische Bau is ab 1684 barockisiert und da Turm, der ursprünglich an gotischen Spitzhelm trang hot, kriagt a barocke Zwiebe. Innerhalb da Wolfgangskapelle is des Lucca-Bild, a Seccomalerei aus'm 15. Joarhundert.
  • De Filialkira St. Johann Baptist und Heiligkreuz in Westerndorf is 1668 vermutlich noch Pläne des Münchener Baumoasta Konstantin Bader erbaut worn. A weithin sichtbares Zwiebedach sitzt auf'm kreisrunden Kirabau. Im Inneren wead da vierpassförmige Grundriss vo am griechischen Kreiz mit gleich lange Kreuzarmen buidt. Wänd und Decken san verziert mit friahbarockem Stuck Miasbacha Herkunft.
  • De Pfarr- und Woifahrtskirche Hl. Blut, de am südlichen Stodrand vo Rosnheim liegt, is in da iatzigen Form geng End vom 17. Joarhundert entstandn, da spätgotische Chor um 1508. 1686/1687 is de Kira duach Hanns Mayr aus Hausstatt barock umbaut worn. Im Chor findt si üppige Hochbarockstukkatur, de Stukkatur im Langhaus is wesentlich sparsamer. Kernstück da Kira is de spätgotische Schnitzgruppn vom himmlischen Gnadenstui, a Hauptwerk vom Moasta vo Rabenden aus da Zeit um 1510. Nem da Kira is de Brunnenkapelln, de End vom 17. Joarhundert anstelle da ejdan vo Hanns Mayr errichtet worn is.
  • De Kapelln am Roßacker laßt da Rosnheimer Bierbrauer Martin Schmetterer 1737 unta dem Nama Zu de siem Zuafluchtn auf Grund vo am Gelübde unmittelbar nem seim Bierkeller errichten. Er stiftet dazua a Eremitnbenefizium mit oam an de Kapelln anschliaßnden Haus. Baumoasta war Abraham Millauer aus Hausstatt. Da Moasta vom Naturstoa-Hochaltar is unbekannt, des Altarbuidl stammt vo Johann Zick und stellt de Heilign siem Zufluchten dar. Des kirchliche Kloaod is da oanzige in si geschlossene barocke Kirchenbau vo Rosnheim. Da Ortsteil „Roßacker“ is ejda ois Rosnheim. Da Name reicht bis ins Joar 1160 zruck.
  • De Evangelische Erlöserkirche is 1886 nem dem Rathaus im neogotischen Klinkerstil erbaut worn. De Ausstattung is zum Teil neogotisch und is in de 1970er-Jahren umgstaltet worn. De Kreuzwegbilder san vo Petra Winterkamp.
  • De Spitalkirche St. Josef besitzt a Rokoko-Kanzel mit üppigem Schnitzdekor. Des Altarbild, und aa de übrigen Gemälde, de des Lem vom Hl. Josef darstelln, stamman vo dem Rosnheimer Maler Joseph Anton Höttinger. Sengaswert is des groaße Votivgemälde, des den Pandureneinfall und de Beschiaßung vo Rosnheim im Oktober 1744 zoagt.
  • De Loretokapelle auf da Loretowiesn hot de Casa santa in Loreto in Italien ois architektonisches und aa namentliches Vorbild. Sie is 1636 eigweicht worn. Loretokapellen wern im deitschn Sprachraum ab dem 16. Joarhundert erbaut – oft ois Stiftungen adeliger Pilger noch ihrer Rückkehr vo a Loretowoifahrt.

Einrichtungen[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • De Stodbibliothek Rosnheim (am Salzstadel) is 1996 im Gebäude a ehemaligen Mälzerei eröffnet worn. Auf uma 1200 m² findt da Bsuach'r a modernes und umfassendes Angebot an Biachan, Zeitschriften, CDs, CD-ROMs und vieles mehr. In da Kategorie Mittelstodbibliothekn (50.000 – 100.000 Eihwohna) erreicht de Stodbibliothek Rosnheim - Wia aa in de Vorjahren - den easchtn Platz vom Bibliotheksindex.
  • Des Stodarchiv is seit 1937 in am Seitnbau da Städtischen Galerie. Noch umfassender Aktualisierung beherbergt es derzeit uma 2500 Regalmeter Akten, Pläne, Urkunden, Landkarten und vieles mehr. Des Archivgut und de wissenschaftliche Regionalbibliothek ko vo jedermann kostenfrei benutzt wern. Ois bayerisches Pilotprojekt Archivpädagogik bietet des Stodarchiv nem Sonderausstellungen, Vorträgen, Lesungen, Führungen fia Schulklassen und interessierte Gruppen aa Betreuung vo Facharbeiten oo. A modern gestalteter Leseraum bietet Platz fia 30 Leit und aa PC-Arbatsplätze mit Internetanschluss.

