Finnland

Aus Wikipedia
Amtssprache Finnisch, Schwedisch
Hauptstadt Helsinki
Staatsoberhaupt President Alexander Stubb (seit 3/2024)
Regierungschef Ministapresident Petteri Orpo (seit 6/2023)
Fläche 338.432 km²
Einwohnerzahl 5.491.817 (31. Mai 2016)
Bevölkerungsdichte 16,23 Einwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt nominal (2007)[1] 245.013 Mio. US$ (34.)
Brutto­inlands­produkt pro Einwohner 46.602 US$ (9.)
Index der menschlichen Entwicklung 0,959 (12.)[2]
Währung Euro (€) 1 Euro = 100 Cent
Unabhängigkeit 6. Dezemba 1917
National­hymne Maamme/Vårt land
Zeitzone Koordiniate Wejdzeit/UTC+2
UTC+3 (Meaz–Oktoba)
Kfz-Kennzeichen FIN (bis 1993: SF)
Internet-TLD .fi
Telefonvorwahl +358
ÖsterreichBelgienBulgarienRepublik ZypernTschechienDeutschlandDänemarkDänemarkEstlandSpanienFinnlandFrankreichFrankreichVereinigtes KönigreichVereinigtes KönigreichGriechenlandGriechenlandUngarnIrlandItalienItalienItalienLitauenLuxemburgLettlandNiederlandePolenPortugalRumänienSchwedenSlowenienSlowakeiIslandMontenegroMazedonienKroatienTürkeiTürkeiMaltaSerbienDänemarkDänemarkNorwegenNorwegenIsle of ManGuernseyJerseyAndorraMonacoSchweizLiechtensteinVatikanstadtSan MarinoAlbanienKosovoBosnien und HerzegowinaMoldawienWeißrusslandRusslandUkraineKasachstanAbchasienSüdossetienGeorgienAserbaidschanAserbaidschanArmenienIranLibanonSyrienIsraelJordanienSaudi-ArabienIrakRusslandTunesienAlgerienMarokko
Da See Pielinen beim Sonnenuntergang
Da President vo Finnland Alexander Stubb 2018
De ehemalige President vo Finnland Sauli Niinistö 2022, im Amt vo März 2012 bis März 2024
Da Ministapresident vo Finnland Petteri Orpo 2023
De ehemalige Ministapresidentin vo Finnland Sanna Marin 2023, im Amt vo Dezemba 2019 bis Juni 2023

Finnland (finnisch: Suomi; schwedisch: Finland [ˈfɪnland]), is a Stoot in Skandinavien, im Noadn vo Eiropa, und Mitgliad vo da EU. Finnland grenzt on Schwedn im Westn, Norwegn im Noadn, Russland im Ostn und on de Ostsee im Sidn und Westn. Bei 5,3 Milljonen Eihwohna af ana Flech, wo nua a weng kloana is wia Deitschland, gheat dees Land zu de am dinnstn bsiadltn Lenda vo Eiropa. A grossa Tei vo da Bevejkarung konzentriat si dabei afn Sidn vom Land mit da Haptstod Helsinki. De zwoa offiziejn Landessprochn san Finnisch und Schwedisch. 92 % vo da Bevejkarung san finnisch-, 6 % schwedischsprochig. De schwedischsprochige Inselgruppe Åland hod a Autonomiestatus.

Finnland wor historisch a Tei vo Schwedn bis 1809 z Russland kema is. 1917 is Finnland unobhengig worn. 1969 is Finnland in de EU afgnumma worn und 1995 in de Eurozone.

