Westsahara

A intaraktiva Koatn vo da Westsahara.

D Westsahara, arab. aṣ-Ṣaḥrā' al-Gharbiyyah, masir. Taneẓroft Tutrimt, span. Sáhara Occidental, is a umstrittns Terretorjum af n noadwestlinga Gstod vo Afrika u ghejad ze d Maghreb-Lenda vo Noad- u Westafrika. Umma 20% von n Terretorjum wean kontrolliad vo da selbst-asgrouffanan Demokratischn Sahrawisch Arabischn Repablik, dej iwatn 80% von n Terretorjum wean von n Nouchban Marokko vawoltt. Dej Flechn is umma 266,000 km². Es is oins vo de am dinnan un am mejran vasprengtan bsidltn Lántln vo da Welt, wou s bsundas vill wejsta Eemman houd. Dej Bvelkaring wiad af a wengal mejra wej halwa Milljon gschetzt,^[1] vo dej wou umma 40% z Laayoune i da grejsstn Stod von n Land lem.

Vo Spanja bis 1975 bsetzt is d Westsahara nourana Furdarung vo Marokko seit 1963 af da Listn vo de ned-selbst-reḡiatn Terretorja vo de Vaointn Naziona gstandn.^[2] Es is des am mejran bvelkaringsreicha Landl af dera Listn u vo da Flechn ba weitm es gressa. 1965 hod dej Genarolvasammling vo de Vaointn Naziona d ejaschta Resoluzion za Westsahara õgnumma, un is Spanja õganga es Lántl zen dekolonesian.^[3] A Jouar spada is a neia Resoluzion vo da Genarolvasammling assakumma, dej wou vo Spanja gfurdat houd, dass s hem a Referendum iwa d Selbstbestimmung mochatn.^[4] 1975 hod Spanja des Lõnd i d Hent oda Pfoun vo Marokko (wou es Terretorjum furmell seid 1957 furdat)^[5] u Mauretanja gem.^[4] Nou is a Krejḡal asbrochn zwischa dej zwoa u da Polisario Front, an sahrawisch nazionalistischn "Grejjar" oda "Mufmo", es wou a Demokratischa Sahrawisch Arabischa Repablik mid Exilreḡiring in n algerischn Tinduf asgrouffn houd. Mauretanja hod sane Õsprich 1979 zrugg gnumma u Marokko hod nou dej de facto Kontrolln iwa d gressan Toall iwanumma, eischlejssle d ganzn gressan Stedt u d Bodnschetz. Dej Vaointn Naziona seng d Polisario Front wej d legetiman Vatreta vo de Sahrawi-Leit u konstatian, dass d Sahrawi a recht af a Selbstbestimmung homa.^[6]^[7]

Seit n Woffnstillstandsokumma 1991 unta n Schirm vo de Vaointn Naziona wean zwoa Drittl von n Land (zamst an Gstod bis af s untasta Eggal mid da Ras Nouadhibou Holbinsl) vo Marokko vawoltt, mid stillschweingada Untastitzing vo Frankreich u de Vaoinigtn Stootn, u des ondar vo da Sahrawisch Arabischn Repablik, untastitzt von n mid Marokko iwakreiz lingatn Algerjen.^[8] Internazionol hom aa Lenda, doudrunta aa Russland, fia koa Seitn koa Partei ned dagriffn; dej zwej "Streithona" owa gstupft u binejt, dass s an Friḏnsokumma zoustimma. Allzwoa, Marokko u d Polisario, hom vasoucht irna Furdarung duach s Afheifln oda Zamtrong vo furmellnan Dakkennungan zen untafejtan. Dej Polisario Front hod furmella Dakennunga fia d Sahrawisch Arabischa Repablik vo 46 Stootn u hod omdrei a Mitglidschaft i da Afrikanischn Union daglengt. Marokko hod d Untastitzing vo vaschinane Lenda z Afrika, vo de mejran muslimisch pragtn Lenda u vo da Arabischn Liga.^[9] Dej Dakennunga vo de zwou Parteina han vaschidntle aa daweitat oda zrugg gnumma woan, obhange doudavõ, wej se s Vaheltnis z Marokko antwicklt houd.

Bis 2017 hod koa ondana Mitglidstoot vo de Vaointn Naziona d marokkanischa Suwerenitet iwa Toall vo da Westsahara offezjell dakennt.^[10]^[11]^[12] 2020 hom dej Vaoinigtn Stootn, doudafia dass Marokko sa Vaheltnis zou Israel normalisiad, d marokkanischa Suwerenitet iwa d Westsahara amtle dakennt.^[13]

1984 hod d Organesazion vo Afrikanischa Oahait, d Vuagenga-Organesazion vo da Afrikanischn Union, dej Demokratischa Sahrawisch Arabischa Repablik mid gleichn Staus wej Marokko wej a vulls Mitglid dakennt. Marokko hod doudadraf Protest eiglegt u sa Mitglidschaft õn n Nogl ghenkt. En 30. Jenna 2017 is Marokko wida i d Afrikanische Union afgnumma woan unta da Zousicharung, dass s a fridlicha Lesing finna wean un en Asbau vo da mileterischn Sicharung mid Grenzõlong saa loua. Bis dass da Konflikt glejst is, hod d Afrikanischa Union se af a Grenz nu ned festglegt, dej wou en marokkanischn Toal vo da Westsahara vo da Demokratischn Sahrawisch Arabischn Repablik Westsahara trenna soll. D Afrikanischa Union stellt fia a UN-Mission fia d Fridnssicharung i da Westsahara a Blouhelm-Kontingent, wou an Grenzstroiffn hinta n marokkanischn de-facto-Grenzwall (Berm) kontrolliad.

Galeri[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

A spanischa Koatn.
Nu a Koatn vo da Westsahara.
A topografischa Koatn.
A Koatn vo de Vaheltniss um 1912.
A Koatn vo 1876.
D Groussa Moschee vo Laayoune.
A Biltl vo da Landschaft duatn.
Za Feia vo 30 Joua Unohangekait, 2005.
A Wong vo da UN-Mission un a Polisario-Postn, 2017.
A Kontrollpostn oda Tscheckpoint ba Laayoune.
A "Sangar"-Bfestigung von n Krejḡ.
Da marokkanische Menschnrechtsaktivist Ali Salem Tamek in n marokkanischn Hefn.
Marokanischa Heisa fia Westsahara-Flichtling, wenn s zrugg kumma u Marokkana wean.
Es Stodzentrum von Laayoun / El Aaiún, umma 2004.
Sahrawische Flichtling ba Tindouf.
D Moschee vo Dakhla.