Landesgartenschau 2010[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Stod Rosnheim is Ausrichter vo da Landesgartenschau 2010. In Vorbereitung vo dera Veranstaltung wern groaße Umbaumaßnahmen in Innenstod und an Mangfall und Inn as Stodbuidl nei prägn und auf d Landesgartenschau 2010 ausrichten. So wead da Bahnhof seit Mai 2008 aufwendig barrierefrei umbaut.

Spoat[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Rosnheim hot a lange Eishockeytradition. De Anfänge vom Eishockey-Sport reichn zruck bis ins Joa 1928. Somit ghert Rosnheim zsamma mit Füssen, Garmisch-Partnkira und Bad Dejz zu de ejdestn Eishockey-Standort in Bayern. Da Sportbund DJK Rosnheim (SBR) is 1982, 1985 und 1989 deitscha Moasta worn und erreicht 1988, 1990 und 1992 des Finale um de deitsche Moastaschaft. 1993 foigt da freiwillige Abstieg in de zwoate Bundesliga. Mit a aus dem eigna nochwuchs buidten Mannschaft glingt da sofortige Wiederaufstieg in de easchte Bundesliga. 1994 is de easchte Bundesliga in de DEL umgewandelt worn, zu de Grindungsmitgliedan zejt da SBR. De Eishockeyabteilung is vom Stammverein Sportbund DJK Rosnheim abgespaltn und in de Starbulls Rosnheim GmbH umgwandelt worn. Noch mehra Joar in da DEL is de Lizenz noch Iserlohn verkafft worn. Da Verein muaß ois Starbulls Rosnheim e. V. in da untastn bayerischen Liga wieda vo vorn oofanga, schafft aba in da Saison 2003/2004 den Aufstieg in de Oberliga (dritthechste Liga). Groaßa Wert wead bei den Starbulls Rosnheim auf de Eishockey-Nachwuchsarbeit gelegt. Aushängeschuidl is dabei de DNL-Mannschaft, de in da Saison 2005/2006 de Deitsche Vizemoastachaft erringt. Da greßte vo insgesamt acht Fuaßboivaeine is da TSV 1860 Rosnheim. De easchte Mannschaft hot scho mehrmois in da Bayernliga gspuit und ghert momentan (2007) da Landesliga Süd oo. Mit insgesamt 11 Mannschaftn wead beim TSV 1860 Rosnheim a sehr intensive Jugendarbeit betrieben. In da Saison 2006/2007 schafft aa da Sportbund Rosnheim den Aufstieg in de Landesliga Süd. De Mitglieda vom Kajak-Klub Rosnheim (KKR) erzieln internationale Erfolge. Sogar Welt- und Europamoasta (zum Beispui Claudia Brokof) gengan aus den Reihn vom Vaein hervor und aa aktuell ghern Athleten vom KKR zua internationaln Spitze. Da deitschn und teilweis internationalen Spitze ghern aa Sportlerinnen und Sportler in de Disziplinen Badminton (PTSV Rosnheim), Boxen (ASV Happing), Leichtathletik (TSV 1860 Rosnheim), Faustball (MTV Rosnheim), Rock'n'-Roll-Tanzsport (Rock'n'-Roll-Club Rosnheim) und aa Schi-/Snowboardfohrer und Kampfsportler mehrar Vaeine oo. De vier mitgliedstärksten Breitensportvereine vo Rosnheim san de Sektion Rosnheim vom Deitschen Alpenverein, SB/DJK Rosnheim, da Schiclub Aising-Pang und aa da TSV 1860 Rosnheim. De greßten Sportstätten vo Rosnheim san des städtische Eisstadion (Kathrein-Stadion), des fia 6300 Zuaschauer Platz bietet, de Gabor-Halle (1200 Plätze) und no des Jahnstadion vom TSV 1860 Rosnheim und da Campus des SB/DJK Rosnheim.

Reglmäßige Veranstaltungen[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Rosnheimer Starkbierfest (Mitte März)
  • Rosnheimer Stodfest (zwischn Juni und August; alle zwoa Joa)
  • Rosnheimer Herbstfest (Beginn: Letzter Samstag im August, Dauer: 16 Tage) Es is des greßte Voiksfest in Südostoberbayern. Mit oi Joa iwa a Million Bsuachan is' noch dem Münchner Oktoberfest und dem Straubinger Gäubodenfest des drittgreßte Voiksfest in Bayern.
  • Messe Friahling Rosnheim (alle zwoa Joa im Friahling)
  • City-Lauf (Mitte Juni)
  • Christkindlmarkt Fuaßgängerzone (ab Freitag vor dem 1. Advent bis 24. 12.)
  • Faschingstreim (jedn Faschingsdienstag)
  • Rosnheim in Bewegung (Mai), mit groußm Autosalon, Themenpark Freizeit, Fun & Fitness, Shopping-Sunntag u. v. m.
  • Lange Nocht da Kunst, Kuidur und Unterhaltung (alle zwoa Joa im Herbst, abwechselnd mit'm Stodfest)
  • Kloakunsttag (Mitte Oktoba)
  • Bierfest da Freiwillig´n Feiawehr Oasingerwies (am letzt´n Juli Wochaend am Feiawehrhaisl)

Wirtschafd und Infrastruktur[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Innenstod mit Stodcenter, Raiffeisenbank, Sparkasse und Karstdt im Hintergrund

Rosnheim is ois Zentrum vo am Ballungsraum vo in ebba 150.000 Eihwohna de wichtigste Einkaufsstod im gesamten südostoberbayerischen Raum. Sie bietet a umfassendes Angebot in de Bereichn Bekleidung, Einrichtung (drei groouße Möbelhäuser), Unterhoitungselektronik, Schmuck, Dienstleistungen und Gastronomie. Da überwiegend vo mittelständischer Wirtschafd geprägten Stod is' glunga, vor oim im traditionelln Rosnheimer Bereich Hoiz a eigenes Profil zu entwickeln. Rosnheim is da Sitz vo mehra, teilweis international agierende hoizverarbeitenda Unternehma. De Bandbreite reicht vo da Herstellung vo Parkettbödn bis zua Fenstertechnik. Den Betrieben da Hoizbranche steht dabei des Wissen mehrar Ausbildungsstätten vor Ort zua Verfügung ('schaug unta „Schui und Buidung“). De Stod Rosnheim fördert de Hoiztechnik duach den Ausbau vom Holz-, Informations- und Technologiezentrums (HIT). No a wirtschaftlicher Schwerpunkt liegt in da Informations- und Kommunikationstechnik. Rosnheimer Unternehma san aa international vor oim in de Bereichn Antennen-, Funk- und Telekommunikationstechnik, Softwareentwicklung, IT-Dienstleistungen und Consulting tätig. Weltweit bekannte Unternehmen aus Rosnheim san Gabor shoes, de Hamberger Industriewerke GmbH (Parkettmarke HARO), Kathrein (Antennen, Elektronik), Schattdecor (Dekordruck) oda Klepper (Faltboote).

Arbatsmarkt[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Zum 30.6.2005 hot de Stod Rosnheim 27.600 sozialvasicherungspflichtige Beschäftigte.

Beschäftigtigungsverteilung (1. Quartal 2006)[3]
Branche Anteil (in %)
Land- und Forstwirtschafd, Fischerei 0,3
Produzierendes Gwerbe 28,4
Handel, Gastgwerbe und Vakea 25,0
Sonstige Dienstleistungen 46,3

Pendler[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Innerhob des grenzüberschreitendn Raumes Rosnheim–Kufstein–Soizburg gibts enge Beziehungen. Viele Arbater, aba aa Schuikinda und Studenen pendeln zwischn Östareich und Bayern, und a baar Unternehma ham Standorte in de drei Zentren.

Pendlerstruktur (06/2005)
Art Anzahl
Einpendler 17.691
Auspendler 9.170

Arbatslosnquote[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De rechte Statistik zeigt, daß de Arbatslosnquote des Arbatsamtbezirk Rosnheim in de Joar 2002–2006 permanent unta dem Bundes- und dem Landesduachschnitt lag. Des is unta andam drauf zruckzufian, daß Rosnheim in da „Super-Region-Alpin-Arc“ liegt. De Eiropäische Kommission beurteilt den Raum, da des gesamte deitsche, östareichische und italienische Oipngebiet umfasst, ois wirtschafdlich stärkste Super-Region da EU.

Erfassungsraum Arbatslosenquotn (in %)
Stod Rosnheim 6,6
Arbatsamtbezirk Rosnheim 3,7
Bayern 4,5
Deitschland 8,1

(Stand: Oktober 2007)

Vakea[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Straßnvakea[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Ans überregionale Strassnnetz is Rosnheim iwa de Autobahnan A8 Minga–Soizburg und A93 Rosnheim–Kufstein und aa d B 15 oobundn. De B 15 is im Summa 2005 zwischn da Autobahn und da „Panorama-Greizung“ auf vier Spuren ausbaut worn. Langfristig is a autobahnähnlicher Neibau vo da B 15, de B 15neu, zwischn Rengschburg, Landshut und Rosnheim plant. Seit etla Joar wead aa üba a Reihe vo Umgehungsstrassn nochdacht, damid d Innenstod vom Vakea entlast wead. Noch langer Planung is 2005 mitn Bau vo da südlichen Umgehung Panorama-Schwoag oogfanga worn. Des Vorhabn war umstrittn, wei de Straß de Koitnauen, a Landschaftsschutzgebiet, duachquert. A Voiksentscheid im Joa 2003 is aba zugunstn vo da Strass ausganga. Sie is im Mai 2007 fertiggstellt worn. Weitere Projekte san d Westtangente Rosnheim, fia de 2006 da Planfeststellungsbeschluss dafoigt is, und de dritte Innbruck, de an Inn beim Ortsteil Langapfunzn überquern soll.

Schienenvakea[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Mit am Volumen vo täglich rund 20.000 Fahrgäst is da Bahnhof Rosnheim da siebtgreßte Bahnhof in Bayern. Rosnheim is a Eisenbahnknotenpunkt und wead vo den Bahnstreckn Minga–Kufstoa (Kursbuachstreck 950), Minga–Soizburg (Kursbuachstreck 951), Rosnheim–Muidorf (Kursbuachstreck 944) und Rosnheim–Hoizkircha (Mangfotoibahn, Kursbuachstreck 958) berührt. De Östareichischen Bundesbahna fahrn auf da Verbindung Soizburg–Landl/Rosnheim (– Kufstoa) im Zweistundntakt ohne Halt mit Fernzig vo Wean und Soizburg noch Innschbruck und Vorarlberg iwa de Rosnheimer Kurvn. In Vorbereitung auf de Landesgartenschau 2010 wead seit Mai 2008 da Bahnhof aufwendig barrierefrei ausbaut und mit aram Tunell a elegante Verbindung zwischn am Stodzentrum und den südlichen Stodgebiet hergstellt. Dabei wead de ganz Zeit allierter Luftaufnahmn ausgwert und Munitionsreste gsuacht, damit des Tunell zwischn am Hammerboch (der wo untam Bahnhof durchfliasst) und am Empfangsgebäude baut wern ko. Des ziagt aa Veränderungn vo da Oberleitungsgeometrie noch se.

Öffentlicher Busvakea[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Da Regionalverkehr Oberbayern biett Anbindunga vo de Gmoana vom Landkroas mit der Stod Rousnham und den benachbarten Landkreise. Da Stodbusvakea wead vo aram privaten Busunternehma eigenwirtschaftlich, d. h. ohne kommunale Beteiligung und fost ganz ohne Zuaschüss vo da öffentlichn Hand, bedrim. Des Unternehma betreibt 12 Stodbuslinien und aa 4 Nochtvakeaslinien, de montags und dienstags vo fimfe in da fria bis neine aufd nocht vakean, mittwochs und donnasdogss vo 5e in da fria bis 11e aufd nocht, freitags vo 5 bis 2 Uhr und samstags vo 8 bis 2 Uhr. De kleanan Stodteie am Stodrand (Westerndorf am Wasen, Unterfürstätt, Langapfunzn, Happing, Kastenau) san im Stundntakt oobundn, de Haupt-Wohngebiet und -eirichtunga (Pang, Oasing, Oasingerwies, Aicherpark, Fachhochschui, Traberhof) im 15-Minutn-Takt. De Linien 8 und 9 bindn de Nochbarstod Kolbermoor im 30-Minutn-Takt oo. Da Nochtvakea fahrt in vier Ringlinien fast alle Stodteie oo, ausgenommen Egarten, Unterfürstätt und Oberwöhr. De zentrale Bushaltestelle Stodmitte dient ois Vaknüpfungspunkt mit Info-Center im Ticketzentrum. Üba 4 Mio. Fahrgäste nutzen an Rosnheimer Stodbusvakea im Joa 2006. An Sunn- und Feiertag findt koa Stodbusvakea statt, im Gengsatz zu ähnlich grouße Städt wia beispuisweis Landshuad.

Medien[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Seit 1989 gibts in Rosnheim des Lokalradio Charivari und seit 2001 den Jugendsender Radio Galaxy. De Sendefrequenzen san 92,3 MHz und 96,7 MHz fia Radio Charivari, 106,6 MHz fia Radio Galaxy. Bereits 1987 geht des Regionalfernsehen Rosenheim (RFR) im Kabelnetz an den Start. Anfang 2004 is des Sendegebiet um de Landkroas Mühldorf, Oidäding, Traunstein und Berchtesgadener Land erweitert und des RFR in RFO (Regionalfernsehen Oberbayern) umbenannt; es erreicht inzwischn in etwa a halbe Million potenzieller Zuaschaua. De Verbreitung dafoigt iwa diverse Kabelnetze in Sidostbayern, iwa DVB-T, iwa Antenne und aa digital iwa Satellit (DVB-S) auf Astra 19,2° Ost. Des Oberbayerische Voiksblatt (OVB) is de Regionalzeidung in Stod und Landkroas Rosnheim und im Landkroas Mühldorf und aa im westlichn Teil vom Landkroas Traunstein. Sie erreicht mit de Regionalausgabn a Druckauflage vo knapp 80.000 Exemplarn und rund 220.000 Leser in da Region. Seit Beginn 2007 erscheint de pressewoche nei auf dem Rosnheimer Zeidungsmarkt. Des kostenpflichtige Wochenblattl wead in Rosnheim verlegt. Außadem deckn den Landkroas Rosnheim foigende Anzeigenblätter ob: Des kostnlose Anzeignblattl Rosnheimer Nochrichten wead herausgem vo da INNdependent Media GmbH, a Tochter da östareichischn Verlagsgruppe Soizburga Nochrichtn. Des Blatt erreicht in etwa 175.000 Haushalte in de Landkroas Rosnheim, Traunstein und Berchtsgoan und is somit de auflagnstärkste Wochnzeidung zwischn Minga und Soizburg. De Rosnheimer Nochrichtn erscheinan seit dem 9.8.2007 im kompakten Halbberliner Format. Seit 1986 erscheint in Rosnheim, Cheamgau, Mangfalltal und aa Wassaburg de Wochenzeitung blick, und wead vo da Blickpunkt Verlags-GmbH & Co. KG herausgem. Des kostnlose Anzeignblattl erscheint im halbrheinischen Format und berichtet iwa lokale Veranstaltungen und Nochrichtn. De Auflage belafft si derzeit auf in etwa 82.000 Exemplare. Des echo erscheint ebenso oi Woch und wead vo da Pons Aeni Verlag GmbH in Rosnheim herausgem. Des kostnlose Anzeignblattl erreicht im Landkroas Rosnheim in etwa 78.000 Haushalt. . blick und echo san Mitglied in da Anzeignblattgruppn Sidbayern.

Buidung[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

In Rosnheim bestengan 15 Schuin mit 8500 Schuikinda unta da Trägaschaft da Stod Rosnheim. Darunter san zehn Grund- und Hauptschuin, a Sonderpädagogisches Förderzentrum, zwoa Realschuin und drei Gymnasien. Zudem gibts a private Wirtschafdsschui, a Fachoberschui und aa a damit vabundne Berufsoberschui, zwoa Berufsschuin, fimf Berufsfachschuin fia vaschiedne Ausbuidungsberufe und de Hoachschui Rosnheim. Duach den Fachbereich Hoiztechnik da Fachhochschui mit seim Lehrinstitut da Hoizwirtschaft und Kunststofftechnik und aa de Staatliche Fachschui fia Hoiztechnik, de in Rosnheim Hoizingenieure, -wirte und -techniker ausbildn, knüpft Rosnheim an sei joahundertelange Tradition ois Zentrum vom obaboarischn Hoizhandl, da Hoizgewinnung und -bearbeitung oo.

Persönlichkeitn[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Ehrnbiarga[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Rosnheim hot derzeit zwoa Ehrnbiarga:

  • Dr. Michael Stöcker, ehemaliga Obabuargamoasta
  • Dr. Albert Steinbeißer († 1991), ehemaliga Obabuargamoasta

Buam und Dechta vo da Stod[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Johann Adlzreiter vo Tettenweis (1596–1662) Hofkanzler vom Kurfiarst Maximilian I.
Sebastian Finsterwalder (1862–1951) Landvermesser und Mathematiker
Johann Klepper (1868–1949) Grinder vo de Klepperwerke, Herstellung da Klepper-Mäntel und Klepper-Faltboote, 1948 Ehrnbiarga da Stod Rosnheim
Josef Enzensperger (1873–1903) Bergsteiga, Naturwissenschaftla, Meteorologe
Hermann Göring (1893–1946) Oberbefehlshaba da Luftwaffe im Dritten Reich
Hans Ritter vo Lex (1893–1970) 1949–1960 Staatssekretär im Bundesinnenministerium, 1961–1967 President vom Deitschen Roadn Kreiz
Willy Rösner (1893–1966) Schauspuia
Franz Maierhofer (1897-1943) Gauleiter da NSDAP fia Niedabayern-Obapfoiz
Fritz Fend (1920–2000) Autobauer
Bernhard Müller-Hülsebusch (* 1937) Journalist und Autor
Siegfried Fischbacher (* 1939) Zaubakünstla „Siegfried & Roy“
Klaus Schimmöller (* 1941) Domdekan im Bistum Eichstätt, Diözesanrichter am Bischöflichen Offizialat Eichstätt
Günther Maria Halmer (* 1943) Schauspuia
George Dzundza (* 1945) US-amerikanischer Schauspuia
Sylvia Nasar (* 1947) Autorin vo A Beautiful Mind
Günter Gobmeier (* 1949) Leichtathlet
Ludwig Baumann (* 1950) Bass-Bariton
Wolfgang Binder (* 1957) Moderator beim Bayerischen Rundfunk, friara im Bobsport und in da Leichtathletik aktiv
Tatjana Mittermayer (* 1964) Freestyle-Schisportlerin, olympische Silbermedaille 1998
Raimond Hilger (* 1965) Eishockeyspuia
Rainer Krug (* 1968) Snowboarder, Vizeweltmeister Paralellslalom 1996
Mark Benecke (*1970) Kriminalbiologe
Mathias Behounek (* 1975) Snowboarder, Olympiateilnehmer Salt Lake City 2002, Gesamtweltcup 2. im Parallelslalom 1995
Katharina Offel (* 1976) Springreiterin
Robert Müller (* 1980) Eishockeyspuia
Rupert Wagner (* 1980) Kanurennsportler
Martin Tomczyk (* 1981) Rennfahrer
Andrea Diewald (* 1981) Eiskunstläuferin