Eadkunde[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Finnland is a Land vo tausendn Seen und Insln – 187.888 Seen und 179.584 Insln.[3] Da gresste See, Saimaa, is da viatgresste vo Eiropa. Mit oana Flech vo 338.432 km² is Finnland nur a wengal kloana wia Deitschland. Dees Land liegt zwischn an 60. und 70. Broadngrad und zejd za de neadlichstn Lenda vo da Eadn. A Drittl vo Finnland liegt neadli vom Polarkroas. De Noad-Sid-Ausdehnung vom finnischn Festland betrogt 1160 km (von Nuorgam bis Hanko), de lengste Ost-West-Distanz 540 km (vo Ilomantsi af Närpes). Bei da Gliedarung vom Land wead scho eppa ob da Heh vo Oulujärvi (boarisch aa Oulusee, noadwestli vo da Stod Kajaani) vo „Nordfinnland“ gredd. Oulu, wo in da Mittn vom Land liegt, wead beispuisweis efta ois nordfinnische Stod bezeichnt oda de Landschaft um Jyväskylä wead trotz iara sidlichn Log in „Middlfinnland“ kategorisiat.

Flora und Fauna[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Noch da Eiteilung vom WWF liegt Finnland in 3 Ökozonen, de polare sowia de boreale Zone und de feichde Middlbroadn. Da gresste Tei vom Land wead vo da borealn Zone eignomma. De boreale Zone ko ma wiedarum in drei Ökoregionen eitein: Easchtns, de skandinavische Taiga (boreala Nodlwoid), zwoatns, an sarmatischn Mischwoid und skandinavischn Biaknwoid sowia drittns s Grosland. De Oartnvuifoit is in Finnland gringa ois wia in Kontinentaleiropa. Weis owa vui unberiate Natua gibt, hods aa Viecha, de wo sunst in Eiropa nimma oztreffn san.

In Finnland kenna si oi Menschn, mit kloanan Eihschränkunga, frei in da Natua beweng (Jedamosrecht). Aa s Sammen vo Beern und Schwammal is ealaubt, sogor s Fiischn. Jogn und Fiischn san z Finnland sea beliabt. Sechs Prozent vo de Finnen ham a Jogdlizenz.[4]

Kuitua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

Musi[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De Runensängarin Larin Paraske guit ois „Gedechtnis“ vo da finnischn Voiksdichtung.

A groußa Tei vo da finnischn Voiksmusi is vo Karelischn Melodien und Weisn beeiflusst, de wo oft ois Kalevala-Musi bezeichnt wean. Karelische Kuitua wead ois reinsta Ausdruck vo de Finnische Mythn und vo da Voiksdichtung gseng. De Liada wean „Runen“ (finnisch runo) gnennt und moast in oafochn pentatonischn Melodien gsunga, entweda vo am Solistn oda im Wexlgsang, begleidd vo da Kantele, am finnischn „Nationalinstrument“.

Kuche[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

De finnische Kuche is historisch in oana recht oarmen Gsejschoft entstondn und baialich pregt. De Kuche vo Westfinnland hod vui vo da schwedischn Kuche afgnumma, wearend de ostfinnische Kuche steaka russisch pregt is. Aussadem gibts no an Untaschied, dass im Westn kochde Speisn dominian und im Ostn bochane. De Untaschied zwischn west- und ostfinnischa Kuche is heit owa nimma so markant, wei vui regionale Spezialitetn wia de Karelische Piroggn (karjalanpiirakka) im ganzn Land beliabt san. Dazua kimmt, dass si de Essgwohnheitn in Finnland, wia fost iwaroi in Eiropa, internationalisiat ham, so doss de Bedeitung vo de traditionejn Speisn zruckganga is. Heitzdog weard Haute Cuisine, kontinental-eiropäische Speisn und finnische Spezialitätn kombiniat. Fia de Festdog san de Traditionsspeisn owa no imma sea wichtig, eppa de berihmd-berichtigte Mämmi (a Oart Moizpudding) z Ostan oda vaschiedane Aflaif (laatikko) z Weihnochtn.

Obwoi de finnische Kuche mit da schwedischn vui gmoasam hod, gibts oan wesentlichn Untaschied. De Finnen bevorzugn oft ungsiassts Essn. Zum Beispui is des traditioneje finnische Roggnbrod ungsiasst und eha bitta, wearend dees schwedische vui Sirup und Gwiaze enhoidn duat.

