Wiesn

Aus Wikipedia
Der Artikl is im Dialekt Mingarisch gschriem worn.
Wiesn 2007
Roßg'sponn vo da Hacker-Pschorr-Brauarei
Masskriagln, Wiesn 2006
Olympia Looping ba da Nocht

D'Wiesn (s'Oktobafest, dt.: Oktoberfest) is a riesigs Voiksfest, des wo jeds Joar z'Minga stodfindd. D'Wiesn is as gresste Voiksfest vo da Wejd. Obwoih d'Wiesn se imma meahra vo iahre Wuazln entfeand, is trotzdem no vui Tradizionejs z'findn. Außadem iss wos, wos jo jeda af da gonzn Wejd mid Bayern vabindd.

Kenna duat ma vo da Wiesn aa an Ausruaf "O'zapft is!", wos mid'm Ozapfn van easchtn Fassl Bia duachn Owabuagamoasta vo Minga on Ofong vo da Wiesn markiad.

's fongd on om Samsda o, dauad zwoa Wocha und head om easchtn Sunndog im Oktoba af. Seit 2000 is so greglt: Foit da eascht Sunnda im Oktoba af'n 1. oda 2. Oktoba, dauad d'Wiesn bis zan Dog vo da Deitschn Oaheit (3. Oktoba). So dauad d'Wiesn mindastns 16b, owa häxdns 18 Dog.

G'schicht[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Wia ois og'fongd hod[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Oktobafestln woan friaha in Bayern koa Sejtnheit. Se hom dozua deand, as eihglogade Meaznbia voam Ofong vo da neien Brausaison afz'braucha.

D'Wuazln van heiting Mingara Oktobafest gengan 200 Joar zrugg. Zan easchnt Moi hods om 17. Oktoba 1810 stottg'fundn. Om 12. Oktoba 1810 hod ba da Hozadfeia van Kronprinz Ludwig (spada Ludwig I.) und Prinzessin Therese af ana Wiesn voa dena Stodmauan vo Minga a groß's Pferdlrenna stottg'fundn. Seit'm hoaßt des Glende Theräsienwiesn. Dovo kimmt aa da boarische Nam: Wiesn fias Oktobafest.

Wei se da Kronprinz Ludwig scho stoak fias antike Griachaland interessiad hod, hod a dena Untatana voagschlong, as Fest nochm Voabuid vo d'antikn Olympischn Spui auszdrong. Sei Voaschlog is begeistad afg'numma worn und so hod as Oktobafest in d'easchtn Joar voa oim an spoatlichn Charakta g'hod. As Pferdlrenna woa da Keanpunkt vo deara Tradizion.

Wias weidagonga is[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

19. Joarhundad[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Im Joar 1813 is as Fest ausg'foin, zweng d'napoleonischn Kriag. Nocha is d'Wiesn owa vo Joar zu Joar g'woxn. Za da Roßrennboh san Klettabaama, Keglbohna und Schaukln dazua kemma. 1818 is as eascht Ringlspui afg'stejd worn. Meahrane Losständ hom eamare Leit ozong, wei ma Porzlan, Suiba und Schmugg g'winna hod kenna. Ob 1819 hom d'Mingara Stodvoddan d'Festleitung iwanumma. Seit'm is as Oktobafest planmäßi jeds Joar g'feiad worn.

Geng s'End van 19. Joarhundad hod se d'Wiesn imma meah zan Voiksfest entwicked, so wias heit in da gonzn Wejd b'kannt is. 's is zeidli valengad worn und zweng on Oidweibasumma moast in d'scheenan und weaman letzdn Septembadog voavalegd worn. Vo 1880 o hod d'Stodvawoitung an Biavakauf g'nehmigd und 1881 hod d'eascht Hendlbrodarei afg'mochd. Domid meah B'suacha sitzn hom kenna, san d'Brauarein dozua iwagonga, d'Biabudn duach grosse Biahoin (Zejt) z'easetzn. Gleizeiti san imma meah Schausteja und Karussejbsitza dozuakemma.

20. Joarhundad[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

1910 hod d'Wiesn iahn 100. G'buadsdog g'feiad und 's san 12.000 Hektolita Bia ausg'schenkt worn. In da Bräurosl, om domois gresstn Biazejt, hom scho 12.000 ((Leit)) ln Plotz g'hod. Heit fossd d'gresste Festhoin na 10.000 B'suacha.

Statistik[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Teamine[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Zwengan of koidn Wedda im Oktoba fongd d'Wiesn seit 1872 scho im Septemba o. Eaeffnd weads jeweis om Samsda noch'm 15. Septemba, s'End vom Fest is traditionej da eascht Sunnda im Oktoba. Seit 2000 guit foingde Regl: Is da 1. oda 2. Oktoba a Sunnda, weads Fest bis zan Dog vo da Deitschn Oaheit om 3. Oktoba valengad. Domid dauaa's Fest mindastns 16 und häxdns 18 Dog.

Teamine fia d'Wiesn
Joar Teamin B'sundaheitn Ozoih vo d'B'suacha[1]
2000 16. Septemba bis 3. Oktoba Kloane Wiesn mid ZLF*, sowia zwoa Dog lenga 18 Dog 6,9 Mio.
2001 22. Sept. bis 7. Okt. 5,5 Mio.
2002 21. Sept. bis 6. Okt. 5,9 Mio.
2003 20. Sept. bis 5. Okt. 6,3 Mio.
2004 18. Sept. bis 3. Okt. Mid ZLF* 5,9 Mio.
2005 17. Sept. bis 3. Okt. Grosse Wiesn, a Dog lenga wg. Feiadog 3. Oktoba (Monda) 6,1 Mio.
2006 16. Sept. bis 3. Okt. Grosse Wiesn, zwoa Dog lenga wg. Feiadog 3. Oktoba (Deansda) 18 Dog 6,5 Mio.
2007 22. Sept. bis 7. Okt. 6,2 Mio.
2008 20. Sept. bis 5. Okt. 175. Oktobafest; Mid ZLF* 6,0 Mio.
2009 19. Sept. bis 4. Okt. 5,7 Mio.
2010 18. Sept. bis 4. Okt. 200 Joar Oktobafest 6,4 Mio.
2011 17. Sept. bis 3. Okt. mid Oida Wiesn (friaha historische Wiesn). ; a Dog lenga wg. Feiadog 3. Oktoba (Monda) = 17 Dog 6,9 Mio.
2012 22. Sept. bis 7. Okt. ohne Historische Wiesn; dofia mid ZLF* (125. ZLF) 6,4 Mio
2013 21. Sept. bis 6. Okt. mid Oida Wiesn (friaha historische Wiesn) 6,4 Mio.
2014 20. Sept. bis 5. Okt. mid Oida Wiesn (friaha historische Wiesn) 6,3 Mio.
2015 19. Sept. bis 4. Okt. mid Oida Wiesn (friaha historische Wiesn) 5,9 Mio.
2016 17. Sept. bis 3. Okt. ohne Oide Wiesn; dofia mid ZLF* (126. ZLF) 5,6 Mio.
2017 16. Sept. bis 3. Okt. mid Oida Wiesn (friaha historische Wiesn); zwoa Dog lenga wg. Feiadog 3. Oktoba (Deansda) = 18 Dog 6,2 Mio.

* Bayerisches Zentral-Landwirtschaftsfest'

Nochfoiga[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Wejdweit san noch'm Voabuid vo da Mingara Wiesn Voiksfestln entstondn. Za d'gressdn zehjn s'Oktobafest z'Kitchener in Kanada mid ebba 700.000 B'suacha und s'Oktobafest z'Blumenau in Brasilien mid ebba 600.000 B'suacha.

Aa in Deitschland und Esterreich gibts Nochahma vo da Wiesn. S'gresste is s'Oktobafest z'Hannover, wo mid ebba oana Million B'suacha aa s'zwoatgressde vo da Wejd is.

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. vgl. z. B. De Wiesn in Zoihn – Bsuachazoihn van Oktobafest seit 1980, oktoberfest.de@1@2Vorlage:Toter Link/www.ohttp (Seite nicht mehr abrufbar; Suche in Webarchiven).

Literadua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Maria vo Welser (Text) & Wolfgang Rattay (Fotos): Münchner Oktoberfest. Bummel-Verlag, Minga 1982, ISBN 3-88781-004-X
  • Landeshauptstadt München (Hrsg.): 175 Jahre Oktoberfest. 18101985. Zammgstejd vo Richard Bauer & Fritz Fenzl. Bruckmann, Minga 1985, ISBN 3-7654-2027-1
  • Reiner Stolte: Die Geschichte vom Münchner Oktoberfest – The History of the Munich Oktoberfest. Herbert-Utz-Verlag, Minga 2004, ISBN 3-8316-1168-8 (Comic)
  • Brigitte Veiz: Das Oktoberfest, Masse, Rausch und Ritual. Sozialpsychologische Betrachtungen eines Phänomens. Psychosozial-Verlag 2006, ISBN 3-89806-484-0
  • Thomas Landwehrlen: L'Oktoberfest de Munich: portée sociale et politique. Monographie socio-anthropologique. L'Harmattan, Paris 2009, ISBN 978-2-296-10169-2
  • Ulrich Chaussy: Oktoberfest. Ein Attentat. Luchterhand, Darmstadt/Neuwied 1985, ISBN 3-472-88022-8
  • Florian Nagy u. a.: Oktoberfest. Zwischen Tradition und Moderne. München Verlag, Minga 2007, ISBN 978-3-937090-20-7.

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Oktoberfest – Oibum mit Buidl, Videos und Audiodateien

Koordinaten: 48° 7′ 57″ N, 11° 32′ 57″ O