Persönlichkeitn mit Bezug zu Rosnheim[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Michael Schmaus (1897-1993) katholischer Dogmatiker, absolviert des Gymnasium in Rosnheim
Alois Hundhammer (1900–1974) bayerischer Politika, 1945–1948 Vorsitzender da CSU, 1946–1950 Staatsminister fia Unterricht und Kultus, 1946–1970 MdL fia den Stimmbezirk Rosnheim
Waldemar vo Knoeringen (1906–1971) Politika (SPD), 1946–1971 MdL, 1949–1951 MdB, 1958–1962 Stellv. Vorsitzender da SPD in Bayern, lebt in Rosnheim (Aisingerwies)
Otfried Preußler (* 1923) Kinderbuchautor (Hauptwerke: Räuber Hotzenplotz, De kloane Hexe, Krabat), ehemaliger Rektor an da ev. Voiksschui Rosnheim, lebt in Haidholzen (Gde. Stephanskirchen)
Franz Neubauer (* 1930) Politika, 1977–1978 Staatssekretär im Justiz- und 1978–1984 im Innenministerium, 1970–1986 MdL fia Rosnheim, 1984–1987 Minister fia Arbat und Sozialordnung, 1982–2000 Sprecher da Sudetndeitschn Landsmannschaft, kimmt ois Vertriemer 1946 noch Rosnheim
Horst Rankl (* 1940) Schriftsteller, Rosnheim is sei Heimatstod
Edmund Stoiber (* 1941) Ministerpresident vo Bayern, bsuacht in Rosnheim des Ignaz-Günther-Gymnasium.
Franz Xaver Gernstl (* 1951) Dokumentarfilmer, lebt bis Mitte da 1970er Joar in Rosnheim und sammelte im Filmclub Lokschuppen easchte Erfahrungen.
Eisi Gulp alias Werner Eisenrieder (* 1955) is a bayerischer Schauspuia, Kabarettist, Fernsehmoderator und -reporter und Comedy-Star. Eisi Gulp wohnt seit einiger Zeit in Rosnheim.
Armin Kratzert (* 1957) Schriftsteller, wachst in Stephanskirchen auf und bsuacht in Rosnheim des Gymnasium
Bastian Schweinsteiger (* 1984) Fuaßboi-Nationalspuia, gspuit hot vo 1992 bis 1998 beim TSV 1860 Rosnheim.
Tobias Schweinsteiger (* 1982) Fuaßboispuia, gspuit hot vo 1992 bis 1996 beim TSV 1860 Rosnheim.

Literatua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Hans Heyn: Rosenheim, Stadt und Land am Inn. Rosenheimer Verlagshaus, 1985.
  • Karl Mair, Michael Pilz: Rosenheimer Stadtbilder: Ansichten aus fünf Jahrhunderten. Historischer Verlag Rosenheim, 2001.
  • Carl O. Renner: Rosenheim. Rosenheimer Verlagshaus, 1998.
  • Carl O. Renner: Der Rosenheimer Salzkrieg. Rosenheimer Verlagshaus, 1995.
  • Gabriele und Sol de Sully: Zum Beispiel Rosenheim; in: Norbert Kühne: Wir arbeiten mit Jugendlichen, Andreas Achenbach Verlag, Gießen, 1975; Seite 56-70, ISBN 3-87958-126-6.
  • Manfred Treml und Michael Pilz (Herausgeber) unter Mitarbeit von Maria Schimke und Tobias Teyke: Rosenheim. Geschichte und Kultur. Quellen und Darstellungen zur Geschichte der Stadt und des Landkreises Rosenheim. Historischer Verlag Rosenheim 2012.
  • Stefan Trux, Franz Hilger: Rosenheim – Tor zum Inntal. Medien-Verlag Schubert, Hamburg 1997, ISBN 3-929229-45-5.
  • Ludwig Gassner: Rosenheim und dessen Umgebung. Für Fremde und Einheimische unter besonderer Berücksichtigung des Heilbades Rosenheim. Rosenheim 1865 (online).
  • Otto Titan von Hefner: Die Chronik von Rosenheim. Rosenheim 1860 (online).
  • Phillip Albrecht: Rosenheim ist meine Heimat!

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. Endguitige Ergebnisse vo de Stodratswahlen 2002 und 1996: http://www.rosenheim.de/aemter/dez_3/III_33/wahl/stdrat2002/stdrat_gesamt.htm (Memento des Originals [1] vom 7. Mai 2008 im Internet Archive) i Info: Der Archivlink wurde automatisch eingesetzt und noch nicht geprüft. Bitte prüfe Original- und Archivlink gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis.@1@2Vorlage:Webachiv/IABot/www.rosenheim.de
  2. Woppnverzeichnis: http://www.ngw.nl/int/dld/r/rosenhei.htm (Memento des Originals [2] vom 5. Dezémber 2008 im Internet Archive) i Info: Der Archivlink wurde automatisch eingesetzt und noch nicht geprüft. Bitte prüfe Original- und Archivlink gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis.@1@2Vorlage:Webachiv/IABot/www.ngw.nl
  3. Bayerisches Landesamt fia Statistik und Datenverarbeitung: Sozialversicherungspflichtig Beschäftigte, 1. Quartal 2006 (Genesis-Online 03/07). Archiviert vom Original [3] am 27. Septemba 2007; abgerufen am 26. Juli 2008.

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Rousnam – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien
→ Dea Artikl basiad auf ara frein Ibasetzung vom säim Artike in da Wikipedia af deitsch.