  • Fleisch: In Finnland gibts a lange Jogd- und Fischereitradition. Dementsprechend wead a vui Fiisch und Wuidfleisch gessn, drunta san Ejche, Reh, Hosn, Anta und Rendia bsondas populea.
  • Beern: Wuide Beern spuin in da finnischn Kuche aa a wichtige Roin und wean oft no sejm broggd. Preislbeern, Heidlbeern und Moltebeern gejtn ois Delikatess. Beern wean za oin Oartn vo Speisn vawendd; oid Wuidbeer hams aa oan stoakn Gschmock.
  • Fiisch: Zweng da vuin Seen und longan Gstodn is Fiisch a wichtige Proteinquejn in Finnland. Gessn wead Fiisch in jeda nua dengborn Zuabereitung: kocht, brodn, drickat, gsoizn, fermentiad, graichad und aa roh.
  • Schwammal: In de Waida vo Finnland gibts vui Schwammal. Bsondas gean wean Eiaschwammal, Stoapuiz, Moachln, Muichling und Daibling gessn.
  • Brod: De Finnen essn vui Voikornprodukte. Brod wead vor oim aus Droad und Woaz, owa aa Howan und Geaschtn gmocht. Aa s Fladnbrod Rieska is sea beliabt, traditionej aa ois Muichfladenbrod Maitorieska.
  • Drangln: Dees liabste Drangl vo de Finnen is Wossa. Za Moizeitn gibts oft Muich und Buttamuich (piimä, a gorane Muich). Kaffää wead meamois am Dog drunga. Finnland gheat aa zu de Lända mitn hextn Kaffää-Vabrauch pro Kopf vo da gonzn Wejd. Natiale gibts aa an Haffa oikohoiische Drangln, wo sea beliabt san. Bia, Met und Kilju (sejm brauta Zuckawein; aus Germ, Wossa, Zugga); dazua aa no etliche Schnapsln.
  • Mehjspeisn: Zum Kafää wead oft a Pulla (Striezl) gessn, dens natiale in vaschiedenstn Formen gibt. De Runeberg Tortn za Ehrn vom Dichda Runeberg wead vor oim an seim Gedenkdog am 5. Feba gessn.
De Karelische Piroggn is a typische finnische Spezialitet.

Beleg[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  1. International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, April 2008
  2. Human Development Report 2009, abgerufen am 13. November 2009
  3. Statistics Finland. Abgerufen am 22. Jenna 2007.
  4. Zentralverband der Jäger (finnisch).

Literatua[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

  • Olli Alho (Hrsg.): Kulturlexikon Finnland. Finnische Literaturgesellschaft, Helsinki 1998
  • Ingrid Bohn: Finnland – Von den Anfängen bis zur Gegenwart. Friedrich Pustet, Regnschburg 2005, ISBN 3-7917-1910-6
  • Astrid Feltes-Peter: Baedeker Allianz-Reiseführer Finnland. 2. Auflage. Karl Baedecker GmbH, Ostfildern 2002, ISBN 3-89525-478-9.
  • Matti Klinge: Geschichte Finnlands im Überblick. 4. überarbeitete Auflage. Otava, Helsinki 1995, ISBN 951-1-13822-7.
  • Ekkehard Militz: Finnland. Aus der Reihe Perthes Länderprofile. Klett-Perthes, Gotha und Stuttgart 2002, ISBN 3-623-00698-X.
  • Pentti Virrankoski: Suomen historia (Geschichte Finnlands in zwei Bänden, finnischsprachig). SKS, Helsinki 2001, ISBN 951-746-321-9.
  • OECD Territorial Reviews Finland. OECD Publishing 2005. [Voiosicht bei Google Book Search]

Im Netz[Werkeln | Am Gwëntext werkeln]

 Commons: Finnland – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien